(Эвел — 34-39-нумрайра)
Жегьилрин культурадинни машгъулардай “Самур” комплекс
Кьиблепатан Дагъустанда виридалайни хъсанбурукай сад тир надир дарамат Ахцегьрин тамашуниз лайихлу чкайрикай сад хьанва. Ам Ахцегь, Докъузпара ва Рутул районрин агьалияр патал бажарагълу карчи — меценат, чIехи руьгьдин кас тир луткунви (революционер, ДАССР-дин юстициядин нарком ва прокурор (1928-29-йисар), Махачкъала шегьердин советдин председатель (1934-37-йисар), Самур округдин патай Виридагъустандин советрин съезддин делегат (1923-37-йисар) хьайи Жигерхан Исмаилован хтул) Жигерхан Сулейманова вичин такьатрихъ эцигна.
“Самур” комплекс 2014-йисан февралдиз ачухна. Ана ресторан, 700 чка авай банкетрин зал, мугьманханаяр, бильярд къугъвадай кIвал, медицинадин надир центр (2016-йисан 1-июндиз ачухна, “къизилдин медицинадин” къайдада тадаракламишнава), спортдинни тренажеррин зал, куьмекчи майишатар — майваяр битмишардай теплицаяр, верчерин, девекъушарин (страусрин) ферма, малар тукIвадай цех, СТО ва маса чкаяр ава. Комплексдин гьаят акьван къулайдаказ ва гуьрчегдаказ туькIуьрнава хьи, ина гьар йикъан кIвалахдилай гуьгъуьниз инсанривай ял ягъиз жезва. Ам гьам чкадин агьалияр, гьам мугьманар патал рикI алай чкадиз элкъуьн дуьшуьшдин кар туш.
Ахцегьар, гьакъикъатдани, Дагъустандин туриствилин центрайрикай сад я. Мугьманар, туристар, адет яз, инин тамашуниз лайихлу чкайри чпел желбзава. Абуру еке ашкъидалди куьгьне заманайрин гуьтIуь куьчейра сейрда, чкадин агьалийрихъ галаз гуьруьшмиш жеда ва надир чкайрин шикилар яда. Ахьтинбурук Ахцегь райондин культурадин кIвалин вилик квай В.И.Ленинан (ам 1940-йисуз эцигнай, 2012-йисуз памятник алудна, амма са тIимил вахтундилай ам вичин чкадал хкаж хъувуна), СПК-дин гьаятда авай Къазимегьамед Агъасиеван, писатель Къияс Межидован сурал алай, вичин тIварунихъ галай паркуна хкажнавай МукьтIадир Айдинбегован, аграрный колледждин гьаятда авай революционер Асанагъа Агьмедован, Валентин Эмирован, Хуьруьг Тагьиран, Аскар Хасбулат-Сарыджадин памятникарни акатзава.
И.В.Сталинан памятникдин кьисмет итижлуди я. Гаф кватай чкадал лугьун, Ахцегьа регьбердин кьве скульптура ама, гьахъ лагьайтIа, хуьруьн юкьва постаментрал ваъ, ватанпересвилин гуьгьуьлар авай ксарин — Мегьамед-Шефи Мейланован ва рагьметлу духтур Межид Эдиеван кIвалерин гьаятра.
— Им 1962-йисуз хьайи кар тир. А чIавуз за Ахцегьрин райПО-да кIвалахзавай, — суьгьбетзава Мегьамед-Шефи Мейланова монументдин кьисметдикай. — ГьикI ятIани, чаз складда метягьриз чка авун патал герек амачирвиляй кIвачихъай галуднавай ва тергзавай, гьеле ачухни тавунвай И.В.Сталинан еке памятник анай акъудзавайдакай хабар хьана. За ам къутармишун кьетIна. Ам райондин центрадин майданрикай санал эцигун патал тайинарнавайди тир, амма 1953-йисуз регьбер кьейидалай гуьгъуьниз садазни герек амукьнач ва адан кьисмет масад хьана. Сифте сеферда чун, дустар, ам складдай акъудиз чалишмиш хьана. Амма чи тIем акакьнач. Ахпа чна кIарасдин алерар туькIуьрна, абурал скульптура авай ящик эцигна, трактордихъ гилигна, зи гьаятдиз хкана, багъда эцигна.
Сифте вирида и кар кваз кьуначир. Гуьгъуьнлай райондин руководстводи, къайдаяр хуьдай органри ам алудун теклифна. Гьатта са чиновникди залай Москвадизни арза кхьена. Зи патав са гьихьтин ятIани ксар атана, килигна ва мягьтел хьана амукьна. За абуруз хьайи-хьайивал суьгьбетна. Абур зав лап гьуьрметдивди эгечIна ва эхирдай лагьана: “Гьар са касдиз абуру гьуьрметзавай регьберрин памятникар чпин кIвале эцигдай ихтияр ава”.
Мегьамед-Шефи халу вахт-вахтунда шир ягъиз, михьидаказ хуьз, вичин памятникдихъ ва адан вилик цанвай цуькверихъ гелкъвезва. “Ихьтин тегьерда И.В.Сталинав эгечIиз чаз мектебда, гъвечIи чIавалай диде-бубайри кIвалени чирна”, — лугьузва ада. Сталиназ килигиз Махачкъаладай, Москвадай, Гуржистандай ва маса чкайрайни инсанар къвезва.
Дашдемир Шерифалиев
