Алай йисан эвелрилай Дагъустанда  электрический сетра квахьзавай электроэнергиядин кьадар тIи­миларун патал туькIуьр­навай прог­рамма уьмуьрдиз куьчуьрмишиз башламишнава. И кIвалах 2022-йис алукьдалди кьилиз акъудун планламишнава. Алай вахтунда сифтегьан ахтармишунар  кьиле физва ва  чарасуз лазим серенжемар гьихьтинбур ятIа тайинарзава.

Идакай республикадин массовый информациядин такьатрин векилрихъ галаз хьайи гуьруьшдал “Россети” ПАО-дин Махачкъалада авай “Центр технического заказчика” АО-дин кьил Александр Лейнвебера суьгьбетна. Ада хабар гайивал, прог­рамма уьмуьрдиз куьчуьрмишунин кIвалах кьве паюникай ибарат жеда.

“Сад лагьай пай чна 2019-йисан эхирдалди кьилиз акъудна куьтягьдайвал я. И вахтунда проект кьилиз акъудиз башламишдалди вилик авуна кIанзавай вири кIвалахар тамамарна куьтягьда. Кьилди къачуртIа, рес­публикадин вири сетар ахтармишда. Алай вахтунда и кIвалах са шумуд районда кьиле физва ва июндин юкьваралди акьалтIар­дайвал я. Кьвед лагьай пай проектда къалурнавай кIва­лахар кьилиз акъудуникай ибарат жеда. Тамамбур тушир делилралди, программа уьмуьрдиз куьчуьрмишун патал 11 миллиард манат кьван чара ийидайвал я. Им сифтегьан къимет я лугьузва, ам дегиш хьун мумкин я. И такьатрин гьисабдай чна республикадин сетевой майи­шатдин лап куьгьне хьанвай гьалда авай 70 процент объектрин 30 процент кьван къайдадиз хкун планламиш­нава.

Кьилди къачуртIа, 277­ агъзур  электросчетчик дегишарда, трансформаторрин цIийи тахминан 400 подстанция туькIуьрда, электрикдин тахминан 5,5 агъзур километр линияр цIийикIа туькIуьр хъийида.

И программа кьилиз акъудунин  не­тижада  Дагъустандин энергетикадин вири къурулуш рекъемрин системадал элячIун, яни аниз агакьзавай ва ишлемишзавай электроэнергиядал яргъалай гуьзчивал ийиз жедайвал хьун лазим я. Программа РФ-дин Гьукуматди, кьилди къачур­тIа, энер­гетикадин министерстводи  чара ийизвай инвестицийрин такьатрин  гьисабдай кьилиз акъудда”, — лагьана  А.Лейнвебера.

Идарадин кьили  малумарайвал,  ихьтин программа гъиле кьунин къарар РФ-дин Президент Владимир Путина Гьукуматдиз ва Генпрокуратурадиз 2018-йисан эхирра Да­гъус­тандин кудай шейининни энергетикадин комплексда къайда тунин тапшуругъ гайида­лай  кьулухъ кьабулнай. “Дагъустандин сетевой компаниядин хиляй 60 миллиард манатдилай артух бурж хьанва. Асул гьисаб­дай ам муьштерийри чпин майишатар  электрикдин линийрик законсуздаказ гал-кIуру­нин, электроэнергия гьисабдиз къачудай приборар къайдада тахьунин, алишверишдин объ­ектар чинеба  сетрик кутунин ва са жерге маса себебрин нетижада кIватI хьанва. Иеси авачир сетар ва подстанцияр пайда жезвай дуьшуьшарни тIимил туш. Гъиле кьунвай кIва­­лахар куьтягьайла, чна квахьзавай электроэнергиядин кьадар 50-55 процентдин тIи­миларуник умуд кутунва”, — къейдна А.Лейн­вебера..

Кар ана ава хьи, ихьтин программа са шумуд йис идалай виликни (2014-йис алукьдалди) гъиле кьурди тир. А чIавуз республикадин са кьадар­ районра  агьалийрин  кIвалера  электроэнергия гьисабдиз къачудай приборар цIийи жуьредин, яни “акьул­лу” счетчикралди эвезнай. Амма гуьгъуьнлай, финансрин такьатар бес кьадарда тахьун себеб яз, и кIвалах  акъвазарнай. А.Лейнвебера хабар гайивал, исятда гъиле кьунвай программадин сергьятра аваз, гьабурни дегишар хъийидайвал я. И кар агьалияр патал пулсузди жеда. Ада хабар гайивал, гила эцигзавай счетчикар, са шакни алачиз, сад тир системадик кутада ва абурун кIвалахдал, патав тефена, гуьзчивал ийиз жеда. Гьаниз килигна, ада  республикадин агьалийривай дуьздаказ гъавурда гьатун ва манийвилер тавун тIалабна.

Амина Муслимова