Сив хуьнин шартIарикай рахан. Низ ферз я сив хуьн? 1. Мусурмандиз. 2. Яш тамам хьанвайдаз. 3. Акьул чкадал алайдаз. 4. Такьат авайдаз. Азарлу яз ва я яргъал рекье аваз хьайитIа, а касди, мумкинвал хъхьанмазди, ахъайнавай сивер хуьн хъувун лазим я. И вири шартIар авай касдиз сив хуьн тавун гунагь я.
Сив хуьзвай касди 4 шартI вилив хвена кIанда: ният авун (ният ийизва за жувал ферз тир Рамазандин вацран пакагьан йикъан сив хуьдай Аллагь патал, Аллагь Акбар! И ният нянин кпIунилай экуьнин азан гудалди ийиз жеда). Тайин тир вахтунда (экуьнин азандилай нянин азандалди) тIуьн-хъуникай жува-жув хуьн. Месин алакъайрикай хуьн. Кьасухдай къусмиш тавун.
РикIелай алатна, са затI тIуьнваз ва я хъванваз хьайитIа, ахьтин дуьшуьшда сив чIур жезвач, анжах, рикIел хтанмазди, туьтуьнилай са затIни ракъур хъувуна кIандач. Яни тIуьр шейинин амукьаяр тади гьалда сивяй акъуд хъувуна кIанда ва сивихъ яд галтад хъувуна (стIалар къенез тефидайвал), хуьзвай сив давамарун лазим я. ГьакIни сив хуьзвай касдиз къенез затI ракъурдай ихтияр авач (сивяй, япарай, нерай… ва икI мад). Кьасухдай ахьтин дуьшуьшдиз рехъ гайитIа, сив чIур жезва.
Къейд авун лазим я, сив хуьзвай касди, кьасухдай рехъ гана, сив чIурдай гьерекатар кьиле тухвайтIа (къусмишун, месин алакъаяр хьун… ва икI мад.) сив чIур жезва. Ахьтин дуьшуьшда чIур хьанвай сив цIийи кьилелай гуьгъуьнин юкъуз хуьн хъувун лазим я.
Дишегьлийри, себебар аваз (вацран кьилер ва икI мад) ахъайнавай сивер, мумкинвал хъхьанмазди (яни михьи хъхьанмазди) къаза хъувун лазим я. ГьакIни акьул квахьуникди (жуьреба-жуьре себебар аваз) ахъайнавай сиверни, сагъламвал чкадал хтайла, хуьн хъувуна кIанда.
Мугьаммад Пайгъамбардин гьадисда къейднавайвал, Рамазандин варз алукьайла, Аллагьди женнетдин ракIарар ачухзава, жегьеннемдин ракIарар агалзава ва шейтIанар ктIунзава (Бухариди ва Муслима ахгакьарнавай гьадис). ГьакI хьайила, гьуьрметлу стхаяр ва вахар, ша чун и регьимлу вацракай жезвай кьван гзаф менфят къачуз, хъсан патахъ дегиш жез алахъин. Рамазандин вацра авур гунагьрай Аллагьди гузвай жаза са шумуд сеферда артухарзава. ГьакIни и пак вацра авур хъсан крарайни артух сувабар кхьизва. И кар фикирда кьуна, ша чун, гунагьривай яргъа хьана, хъсан крариз мукьва жез алахъин. Сив хуьдайла, сивин харчивилиз ва я тахьайтIа, гунагьдин маса гьерекатриз рехъ гуни сив хуьнин суваб тIимиларзава.
Сив хуьнин жигьетдай итижлу маса суалар хьайитIа, чкадин имамдивай ва я диндин рекьяй чирвал авай маса касдивай хабар кьуртIа хъсан я.
Азим гьажи Панагьов
