Са шумуд хуьруьн мулкар авай Кьелегърин пелек Чахчарин хуьр квайди тир. Алай вахтунда ам харапIайриз элкъвенва (шикилда). Ам арадиз къведалди, а чка еке кьвалар тир лугьуда. Яшлубурун сиверай мадни ван хьайивал, “са гада Селияндай руш гваз катна, гьа и кьвалара ада кума авуна, абур гьана яшамиш жезвай. Йикъарикай са юкъуз и кьвалара са гьихьтин ятIани ванер гьатна. Рушазни гададиз чпин гуьгъуьниз атанвайбуру ийизвай гьарай — эвер тирди чир хьана. “Къач, гада”, — лагьайла, гадади “Буйна чах-уйна чах гьара къачах”, — лагьай жаваб ганалда. Лезги чIалаз таржума авурла, “и падни кьвал, а падни кьвал — гьиниз катда?”
Гьа икI, хуьрел Чахчар тIвар акьалтна. Хуьре гьа гададин тIварцIихъ Селияр, мадни Девеяр, ГетIеяр, Элдерар, УстIарар, Душкъуяр ва маса тухумар авай. Муьгъверганар, Зугьрабар, Хважаяр, ЦIехуьлар, Гарагъар Чахчариз къунши хуьрер я. Хуьруьн уьруьшрин тIварар: Агъа цуцункал, Барза, Кьелече, КIелле, Гьуьндуьгар авай кIам, Муьгьуьяр, ЯгъункIам, Хъуршар, Хан илифай кIам, ТIитIидин булах, Хандин булах.
Ватандин ЧIехи дяведин йисара Чахчарин хуьряй 86 кас фронтдиз фена. Абурукай 54 женгера телеф хьана.
1966-йисан залзалаяр себеб яз, хуьруьн жемят Самур пата авай Чахчарин-Къазмайрал куьч хьана. Са кьадар жегьилар чпин куьгьне ерийрал чан хкунин мураддалди вини хуьруьз хъфена. Алай вахтунда ана 20-далай виниз кIвалер хъхьанва…
И макъалада заз хуьруьн тарихда гел тур, адан тIвар машгьур авур ксарикайни кхьиз кIанзава. Абурун жергеда машгьур арабист Шихмурадов Алибегни (Шамил эфендидихъ галаз кIелна) ава. Ам 1937-йисан репрессийрик акатна, Сибирдиз рекье тунай. Гьана телеф хьана. Гуьгъуьнлай тахсир квачирди яз тестикьар хъувуна. Гьасанов Теймуршагь — машгьур педагог, 1935-1937-йисара ада Докъузпара райОНО-дин заведующийвиле кIвалахна. Виликан Кьасумхуьруьн райондин Шихидхуьре 1920-йисуз школа ахъайна. Дагъустандин Кьиблепатан районра мектебра муаллимвал авуна. Ада Ватандин ЧIехи дяведин женгера иштиракна, Баркаллувин III дережадин ва “Жуьрэтлувиляй” орденрин, хейлин медалрин сагьиб хьана. Кебир Гьасанова гзаф йисара республикадин къанун-къайда хуьдай органра, гьа гьисабдай яз МВД-дин министрдин заместителвилин къуллугъдални зегьмет чIугуна. И мукьвара адан тIварцIихъ Махачкъаладин Кяхулай поселокда, МВД-дин къуллугъчийрин иштираквални аваз, куьче ягъуниз талукьарнавай митинг кьиле фена. Мегьамедмирзе Мерземетов — академик, ДГУ-дин ректор хьана. Чахчарин цIийиз эцигнавай школа адан тIварунихъ янава.
Хуьруьн тIвар машгьур авурбурун сиягьда мадни ава: Велимурадов Мусафенди — 20 йисалай виниз райондин кьил яз кIвалахна, гуьгъуьнлай республикада еке къуллугърал хьана; Велимурадов Агъафенд — керамзитдин заводдин директор; Гьасанов Эмир — Махачкъалада прокуратурадин къуллугъчи; Велимурадов Эмирашим — Сталинграддин къизгъин женгерин иштиракчи, хейлин наградайрин сагьиб; Гьасанов Абдулашим — Бут-Къазмайрин школадин директордин куьмекчи, Россиядин Федерациядин образованидин лайихлу работник; Беглеров Гьажибала — Мегьарамдхуьруьн райондин больницадин кьилин духтур, Дагъустандин Халкьдин Собранидин депутат; Беглеров Эдгар, Эмиров Султан — и больницада хирургар, Эмиров Эрик — уролог; Эмиров Абдуллатиф — Тагьирхуьруьн — Къазмайрин участковый больницада кьилин категориядин духтур; Стальская Шамсият — Чахчарин школадин директор; Алибегов Ревшан — Тагьирхуьруьн — Къазмайрин участковый больницадин духтур.
Хуьряй гзаф кьадар офицерар акъатайдини къейд ийиз кIанзава. Ингье абурукай са шумуд: полковникар — Аюбов Ибадуллагь, Абдулфатагьов Насидин, подполковникар — Абдуразакьов Абдуриза, Абдуразакьов Рзахан, Гьасанов Ризван (Усугъчайдин погранотряддин начальник), Алистанов Сийидали, майорар — Гьасанов Замир, Миримов Абдулзакир, Алидаров Абдусалам, Гьасанов Айвар (Хабаровский крайда заставадин начальник).
Спортсменар тир Гьажидавуд, Жавид Гьасановри дуьньядин чемпионвилин тIварар къазанмишна. Мукьвара 70 йисан юбилей къейд авур РФ-дин лайихлу артист Абдул Гьабибован ери-бинени Чахчалай я.
Са гафуналди, чахчивийрихъ чпин краралди дамахдай ватандашар гзаф ава. Са макъалада абурун виридан тIварар кьаз хьун мумкин туш. Абуру вирида неинки хайи ерийра, гьакI республикадин, уьлкведин майданрани гьакъисагъвилелди зегьмет чIугуналди хуьруьн тIвар-ад хкажзава. Аферин! Кьилиндини, хайи ерийрихъ авай кIанивал квадарзавач. Сихдаказ алакъа хуьзва…
Алай вахтунда чахчивияр яшайишдин вири шартIаралди таъмин я. Кьве кас, фермерар яз, малар хуьнал машгъул я. Хуьре шуьмягъар михьи ийидай завод ава. Хейлин ксари ана кIвалахзава. Чешнелу юкьван школа, ФАП, спортдин чIехи майдан, клуб, туьквенар, хуьруьнвийрихъ виридахъ кьве мертебадин кIвалер ава. 66 касди чпив гвай арендадин чилерай бул бегьерар, еке къазанжияр къачузва. Къуй мадни берекатлу ва авадан хьурай чи багъри ерияр!
Музафар Гьасанов
