Базадал хтана

Россиядин Су-25 штурмовикар мад Сириядиз хъфена. Идакай AI-Masdar News чешмеди хабар гузва. Адан делилралди, самолетар Сирияда авай Россиядин Хмеймим базадал хтана. Россиядин яракьлу кьушунри Идлиб вилаятда авай боевикриз ягъунар кьунин гьакъиндай малуматар пайда хьайидалай кьулухъ са шумуд югъ алатайла, самолетар Сирияда пайда хьана. Гуьгъуьнлай Россиядин оборонадин министерстводи раижайвал, уьлкведин ВКС-ди, Туьркиядихъ галаз меслят хьайивал, Идлиб шегьердиз цавай ягъунар кьуна. Макьсад боевикрин яракьар ва дяведин суьрсетар авай склад барбатIун тир.

Къейд ийин, 2018-йисан декабрдиз Россиядин оборонадин министр С.Шойгуди Сириядай Россиядин кьушунрин асул дестеяр ахкъудунин гьакъиндай малумарнай. Алатай йисан 3-февралдиз Сирияда Россиядин Су-25 самолет янай. Адай чилел хкадар хъувур летчик Роман Филиппова боевикрихъ галаз са тIимил вахтунда гуьлле гунин женг тухвана, есирвиле кьун тавурай лугьуз, ада вичи-вич гранатдалди хъиткьинарнай. Летчикдиз Россиядин Игитвилин тIвар гана.

Уьлкведай экъечIун теклифна

Америкадин дипломатар авачирвиляй, США-дин госдепартаментди чпин ватандашриз Венесуэладай экъечIун теклифзава. Идакай госдепартаментдин векил Роберт Палладиноди малумарна.

Адан гафарай, татугайвилер арадал атайтIа, США-дин ватандашар Венесуэлада консулдин куьмек авачиз амукьда. 12-мартдиз Венесуэладин МИД-дин кьил Хорхе Арреасади Америкадин дипломатар 72 сятдин къене уьлкведай экъечIун лазим тирдакай лагьанай.

Палладиноди тестикьарзавайвал, Вашингтонди идалай вилик дипломатвилин 340 къуллугъчидиз Венесуэладай эвер хъувуна. Гзаф агьалийрин патай аксивилер арадал атайдалай кьулухъ парламентдин спикер Хуан Гуайдоди вич вахтуналди президент яз малумарайла, 23-январдиз Венесуэладин гьалар хци хьана. США-ди, ЕС-дин гзаф членри ва Латин Америкадин уьлквейри Х.Гуайдо къанунлу президент яз гьисабнава. Россияди ва са жерге маса гьукуматри 2013-йисалай Венесуэладин президент Николас Мадуродиз куьмек гуникай малумарна.

Катун мумкин я

31-мартдиз Украинада кьиле фидай президентдин сечкийра исятда авай президент Петр Порошенко магълуб хьайитIа, ам Испаниядиз ва я Молдавиядиз катун мумкин я. Идан гьакъиндай Верховный рададин депутат С.Лещенкоди вичин YouTube-каналда раижна.

“Порошенко гъалиб тахьайтIа, адаз жаза гунин месэла къарагъда. Адаз жаза къвенни ийизва, гьикI лагьайтIа, ам ахмакь жуьредин коррупциядал машгъул хьана. Президент яз, вичин дустарин коррупция дуьздал­ акъат тавун патал абуруз куьмекна”, — лагьана парламентдин векилди.

Гьалар депутатди лагьай жуьреда дегиш хьунин гьакъиндай Украинадин экономикадин виликан министр Владимир Лановойдини “Главред” изданидин макъалада вичин фикир раижнай. Адан гафарай, уьлкведин кьилиз вич гъалиб тежедайди чизва, гьикI хьи, кьвед лагьай сеферда президент хьайила, ада армиядин пис гьаларин, коррупциядин, сечкийрин ва гьукуматдин конституциядин къайдаяр чIурунин патахъай жаваб гун лазим тирди аннамишзава.

Бурятиядай — Монголиядиз

Муаллимриз еке гьуьрмет авайвиляй ва пуд-кьуд сеферда артух гьакъи гузвайвиляй, Бурятиядин муаллимар са къатда къуншидаллай Монголиядиз физ эгечIнава. Идакай “Номер один” газетди хабар гузва.

Чешмеди къейдзавайвал, монголри гьеле СССР-дин вахтара урус чIалаз итиж ийизвай. Гьукумдин кьилиз М.Горькийдин тIварунихъ галай литературадин институтда кIелай президент Намбарын Энхбаяр атайдалай кьулухъ, 2000-йисара, урус чIал чирунин кардиз кьетIен фикир хгуз башламишна.

Монголиядиз гзафни-гзаф гъвечIи классрин, математикадин, урус чIа­ланни литературадин муаллимар герекзава. Анжах урус чIалалди тарсар тухузвайвиляй муаллимдиз монгол чIал чир хьун чарасуз яз гьи­сабзавач.

Бурятиядин меркезда муаллимдин юкьван мажибдин кьадар 15-25 агъзур манат я. Монголиядин аялрин бахчайра россиявийри са вацра 2 агъзур тугрик (70 агъзур манат кьван) къачузва, мектебра — 4 агъзур туг­­рик кьван (140 агъзур манат). КIвалах гузвай бязибуру муаллимриз яшамиш жедай чкадин ва визадин патахъайни куьмекзава. Алава яз, Монголияда муаллимдиз диде-бубайри ва аялри екез гьуьрметзава. Ана и пеше виридалайни машгьурди яз гьисабзава.

Чешмедин делилралди, муаллимдиз къулайвилерни хъсанвилер ийизвайвиляй, ана кIвалахайбуруз Россиядин образованидин хиле кIвалахдай ашкъи амукьзавач.

Бейкарвал гьина гзаф я?

Ахтармишунрин нетижайри къалурнавайвал, Россияда 2018-йисан ноябрдилай 2019-йисан январдалди бейкарвилин дережа 4,8 процент кьван я. Идакай “Новости” РИА-ди хабар гузва.

Бейкарвал виридалайни гзаф Кеферпатан Кавказда ва Тувада ава. Агьалияр кIвалахдик квачирвилин гьал виридалайни гзаф Ингушетияда малум хьана — бейкарвилин дережа 20 процентдилай алатнава, Дагъус­танда, Чечняда, Кабардино-Балкарияда, Забайкальеда ва Алтайда  — 10 процентдилай.

Уьлкведин меркезда лагьайтIа, бейкарвилин дережа 1,2 процентдив агакьнава. Ватандашар кIвалахдик хьун Санкт-Петербургда (1,4 процент), Ямало-Ненецкий автономный округда (2,2 процент), Хабаровский крайда (2,5 процент) ва Ханты-Мансийский автономный округда (2,5 процент) хъсанзава.

Пешекаррин фикирдалди, бейкарвилин дережа тайинарунин асул делил региондин экономикадин гьаларихъ галаз алакъалу я.

Гьазурайди — Куругъли Ферзалиев