С гепатитдикай
Дагъустанда хронический С гепатит квай 2800-далай гзаф агьалияр гьисабдиз къачунва. Идакай РД-дин здравоохраненидин министерстводин телеграм-каналди хабар гузва.
2025-йисан анжах 7 вацра цIийи 299 начагъди винел акъудна. Уьзуьр фадамаз ачухдиз аквадай лишанар галачиз артмиш жезва. И карди инсандин лекьиниз арадал хкиз тежедай тегьерда зиян гунал, адан кIвалах къайдадикай хкатунал, набутвилел ва кьиникьал гъизва.
Алай вахтунда инсандикай С гепатит тамамдиз хкудиз жедай дарманар ава. Абур багьабур я. Амма начагъ касдиз пулсуз гузва, яни государстводин патай я. Идалайни алава, вахтундамаз чирун, инсандик С гепатит квани, квачни ахтармишун ва сагъариз башламишунни государстводин гьисабдай я.
«Анжах 2024-йисуз чна 600-лай гзаф азарлуяр сагъар хъувуна. С гепатитдин вирус хкатайла, абур гьисабдай акъуд хъийизва», — лугьузва Даггосмедуниверситетдин инфекциядин азаррин рекьяй кафедрадин доцент Саният Мегьамедовади. Яшамиш жезвай чкада ихьтин нетижалу, пулсуз терапия ийидай мумкинвал хьун — им здравоохраненида екез вилик фин я. Алай йисузни саки 700 кас сагъар хъувун вилив хуьзва».
Чешмеди къейдзавайвал, диспансеризация ийидайла, С гепатитдиз талукь антителайрин тест авун чарасуз ахтармишунрин сиягьдик кутунва.
Анализ чпин яшар 25-далай виниз тирбурувай гуз, гьакIни и серенжем 10 йисан къене са сеферда кьилиз акъудиз жезва.
Кьилин фикир ихьтин макьсадрал желбнава: фадамаз начагъвал винел акъудун, вирусдиз акси нетижалу терапия вахтундамаз тайинарун. И мярекатар «С гепатитдихъ галаз женг тухун ва и начагъвилин мумкин тир хаталувал тIимиларун» федеральный проектдик кутунва. Ам «Давамлу ва активный уьмуьр» («Продолжительная и активная жизнь») милли проектдин пай я.
И карди мумкин тир хаталувал тIимилардай ва уьмуьрдин ери хъсанардай мукинвал гузва, яни федеральный цIийи проектди С гепатитдин вирусдихъ галаз женг тухунин карда екез куьмекзава.
С гепатитдин хронический вирусдихъ галаз женг чIугуни тIуьрди цIурурдай органрин начагъвилерикди кьиникьар тIимиларунал гъизва.
Зиянкарар
Дагъустанда 2025-йисан зулун кьвед лагьай паюна чуьллера ва хуьруьн майишатдин мулкара кьиферин жуьреяр гзаф чкIида. Идакай Россельхозцентрадин сайтда хабар гузва.
Дагъустандин Россельхозцентрадин делилралди, зиянкарар чкIанвай асул чкаяр ибур я: гзаф йисарин векьер авай чкаяр, техилдин магьсулрин тумар авахьнавай чилер, чIуру набататри кьунвай мулкар.
Идарадин пешекарри, саралайдайбур авани, авачни чирун патал 120 агъзур гектар чил ахтармишнава, мулкарин пудай са паюна (44 агъзур гектарда) зиянкарар авайди къейдна. Кьилди къачуртIа, абур Къизляр, Табасаран районрин чуьллерай ва маса чкайрай жагъанва.
Саралайдайбур патал сентябрдин 2-декададин эхирдалди чими гьава ярамишди хьана. Зулун ахтармишунар 5,6 агъзур гектарда кьиле тухванва.
Къведай йисуз
Дагъустандин меркездин мэр Жамбулат Салавова хабар гайивал, Махачкъала шегьердин центральный проспектда ятар (селлер) авахьдай цIийи къурулуш 2026-йисан юкьварилай туькIуьриз гатIунда, кхьизва «Дагъустандин экономика» телеграм-каналди.
Чешмеди хабар гузвайвал, Ж. Салавова проектдиз ва эцигунриз акъатзавай харжийрин кьадардикай лагьанач, амма эцигунрин кIвалахрив алукьдай йисан кьвед лагьай паюнилай эгечIдайди къейдна.
Ж. Салавова раижзавай къейдерин гъавурда акьазвайвал, И. Шамилан тIварунихъ галай проспектда селлерин ятар авахьдай канализациядин системаяр авачирвиляй, гзаф марфар къвайила, яд акьалтунар арадал къвезва.
Гьазурайди — Муса Агьмедов
