* * *
Са гъил — рикIел, са гъил — чарчел…
Кхьихь, кхьихь, Тажидин.
Ватан патал квачирди кьел
Душман я ви ивидин!
* * *
“Чи сабурди сабурсузвал гьасилна”1 —
ГьикI сабурлу хьурай къе чи рухваяр?
Гъилералди чна чун икI кьезилна.
Къазанмишна рикIеллачир жафаяр.
Гила мадни сабурлу хьун кIанзава,
Сабурсузвал илитIнавай уьлкведа.
Зи кьилелни са гафари ванзава:
Сабурлубур физмачалда Кябедал…
_____________
- “Чи сабурди сабурсузвал гьасилна” — И.Гьусейнован шиирдин цIар
* * *
РикI регъвезва гьукумдаррин амалри.
Гъил хъфизмач мярекатрал, вил галаз.
Чилин абур чIурдай жуьре завалри,
ЧIурна уьлкве, гьиллебазрин зил галаз.
Са куьнални тIвар аламач уьлкведа,
Михьиз мулкар элкъвенва няс базардиз.
Ихьтин уьлкве хъжеч, белки, дуьньяда,
Зегьметчивал ухшарнавай азардиз.
Зегьметчивал, акатай зи тарифрик,
Ни алудна, гьикI алатна рекьелай?
Лугьузва за, рикI тIадайла гьайифрик,
Ам такIанбур хьана жеди пехърелай.
* * *
Гьа къе-пака дегиш жеда пуд кIуьдни.
Аквада чаз садакайни кьвед хьана.
Нефесдиз дар тахьайтIа, дуст, зи туьдни,
Белки, зи мез рахан вавни, мед хьана.
Белки, цIийи асирда чун къекъведа,
Гьахъ — адалат жезва лугьуз къадимлу.
Белки, чазни гьалаллу бахт хъуьреда —
Уьлкведихъни сагьиб жеда регьимлу.
Ухьт алахьиз фидач вунни мектебдиз,
Залан хьана вегьезвай лап вад камни.
Белки, кьиле фейитIа ви метлеб дуьз,
Къупмиш жеда, шаирдин хьиз, илгьамни.
Къе умудри хуьзва вун са уьтери,
Икрагь хьана лагълагърикай гьакимрин.
Пака, белки, шадарда зи бейтери,
Зегьметчивал акваз халис итимрин.
Ваз мецелни хкиз кIамач пачагьни ,
Уьлкве тирвал угъривилел чан гъайи.
Гьатта къанва цавараллай Аллагьни,
Гьиллебазриз чун эзмишдай тIан гайи.
Зи умудни ква анжах зи гъилерик,
ГьакIни фадлай хам кIарабдал алкIанвай.
Къе айиб я гъилер кутун хъуьчIерик,
Чаз, итимриз, вири дердер кьатIанвай…
Гьа къе-пака дегиш жеда пуд кIуьдни,
Аквада чаз садакайни кьвед хьана.
Нефесдиз дар тахьайтIа, дуст, зи туьдни,
Белки, зи мез рахан вавни, мед хьана.
1999
* * *
Чал кьадарсуз акьалтзава азабар.
Арабирда хкIамач гьич лугьузни.
ТалгьайтIани чаз тайин я жавабар —
Азабар гваз ракъурзава сурузни.
На лугьуди, им чи пай я, кьисмет я.
Атанвай чаз лезги халкьай чIавалай.
Я туштIа им, Худа, тек ви къелет я,
Гьаясузри алуднавай чIалалай!
* * *
Зун цуькверал рикI ацукьай инсан я.
Айиб мийир — вири жуьре цуькверал.
Заз цуьквер хьиз, инсанар, куьн масан я,
Адалатдиз рехъ гудайла чилерал.
* * *
Низ чидай кьван хехвер туькьуьл жериди,
КIукIни кукIвай за авадрай кIерецдин.
Низ чидай кьван вуна къацIай вакIакай,
ЦIуьрнуьгъди хьиз, ярх хьана, нек хъвадайди.
* * *
Гьич дуьньяда герек тушир инсанар
Акъатнава, зун-зун лугьуз, майдандиз.
Заз акI ава, артух хьанва иланар,
Гьар камуна кIас гуз кIандай дабандиз.
Туюгар
* * *
“За къуллугъда чуьхвердизни ичиниз.
Берекатдин экв хъчирда и чиниз”. —
ИкI лагьана, кIватI хъувуна куьч-кума,
Шаз арандай хъфенай сад Ичиниз.
* * *
Гъиляй жезва чун шумудни са мурдин,
БарбатIзавай абурлувал Самур, дин.
Вужар я чеб — чи арада авазва
Яланчияр, кваз такьазвай Самур, дин.
* * *
Са чIавузни гьалт тавурай ялтах вал,
Жеда вичихъ ламраз хас тир ял, тах, вал.
КьуртIа вуна адак квай и хесетар,
Мубарак хьуй: къазанмишна ялтахвал…
Фикирар
Дуьньяда буьгьтен авачиртIа, кас,
Инсанриз гьикьван жедайтIа регьят,
Гьатдачир рекье жуваз тушир хас.
Хьун кьабулдачир гьунарни кьегьят.
Хадачир рикIер гафари чиркин,
Дустагъарни кваз хъжедай кьери.
Аквадай тIимил вилерай серин
Адетда твадай къумбар хьун кефи.
Чаравилизни гудачир рухсат,
Дуствал вине кьаз, яшамиш жедай.
Хъжедачир, белки, рикIерни баят.
Кьилизни гуьзел фикирар къведай.
Духанрани чи рекьидачир вахт,
Гудачир хъиляй ичкидиз майдан.
КIвенкIвеллаз мецин адалатни бахт,
Хкаждай виниз инсанди инсан…
Дуьньяда буьгьтен авачиртIа, кас,
Белки, уьлкведал аламукьдай тIвар.
Вазни жагъидай гьакимдин либас.
Тажидинални къведай, белки, чIар.
* * *
Багъри чуьллер рикIе гьатай вахтунда,
Са затIни туш заз шегьердин няметар.
КIантIа вилел эциг абур кIамай кьван,
Гьуьжетни яхъ, гъиз къалуриз девлетар.
Багъри чуьллер рикIе гьатай вахтунда,
Са мани заз жеда агъзур манатдай.
АвачиртIа гьайбат абур кьатIундай,
За жув фадлай гьисабнавай кьейидай.
* * *
Шиират, вун хьаначиртIа амадаг,
Зун дердери жегьилзамаз пузмишдай.
Агь, шиират, — лекьери муг кутур раг,
Вахъни гьайбат ава дердер уьтмишдай.
* * *
Чи ниятар хвейиди тир умудри.
Лагьайди тир, нивай жеда къакъудиз.
Тухвайди хьиз чун рапар гвай чувудри,
Буба лугьуз тунай пул гвай ябудиз.
Бул хьана чахъ гьахьтин жуьре бубаяр,
Гила михьиз атIана чи чараяр.
* * *
Къанни вад йис алатна зи лап фадлай.
Жегьилвилин лишан кумач чиникни.
Анжах вилер ргазва зи уьмуьрдихъ,
Югъ-къандавай гьа тади ква рикIикни.
Ваъ, вил галач кьуру кефер, лезетрихъ ,
Тахайди хьиз хьун кIандач мерд гьавадал,
Калтугайбур анжах ихьтин “девлетрихъ”
Гьалтайдай я иблисдални явадал.
* * *
Миграгъвияр халуяр я зи веледрин —
“Чун аяр1 я”, — гафари гьикI ванзава?
Лугьузвани юкьва ава девлетрин? —
(ГьакI хьанайтIа, валлагь, зазни кIанзавай)
Ахквазвач квез хуьруьз атай мугьманни,
Гьа датIана юрта гьатна келемрин.
Салар тирвал чукIурзава дарманни,
Рагъул хьана рангни алай перемрин.
Урун тIулни, кутур гьихьтин межлисар,
Вили хьана, элкъуьрнава салариз.
Бахчаярни, агатай хьиз иблисар,
Хкудзава, тарар са-сад кукIвариз.
И ерийриз, Шалбуз дагъдин ценерал,
Якни ниси дашмишзава базаррай.
Квез — са чIавуз хьайи ксар гъелерар —
Ихьтин крар аквазвани гьунаррай?
Де им вуч я? Дяве яни къастунин?
Куьн бубайриз, куьз ивирриз акси я?
Сагъламвални, шагьдамар тир бахтунин,
ХкIамачни? Им ни тунвай веси я?
Тажидина мад вуч лугьун аранда —
Зун гъавурда акьазвач са чIаларин:
Базардин тIал ава лугьуз ватанда,
ТIебиивал квадардани дагъларин?
______________
- Аяр — нугъатдин гаф.
«Лезги газетдин» 2019-йисан 14-нумрадай
__________________________________________
Са гъил — рикIел,
са гъил — чарчел…
Са гъил — рикIел, са гъил — чарчел…
Кхьихь, кхьихь, Тажидин.
Ватан патал квачирди кьел
Душман я ви ивидин!
РикI регъвезва гьукумдаррин амалри.
Гъил хъфизмач мярекатрал вил галаз.
Чилин абур чIурдай жуьре завалри,
ЧIурна уьлкве гьиллебазрин зил галаз.
Са куьнални тIвар аламач уьлкведа,
Уьлкве михьиз элкъвенва няс базардиз.
Ихьтин уьлкве хъижеч, белки, дуьньяда,
Зегьметчивал ухшарнавай азардиз.
Зегьметчивал, акатай зи тарифрик,
Ни алудна, гьикI алатна рекьелай?
Лугьузва за, рикI тIадайла гьайифрик,
Ам такIанбур хьана жеди пехърелай.
* * *
Гьа къе-пака дегиш жеда пуд кIуьдни,
Аквада чаз садакайни кьвед хьана.
Нефесдиз дар тахьайтIа, дуст, зи туьдни,
Белки, зи мез рахан вавни, мед хьана.
Белки, цIийи асирда чун къекъведа,
Гьахъ-адалат жезва лугьуз къадимлу.
Белки, чазни гьалаллу бахт хъуьреда —
Уьлкведихъни сагьиб жеда регьимлу.
Ухьт алахьиз фидач вунни мектебдиз,
Залан хьана вегьезвай лап вад камни.
Белки, кьиле фейитIа ви метлеб дуьз,
Къупмиш жеда, шаирдин хьиз, илгьамни.
Къе умудри хуьзва вун са уьтери,
Икрагь хьана лагълагърикай гьакимрин.
Пака, белки, шадарда зи бейтери,
Зегьметчивал акваз халис итимрин.
Ваз мецелни хкиз кIамач пачагьни,
Уьлкве тирвал угъривилел чан гъайи.
Гьатта къанва цавараллай Аллагьни,
Гьиллебазриз чун эзмишдай тIан гайи.
Зи умудни ква анжах зи гъилерик,
ГьакIни фадлай хам кIарабдал алкIанвай.
Къе айиб я гъилер кутун хъуьчIерик,
Чаз, итимриз, вири дердер кьатIанвай…
Гьа къе-пака дегиш жеда пуд кIуьдни,
Аквада чаз садакайни кьвед хьана.
Нефесдиз дар тахьайтIа, дуст, зи туьдни,
Белки, зи мез рахан вавни, мед хьана.
* * *
Зун цуькверал рикI ацукьай инсан я.
Айиб мийир — вири жуьре цуькверал.
Заз, цуьквер хьиз, инсанар, куьн масан я,
Адалатдиз рехъ гудайла чилерал.
* * *
Низ чизвай кьван хехвер туькьуьл
жедайди,
КIукIни кукIвай за авадрай кIерецдин.
Низ чидай кьван вуна кьацIай вакIакай,
ЦIуьрнуьгъди хьиз, ярх хьана,
нек хъвадайди.
* * *
Чал кьадарсуз акьалтзава азабар.
Ара-бирда хкIамач гьич лугьузни.
ТалгьайтIани, чаз тайин я жавабар —
Азабар гваз ракъурзава сурузни.
На лугьуди, им чи пай я, кьисмет я.
Атанвай чаз лезги халкьай чIавалай.
Я туштIа им, Худа, тек ви къелет я,
Гьаясузри алуднавай чIалалай!
* * *
Гьич дуьньяда герек тушир инсанар
Акъатнава, зун-зун лугьуз, майдандиз.
Заз акI ава, артух хьанва иланар,
Гьар камуна кIас гуз кIандай дабандиз.
* * *
Дуьньяда буьгьтен авачиртIа, кас,
Инсанриз гьикьван жедайтIа регьят,
Гьатдачир рекье жуваз тушир хас.
Хьун кьабулдачир гьунарни кьегьят.
Чаравилизни гудачир рухсат,
Дуствал вине кьаз, яшамиш жедай.
Хъжедачир, белки, рикIерни баят.
Кьилизни гуьзел фикирар къведай.
Хадачир рикIер гафари чиркин,
Дустагъарни кваз хъжедай кьери.
Аквадай тIимил вилерай серин,
Адетда твадай къумбар хьун кефи.
Духанрани чи рекьидачир вахт,
Гудачир хъиляй ичкидиз майдан.
КIвенкIвеллаз мецин адалатни бахт,
Хкаждай виниз инсанди инсан…
Дуьньяда буьгьтен авачиртIа, кас,
Белки, уьлкведал аламукьдай тIвар.
Вазни жагъидай гьакимдин либас.
Тажидинални къведай, белки, чIар.
* * *
Шиират, вун хьаначиртIа амадаг,
Зун дердери жегьилзамаз пузмишдай.
Агь, шиират, — лекьери муг кутур раг,
Вахъни гьайбат ава дердер уьтмишдай.
* * *
Чи ниятар хвейиди тир умудри.
Лагьайди тир, нивай жеда къакъудиз.
Тухвайди хьиз чун рапар гвай чувудри,
Буба лугьуз тунай пул гвай ябудиз.
Бул хьана чахъ гьахьтин жуьре бубаяр,
Гила михьиз атIана чи чараяр.
* * *
Багъри чуьллер рикIе гьатай вахтунда
Са затIни туш заз шегьердин няметар.
КIантIа вилел эциг абур кIамай кьван,
Гьуьжетни яхъ, гъиз, къалуриз девлетар.
Багъри чуьллер рикIе гьатай вахтунда
Са мани заз жеда агъзур манатдай.
АвачиртIа гьайбат абур кьатIудай,
За зун фадлай гьисабнавай кьейидай.
* * *
Къанни вад йис алатна зи лап фадлай.
Жегьилвилин лишан кумач чиникни.
Анжах вилер ргазва зи уьмуьрдихъ,
Югъ-къандавай гьа тади ква рикIикни.
Ваъ, вил галач кьуру кефер, лезетрихъ,
Тахайди хьиз хьун кIандач мерд гьавадал,
Калтугайбур анжах ихьтин «девлетрихъ»
Гьалтайдай я иблисдални явадал.
* * *
Миграгъвияр — халуяр я зи веледрин —
«Чун аяр я», — гафари гьикI ванзава?
Лугьузвани юкьва ава девлетрин? —
(ГьакI хьанайтIа, валлагь, зазни кIанзавай)
Ахквазвач квез хуьруьз атай мугьманни,
Гьа датIана юрта гьатна келемрин.
Салар тирвал чукIурзава дарманни,
Рагъул хьана рангни алай перемрин.
Урун тIулни, кутур гьихьтин межлисар,
Вили хьана элкъуьрнава салариз.
Бахчаярни, агатай хьиз иблисар,
Хкудзава, тарар са-сад кукIвариз.
И ерийриз, Шалбуз дагъдин ценерал,
Якни ниси дашмишзава базаррай.
Квез — са чIавуз хьайи ксар гъелерар —
Ихьтин крар аквазвани гьунаррай?
Де им вуч я? Дяве яни къастунин?
Куьн бубайриз, куьз ивирриз акси я?
Сагъламвални шагьдамар тир бахтунин,
ХкIамачни? Им ни тунвай веси я?
Тажидина мад вуч лугьун аранда —
Зун гъавурда акьазвач са чIаларин:
Базардин тIал ава лугьуз ватанда,
ТIебиивал квадардани дагъларин?
«Лезги газетдин» 2024-йисан 7-нумрадай
