И мукьвара зун Махачкъала шегьердин паркуна ял ягъиз ацукьнавай. Са агьил яшдиз акъатнавай шегьерэгьли атана, салам гана, зи къвалав ацукьна. Чи арада, гьелбетда, суьгьбет гатIунна.
А агъулвиди, зун докъузпарави тирди чир хьайила, ихтилатдик кьил кутуна: — Зун Кудаев Абдул, 17 йисуз ДАССР-дин халкьдин контролдин комитетда Уллубий Черкесовахъ галаз санал кIвалахай кас я. Ам пара михьи, адалатлу регьбер, къени къилихрин инсан, веледар патал къайгъудар буба, кIвалахзавайбур патал абурун хийирдихъ галай регьбер, чирхчир патални вафалу дуст тир. 1968-йисуз чун яшамиш жезвай кIвалерин вилик, зи кIуьд йиса авай руш, машиндик акатна, рагьметдиз фенай. Са варз алатайла, Уллубий Черкесовича заз вичин патав эверна ва лагьана: за фикирзавайвал, руш гъиляй акъатай чка гьамиша вилерик хкIаз, куьн дарих жезва. За квез маса чкада кIвалер гуда. Касди хиве кьурвал, авуна — чаз шегьердин маса районда кьве кIвалин секция чара авунай.
Ихьтин делилар пара гъиз жеда. ДАССР-дин халкьдин контролдин комитетдиз Табасаран райондин са рабочийдилай чар атана. Ада майишатдин директордилай, вичиз кIвалах гузвач лугьуз, арза ийизвай. Касди вичихъ 12 аял авайдакай, хизанда абуруз гудай фу бес тежезвайдакай кхьенвай. Уллубий Черкесова арза зал рекье туна ва, чкадал фена, ахтармишун тапшурмишна. Совхоздиз фейила, зун кIвалахзавайбурухъ галаз таниш хьана, абурухъ галаз ихтилатарна.
Арза кхьенвай кас виликдай гьа совхоздин фермадин заведующий тир. Дояркайринни, чубанринни арзачидин тIварунихъ туьгьметдин гафар лагьана ва чпи адахъ галаз кIвалах тийидайдини малумарна. Ам векъи, нагьакьан, садахъ галазни рекье тефидай кас тирди къейдна. Арзачидик нагьакьан хесетар квайди совхоздин директордин секретардини (ам адан мукьва-кьилини жезвай) инкарнач.
Жуваз акур ва ван хьайи крарикай за справка кхьена ва комитетдин председателдив агакьарна. Са акьван вахт алатнач, Черкесова заз кабинетдиз эверна ва хабар кьуна: «Ви кхьинрикай себеб хьана, арзачидин суфрадал фу къвезвани?»
Куьрелди, председатель за авур ахтармишунрал ва зи справкадал рази хьанач. Адан гафаралди, фермадин работникрихъ галаз рази тахьана, за ам кIвалахдал эциг хъийидай серенжемар кьабулун лазим тир.
Ада заз совхоздин директордиз халкьдин контролдин комитетдиз эверунин буйругъ гана. Са йикъалай директор атана. Черкесова икI лагьана: «Эгер 12 аял хуьзвай хизан Россияда авайди тиртIа, гьукуматди адаз еке кIвалер эцигдай, автомашин пишкешдай, аялриз алава пособияр гудай. Вуна лагьайтIа, адан хизан кашал гъанва. Вуна фермада кIвалахзавайбур кIватIа ва лагь: «Арзачи, са хъсан къуллугъчи я лагьана ваъ, 12 аялдин язухдай кIвалахал эцигзава. Эгер куьн рази туштIа, ша чна вирида, пулар кIватIна, адан хизан хуьн». Арзачидин къилихни адан гьал-агьвалдихъ галаз алакъалу я. Касди гьамиша, вичин аялриз фу гьикI гудатIа, абурал партал гьикI алукIдатIа, мектебдиз гьикI рекье твадатIа лугьуз, гьадакай фикирзава. Эгер хъсан регьбер тиртIа, вуна а хизан мадни кIеве твадачир. Эгер мад а касдилай арза хтайтIа, за вун къуллугъдилай алуддайвал ийида».
Директор хъфена, мад комитетдиз а касдилай арзани хтанач. Черкесован дамах гвачир, тIимилдални разивалдай къилих инсандин бейнидиз лап таъсирдайди тир. Ада вичин кьве рушанни кьве хцин мехъерар вичин кIвале тешкилнай. «Конвертар» патал ада комитетда кIвалахзавай садазни мехъеррик теклифнавачир. Гуьлуьшан йикъара ам кIвалахал яхдиз къведай. Уллубий Черкесован ва къенин чи регьберрин — чиновникрин, «демократрин» уьмуьр, къанажагъ сад-садав гекъигайтIа, еке тафават ава. Къенин чаз аквазвай ватандашар, чIехи къуллугъдал хьанмазди, лавгъа жезва. Абуру виликдай алакъа аваз хьайи инсанрихъ галазни гъил-гъилеваз чирхчирвал атIузва. Кьил цава кьазва. Чпиз идарайра авайбурулай са шумудра виниз мажибар тайинарзава. Са куьлуь наразивал гваз атайтIани, работникриз ракIар къалурзава ва лугьузва: «Рази туштIа, экъечIна хъвач. Вун кьунвай касни авач».
Чизвач хьи, гьа ихьтин гафаралди ада ватандашдин, дагъустанвивилин лайихлувал агъуз вегьезва. Абур гъавурда акьазвач хьи, гьакъикъи шадвал, лезет, бахт намуслувилелди зегьмет чIугвазвай, хсуси хийирдихъ калтуг тавуна, кIеве авайбуруз куьмек гузвай, Уллубий Черкесов хьтин, рикIера экуь гел тазвай ксари гьиссзава.
Мукьвара чи ватанэгьли У. Черкесов дидедиз хьайидилай инихъ 105 йис тамам хьунин юбилей республикадин жемиятдини къейддайвал я. И макъала рикIел хкунрин жуьреда кхьенвай мемуаррикай сад я. У. Черкесован уьмуьрдикай ва регьбервилин къанажагъдикай кьилдин ктаб кхьидай вахтни алукьнава.
Шагьбала Шагьбалаев
