Налог гун тавуна, юзан тийидай объ­ект­ маса гуз жедани? Налогрикай хке­чIиз же­дай Россияда малум тир къайдайрикай МФЦ-дин пешекарри малуматар гана чаз. Объектдин сагьибвализ шумуд йис ятIа, гьа­далай аслу жезва. Месела­, эгер кIвал ирс яз гьалт хъувунватIа, пиш­кешнаватIа, приватизиро­ватнаватIа, рентадин икьрардалди маса къачун­ватIа, гьакI­ни им авай-авачир са кIвал ятIа, — налог­дикай азад хьун патал агъа кIан 3 йисуз кIвалин иеси яз хьана кIанзава. Муькуь дуьшуьшра 5 йисан муддатда­ кIвалин иеси яз хьана кIанзава. (Яни кIвал къачурдалай кьулухъ 5 йис вахт алат тавунвай дуьшуьшда маса гудайла,­ налог гун къанундалди хиве гьатзава). Вахт хсусиятдин сагьибвал тестикьарай йикъалай гьисаба кьазва.

2 ва я адалайни гзаф аялар авай хизанриз талукь яз. Эгер хизанда агъа кIан 2 аял аватIа (18 йис тамам тахьанвай­ ва я очный къайдада кIелзавай, вичин­ 24 йис тамам тахьанвай велед) ва цIийи кIвал куьгьнеди маса гайи йисуз къа­чун­ватIа, цIийидан майдан ва кадаст­ро­вый къимет маса хгайдалай артух ятIа, и дуьшуьшдани налог гун герек жезвач.

Налогдин вычет ишлемишнавай дуьшуьш. Эгер маса гайи объектдин умуми къимет 1 миллион манатдилай алатнавачтIа, эменнидай кьазвай пул жуван хийирдиз тунин серенжемдикай (вычет) менфят къачудай ва налог тагудай мумкинвал ава. ГьакIни кIвал маса къачунихъ ва ремонт авунихъ галаз алакъа­лу харжийрин къиметдин налог къвезвай кьадар тIимилариз жеда. И дуьшуьшда кIвал маса къачуниз ва ремонт авуниз авур харжияр тестикьарзавай документар герек жеда.

Маса гузвай кIвалин къимет маса къачузвайдандалай тIимил ва я адаз барабар тир дуьшуьш. Эгер маса гайи­ла жезвай къазанжи цIийи (маса) кIвал маса къачуниз ийизвай харжийрилай артух туштIа, налог къвезвач.

Эменнидин налограй кьезилвилер низ талукь я? Пенсионерар, инвалидар, ветеранар, СВО-дин иштиракчияр ва кьезилвилер талукь маса инсанар эменнидин (кIвалин, гараждин ва мсб) налогдикай тамамдиз ва я са кьадарда азад жезва. Амма са шартI ава: эгер эменни карчивал патал ишлемиш тийизвайди ятIа.

Кьве уьлкведин ватандашар тирла

Эгер аялдин диде-бубадихъ кьве уьл­­кведин ватандашвал (месела, диде-бубадикай садаз — Россиядин ватандашвал, муькуьдаз — къецепатан уьлкведин) аваз хьайитIа, 2025-йисуз 14 йис тамам хьанвай аялдиз паспорт туькIуьрун патал ихьтин месэлайриз фикир гун важиблу я:

— аялдин Россиядин ватандашвал Россиядин МВД-дин миграциядихъ галаз алакъалу месэлайрин подразделенида тес­тикьарнавайди хьана кIанда — дидедиз хьайивилин гьакъиндай шагьадатнамада къейд ва я кьилдин документдалди (РФ-дин ватандашвилин шагьадатнама);

— эгер аял гьар жуьре уьлквейрин ватандашвал авай диде-бубадинди ятIа, аялдин ватандашвал Россиядин законо­дательстводалди тайинарзава ва ам дидедиз хьайидалай кьулухъ гьасятда адан ватандашвал тестикьарзава;

— 14 йисалай 18 йисалди яшара авай аялривай РФ-дин ватандашвал къачунин гьакъиндай чарчел кхьенвай разивал истемишзава (эгер ихтилат ватандашвилиз кьабулуникай физватIа).

Чилин участок — гьавая

Гзаф аялар авай хизанривай гьавая чилин участок къачуз жеда. Адан пата­хъай МФЦ-да арза вугун герек я. Дагъус­танда гзаф аялар авай хизанри чилин участокар къачунин шартIар ихьтинбур я:

— хизанда пудалай тIимил тушиз тамам яшдив агакь тавунвай аялар хьана кIанзава (хвавиле кьабулнавайбурни кваз);

— хизан участок къачуз кIанзавай Да­гъустандин муниципалитетда эхиримжи пуд йисуз яшамиш хьана кIанзава;

— хизандихъ идалай вилик гьавая къачунвай чилер авачиз хьана кIанзава;

— чилин участок муниципальный ва я республикадин фондунай гьавая гузва;

— чилин участок хизанда авай вирибурун умуми хсусият яз тестикьарзава.

Арза вугудайла, ихьтин документар герек я:

— паспортар

— эвленмиш хьанвайвилин (ва я чара хьанвайвилин) гьакъиндай къарар;

— аялар дидедиз хьайивилин гьакъиндай шагьадатнамаяр;

— гзаф аялар авай хизан я лагьай дережа;

— СНИЛС-ар.

«Лезги газет»