Къецепатан уьлквейрин СМИ-ри Россиядин Федерациядин Президентди государство хуьнин, къецепатан сиясат тешкилунин, РагъакIидай патахъ галаз жуьреба-жуьре хилерай алакъаяр кутIунунин гьакъиндай авур рахунриз иллаки гзаф фикир гана ва гзафбур мягьтеларна, тажубарна, бязибур хъилени туна. Мисал яз, Bioomberq (США) газетди кхьизва: “Президент Владимир Путина вири дуьньядиз ван къведайвал малумарна, эгер Вашингтонди Европадин уьлквейра ядерный установкаяр эцигайтIа, Россияди вичин ракетаяр США-дихъ элкъуьрда. Вашингтонди Европада ядерный яракьар эцигдач лугьуз малумарзаватIани, РСМД-дин договордин бинедаллаз къадагъа авунвайди ятIани, США ва адан амадагар юкьван мензилдиз фидай ракетаяр Европадин уьлквейра эцигдай фикирдал ала…”

США-дин “Fox News” изданиди къейдзава: “США-ди вичин­ ракетаяр континентда эцигайтIа, Москвади жавабдин серенжемар кьабулда. Путина лагьайвал, Россияди вичин ракетаяр­ неинки НАТО-дин яракьар эцигнавай уьлквейрал элкъуьрда, гьакI цIийиз арадал гъизвай алай аямдин яракьрин лишандик зиянлу къарарар акъудзавай Америкадин центраярни акатда”­.

“Daily Mail” газетди (Великобритания) наразивилелди кхьиз­ва: “Европада эцигнавай США-дин бязи ракетайриз Моск­вадив агакьун патал 10-12 декьикьа бес жеда, имни Рос­сия патал еке хаталувал я. И кар фикирда кьуна, Россияди ви­чиз майилвалзавай, дуст тир ва США-диз мукьва уьлквейрин мул­кара вичин ракетаяр эцигун мумкин я…”

Маса изданийри къейдзавайвал, НАТО-диз  Владимир Путина Федеральный Собранидиз ракъурай Чарчяй чпин амадагриз гузвай къурху акунва. Британиядин газетриз акъатнавай макъалайрин анжах са кьилериз килиг: “Россияди вири дуьньядик ядерный жигьетдай къурху кутазва”, “Россиядин ядерный установкайри США-дин шегьерар лишандик кутунва”, “Трампан къурхуйриз килигна, Россияди Европадин уьлквеярни лишандиз къачузва”…

Зи рикIел 2007-йисуз Владимир Путина хатасузвилин жигьетдай Мюнхенда кьиле фейи международный конференциядал авур рахунар хквезва. Ада гьа чIавуз дуьньяда арадал атанвай гьахъсуз, намуссуз, кьабулиз тежедай ­гьалар пислемишнай ва ачухдиз, виридаз ван къведайвал ­ла­гьанай: дуьньядин однополярный моделдихъ галаз чун рази туш. И карда акьалтIай жуьредин дегишвилер тун чарасуз я.

Хиве кьуна кIанда, а чIавуз РагъакIидай па­­тан политикри, публицистри Россиядин Пре­зидентдин рахунриз са акьван метлеб ганачир. Гьатта фикирна хьи, рахунар дуьнь­я­дин май­данда кIватзавай, къуват, такьат ама­чир державадин, дамарар агаж хьана, алахьзавай эхиримжи зурзунар я. Гзафбуру ра­хунар айгьамдизни элкъуьрна. Вучда, Пу­ти­на тараз якIв яна, тамуз ван хьуй лугьуз, ам­ма “чун зурбабур я” лугьузвайбурув гьахълувилин сес агакьнач. Уьмуьрдин гьакъи­къатди чаз успатайвал, абур ягъалмиш хьана. Шазан Чарче Владимир Путина вичи Мюн­хенда лагьай гафар рикIел хкана ва РагъакIи­дай патан башчийрив (лидеррив) вичин гафарин метлеб агакь тавурди къейдна. Гьа са вахтунда “гила кьванни зи гафарин ван хьухь” лагьана.

2007-йисуз В. Путинан гафар кьуру лагълагърай кьурбуруз гила лугьудай гаф амач.  Вучиз лагьайтIа, Россия зурзу­нар­ алахьзавай пуд лагьай уьлквейрин сиягьда авайди яз амач. Россия, гьакъикъатдани, вичин зур, гьунар къалуриз, истемишиз жедай зурба, къуватлу державадиз элкъвенва ва адаз са­дакайни къурху авач. Гьа и кар США-диз, НАТО-диз, абурун гъилибанриз хуш жезвач. Агъзур жуьредин кьуьруькар акъудзава, Россия кIуддай, къуватдай вегьедай рекьерихъ къекъвезва. Санкцияр илитIун, Россиядин агьалияр кьаз, дустагъра тун, зегьерламишна лугьуз, буьгьтенар вегьин, Украинадин миллетчияр стха халкьдиз акси акъвазарун… Вуч абуру авуртIани, Россия къе масад я. Идан гьакъиндай Владимир Путина мадни ачухдиз лагьана.

“Россия аслу тушир (суверенный) государство тир ва гьахьтинди яз амукьни ийида. Им са гьуьжетни алачир­ кар я. Ам гьа ихьтинди жеда, я тахьайтIа, ам ерли амукьдач. Чун ви­ри идан гъавурда акьун лазим я. Эгер Россия са нелай ятIа­­ни аслу хьайитIа, адакай государствони жедач. Са бязи уьлквеяр жеда, амма Россия — ваъ.

Чахъ галаз жуьреба-жуьре рекьерай ала­­къаяр ку­тIуниз, гегьеншариз жеда, ам­ма чи вилик шартIар эцигна виже къведач. Чи къецепатан сиясатдин кар алай ре­кьер­, къанунар ачухбур я: садаз-садан патай ихтибарвал мягькемарун, вири дуьньядик къурху кутазвай гьерекатрихъ галаз санал женг чIугун, экономикада, алишверишда, образованида, культурада, илимда ва технологийра арадал атанвай ала­къа­яр гегьеншарун, агьалияр чеб чпихъ галаз раф­тар хьунал алай сергьятар алудун. Иллаки гьа и фикиррал алаз чна ООН-да, СНГ-да , “къадан дестедин” майданрал, БРИКС-да, Шанхайдин организацияда кIва­лах тухузва”.

Ваъ, США-диз ва адан гъилибанриз акI кIанзавач. НАТО-ди чи уьлкведин вилин кIа­ник  — Польшада, Румынияда, Прибалтикадин уьлквейра, Болгарияда ядерный установкаяр эцигда, куьне (Россияди) квез авайбур терг ая. Горбачевани Ельцина гьакI авунай ва уьлквени лап зайифарнай. “Чун дуьньядин жандармаяр, ампаяр” я лугьузвайбуруз гьакI кIанзава. Россиядихъ алай аямдин, маса садахъни авачир хьтин яракьар авайдакай малумарайла, США-дин руьгь аватнава.  Гьавиляй кьуьруькарни акъудзава. ДРСМД-дин договордикай хкечIнава. Чпи и кар авунайни тахсир Россиядик кутазва, гуя Россияди договорда къадагъа эцигнавай яракьар акъудзава. Гьакъикъатда лагьайтIа, договордин истемишунар гьа бинедилай чIу­райди, адал амал тавурди США я. Идан гьа­къиндайни Владимир Путина ачухдиз лагьана: “Вири крар чпи чIурзава, ахпа, багьнаяр акъудиз, тахсиркарар тайинарзава”.

РагъакIидай патан башчийри, политикри, публицистри Вла­димир Путинан Чарчиз гузвай баянрихъ галаз таниш хьайила, Россиядин къецепатан крарин министерстводи абуруз меслят къалурна: “Куьн вини кIарариз акъатмир, куьне куь нервиярни элекьара. Россияди садазни я къурху гузвач, я масад­­ ядай рекьер тайинарзавач. Чиди жавабдин кар я. Эгер НАТО-дик акатзавай уьлквейри Россиядиз акси гьерекатар авуртIа, Рос­сиядихъ галаз сергьятламиш жезвай уьлквейра ядерный установкаяр эцигай­тIа, Россияни мажбур жеда”.

Эхиримжи йикъарин баянрай, интервьюйрай аквазвайвал, США-ди, гьа виликдай хьиз, виридаз басрух, кичIе гунин, ви­чин­ гаф кваз такьазвайбурал гьужум авунин сиясат тухун да­вамарзава. РагъакIидай патан хейлин уьлквейрини гьавиляй США-дин лагълагъар чпин жуьреда тикрар хъийизва. Абур къени масадан гьахълу, къени, хийирлу гафарихъ яб акализ вердиш хьанвач. Гьа им абурун зайифвални я, гележегда зиянни хкатда.

Чун жуван уьлкведин экономика хкажуник, халкьдин яша­йиш хъсанаруник, государстводин къудратлувал мягьке­маруник хсуси зегьметдин пай кутаз чалишмиш хьун лазим я, садалайни, са вахтундани аслу тежедайвал.

Абад Азадов