Зи хайиди тир масан чIал, зун гьамиша гьейран я вал… Дуьньядиз машгьур “Лезгинкадал” алай тIвар я вун. Халкьдин лувар я вун!.. Гьикьван риваятар ава чIалакай. Гьикьван чIалар дуьньяда ава. Амма гьардаз вичин хайи чIал, вичин багъри инсан хьиз, хуш я, кIани я.
Завай и сеферда, чIал себеб яз, зи кьилел атай агьвалатдикай рахун тавуна акъвазиз жезвач. Ругуд юкъуз реанимацияда къатканвай зун палатадиз акъуднавай. Патавни зи аялар акъатнавай. Шадвални квай, пашманвални. Операция авунвай завай я ацукьиз жезвачир, я алай чкадилай къарагъиз. Зун палатадиз хкана са декьикьани фенач, зи япарихъ ван галукьзава. Къатканвай авар дишегьлиди муькуьдавай хабар кьазва: “Вы понимаете их?”.
Жаваб гузва: “Да нет, откуда? Наш табасаранский язык похож на азербайджанский”.
ГьикI хьанатIани чидач, кьве патайни системаяр кутунвай зун къатканвай чкадал ацукь хьана. Системаярни хкатна. КIеви ванцелди за лугьузва: “Как? С каких пор табасаранский язык относится к азербайджанскому?..”
Зи аялрикни теспачавал акатна. “Чан бах, чIал гьим кIантIани хьурай, чаз кIанзавайди вун сагъ хьун я. Ваз исятда пис хъжеда”. Вири пагь атIана секин хьанвай. Табасаран дишегьлиди, вичин чIалан иесивал ийизвай, гафни хълагьнач. Ам, кьил кIарцIи ягъайди хьиз, палатадай экъечIна.
Са арадилай, кефи ачух хьайидалай кьулухъ, зи гъвечIи руш Ирададик хъуьруьн акатна: “Бах, зи рикIел вуна чаз школада кIелай Расул Гьамзатован “Хайи чIал” шиир хтана. Вуна а шиир халис къайдада чи йикъарин гьакъикъатдив гекъигнай. Хайи чIалан ван хьайила, кьейидални чан хкведа, лугьуда…
Къени, санитаркайри гъилераллаз хкана, койкадал эцигай вунни, чIалакай рахайла, къарагъна!.. Яраб, ваз хьиз, виридаз чпин чIал кIан хьанайтIа, гьикьван хъсан жедай…”
Эхь, чIалакай зарафат авун дуьз туш. Лацудаз лацуди, чIулавдаз чIулавди лагьана кIанда. ЧIал къе квадарда — пака жув квахьда…
Роза Мингьажидинова
