Азаррин вилик пад кьадай рапар — вакцинация — инсаниятдин зурба агалкьун, садакай масадак акатдай азаррикай хуьнал гьалтайла, виридалайни хъсан къайда я. Азаррин вилик пад кьадай рапар ягъуни инсаният хейлин азаррикай азадна. Дуьньяда виликрай пайда хьайи цIегьер, дифтерия, столбняк, коклюш, ярар, краснуха, полиомиелит, эпидпаротит хьтин азаррин эпидемийри санлай хизанар, шегьерар михьи авурди, анжах абуруз акси рапарин куьмекдалди азаррин вилик пад кьаз алакьайди рикIел хкиз кIанзава. Вакцинади гьар йисуз анжах са аялрин 4 миллиондилай виниз уьмуьр хуьзва. Къенин юкъуз са кьадар азарар виликан вахтара хьиз гегьеншдаказ чкIизвачтIани, абур арадал гъизвай вирусри дуьньядин гагь сана, гагь масана ва я виринра чпикай хабар гун давамарзава.
Алай аямда садакай масадак акатдай азарри сергьятар фад алудзава, иммунитет зайиф тир инсандик абур фад акатзава. Сир туш, медицина вилик фенва, адан куьмекдалди неинки азарар сагъарзава, гьакI абурун вилик пад кьазни чир хьанва. Вакцинадин куьмекдалди инсандин беденда азардикай хуьз алакьдай иммунитет арадал къвезва.
Азардиз акси рапар ягъуналди, абурукай хуьдай мумкинвал чи уьлкведа гьар са агьалидиз ава. Гьукуматди вакцинадин еридал, менфятлувилел ва хатасузвилел гуьзчивал тухузва. Малум тирвал, Россияда азаррин вилик пад кьунин серенжемар, яни садакай масадак акатдай азаррикай хуьн патал рапар ягъун милли календардин бинедаллаз кьилиз акъудзава. Азаррин вилик пад кьунин милли календарь — им аялриз ва чIехибуруз яшарин тайин вахтунда мажбуридаказ ягъун лазим тир рапар къалурнавай схема я.
Россиядин мулкунал здравоохраненидин рекьяй гьукуматдин ва муниципальный вири тешкилатра азаррин вилик пад кьадай рапар пулсуздаказ ва диде-бубадин разивал аваз язава.
Эхиримжи вахтунда диде-бубайри чпин аялриз рапар ягъуникай кьил къакъудзавайди сир туш. Идахъ галаз алакъалу яз мад сеферда гъавурда тваз кIанзава: чIехи пай вахтара вирусди арадал гъизвай чIуру азарар акьван фад акатзава хьи, абурукай сагъариз жезвач, нетижада аялдикай магьрум хьунни, уьмуьрлух ам инвалид яз амукьунни мумкин я. Гьаниз килигна вакцинадикай менфят къачунилай, и месэладив жавабдарвилелди эгечIунилай чи гьар садан уьмуьр ва сагъламвал аслу жезвайдал мад сеферда фикир желб ийиз кIанзава.
Эхиримжи са шумуд йисуз садакай масадак акатдай азарри кьил хкажуникди республикада аялрин бахчаяр, сагъламвал мягькемардай идараяр агалуниз, начагъдахъ галаз алакъа хьайибур кьилди чара авуниз мажбур хьайиди рикIел хквезва. Эпидгьалар чIур хьуниз рехъ тагунал чун гьар сад, гьа гьисабдай яз, аялрин диде-бубаярни кIевелай алахъна кIанда. Азаррин вилик пад кьадай рекьерикай рахадайла, абуруз чир хьун герек я — чIуру азардикай хуьн патал авайди анжах са рехъ я — азардиз акси раб яна, беденда иммунитет арадал гъун. Садакай масадак акатдай азарри сагъламвилиз гузвай чIуру таъсирдик акатзава: стIалжем, отит, энцефалит, менингит, буьркьуь хьун ва икI мад. Азардин мадни са чIуру таъсир ам я хьи, ада аялдин санлай вири бедендин иммунитет «михьи ийизва». Генани ачухдиз лагьайтIа, эгер, мисал яз, аял ярарикди азарлу хьанатIа, ам са тIимил вахтунилай маса азаррини гьелекда, гьикI хьи, абуруз дурум гун патал адан бедендихъ виликдай аваз хьайи иммунитет михьиз квахьзава.
Рапар ягъун акъвазаруни ва я абур ягъунал агьалияр лазим кьадарда желб тавуни тIегъуьнар арадал гъизвайди рикIелай ракъур тийин.
Аминат Самедова,
Махачкъаладин аялрин 3-нумрадин
поликлиникадин 30 йисан стаж авай духтур-педиатр
