Лацу халат алайбур
Бубадал атай руш бахтлуди жеда, лугьузва бубайрин мисалда. Сад ава винел патан акунралди бубадал атун, садни — хкянавай рекьелди-кеспидалди, къилихдалди, уьмуьрдиз килигзавай тегьердалди. Амма са гьакъикъат мадни ава — уьмуьрда вичин рикI алай пешедал машгъул кас бахтлуди я. И веревирдериз чун и мукьвара таниш хьайи, уьмуьрдин рехъ яз, бубадин пеше — духтурвал хкянавай Мейланова (Альдерова) Гуьльназ Альдеровнади мадни къуват хгана. Ам СтIал Сулейманан райондин гуьрчег пипIерикай сад тир Кьулан СтIалдал 1994-йисуз хуьре, районда чпиз халкьдин патай еке гьуьрмет авай Альдероврин хизанда дидедиз хьана. Духтур Альдер Сиражудинович «Кпул ятар» санаторий арадал гъайи кас я. Гила ам, и чешмедивай са акьван яргъа тушиз, «Пуд булах» тIвар алай чкада реабилитациядин «Куьредин гевгьер» центр арадал гъунин къайгъуйрик ква. Диде Индиради райондин налогрин инспекцияда зегьмет чIугуна. Алай вахтунда республикадин налогрин рекьяй Управленида кIвалахзава. Альдероврин хизанда гуьзел таватдин гуьгъуьна аваз кьве стхани чIехи хьана. ЧIехи буба, районда къени гзаф крарин сагьиб хьайи Сиражудинан тIвар алай хци ДГМА, Москвада ординатура акьалтIарна, ана акъвазунин къарар кьабулна. Гьажимурада Махачкъалада 18-нумрадин школада 8-классда кIелзава.
Бубадин чалишмишвилер, гьар йикъан кIвалах аквазвай Гуьльназаз гьеле гъвечIизамаз вичикай уьмуьр, инсанар, общество патал важиблу кеспидин иеси жедайди ашкара тир. Гьаниз килигна, 2010-йисуз хайи хуьруьн мектеб акьалтIарай ам, гьи пеше хкядатIа лугьуз, фикиррик акатначир. Хъсан баллар аваз имтигьанар вахканвай ада документар, ДГМУ-диз хьиз, Россиядин медицинадин са шумуд вуздизни вуганвай. КIелунрик са шумуд чкада акатна. Хизанди меслятна, мукьвал чка, Махачкъала, ДГМУ хкяна. 2016-йисуз анаг, РКБ-дин ЦСЭМП-дин бинедаллаз неврологиядай ординатура акьалтIарна.
Зегьметдин рехъ Гуьльназа ДГМУ-дин патав гвай медколледжда неврологиядин, реабилитациядин преподавателвиле кIвалахунилай башламишна. И везифаяр ада 5 йисуз намуслудаказ кьилиз акъудна. Амма рикIи «муаллимвал» ваъ, духтурвал авун датIана истемишзавай. Гьа икI, ада пешекарвал хкажун кьетIна, 2019-йисуз ДГМУ-дин медицинадин реабилитациядин кафедрадин бинедаллаз физиотерапиядай пешекарвал къачуна. Адаз азарлуяр, дарманрин «есирда тун тавуна», гьелбетда, дарманар галачиз сагъариз тежедай азарарни ава, вичин бубади хьиз, медицинадин маса къайдайрикайни менфят къачуна, сагъардай ният-къаст авай. Алай вахтунда Гуьльназа меркезда, Дзержинскийдин куьчеда, 17 «б»-нумрадин «Гранд-Плаза» дараматда кардик квай республикадин реабилитациядин центрада (РЦР) зегьмет чIугвазва. Чи таватди чешнелу хизанда 5 ва 4 йисара авай кьве хциз тербия гузва.
Катран мукай кард…
Альдер духтурдин вилик чешне квай — буба Сиражудин Къадирович. Рагьметлудан тIвар къени гзафбурун рикIел алама. Хуьруьн М. Калининан тIварунихъ галай совхоздин директор хьайила, ада халкьдин дуланажагъ хъсан хьун патал зурба зегьметар чIугунай. Ада хуьре ва районда яшайишдин рекьяй са кьадар дараматар эцигнай. Хуьруьн мулкуник акатзавай Зардиян лугьудай чкада ада лап чIехи майданра уьзуьмлухар кутунай. И сергьятда ада Кьиблепатан Дагъустанда виридалайни еке чехирар хкуддай завод ва рабочияр яшамиш жедай, столовойни галай общежитидин дарамат эцигнай. И заводда Сиражудин Къадировича чехир путулкайра цадай линияни кардик кутунай. Ада са шумуд виш гектарда емишрин багъларни арадал гъанай. Зардиянда ада хъуьтIуьн вахтунда хипер, малар хуьдай ва къушарин фермаяр эцигнай. Рабочияр хуьряй кIвалахал гъиз хутахдай автомашин маса къачуна, кардик кутунай. Сиражудин Альдеров директор тир девирда хуьруьн юкьвал алай кIунтIал ада Кьиблепатан Дагъустанда виридалайни екеди тир культурадин кIвал эцигнай. Ина кинояр къалурдай зал, спортзал, библиотека, гьатта аптекани авай. Культурадин кIвал безетмишун патал Сиражудин Къадировича, совхоздин патай пул гана, Эрменистандай, Азербайжандай, Москвадай художникар гъана, абурув суьретар ягъиз туна, цларикай куьрсарнай. Хуьруьн юкьвал алай майдандал ада совхоздин 2 мертебадин контора, школа, халичаяр храдай фабрика, культурадин кIвал хъуьтIуьн вахтунда чими авун патал къазанхана ва М. Калининан барельеф алай постамент эцигнай. Ада кьилиз акъудай къени крарин кьадар лап гзаф я. Гьа ихьтин мука — Альдеран хизанда чIехи хьана Гуьльназ. Ада рикIел хкизвайвал, «Кпул ятарикай» санаторий туькIуьрун чIехи бубадин мурад тир. Альдер Альдерова вуз акьалтIарнавай 1992-йис тир, адан буба, Гуьльназан чIехи буба Сиражудин, рагьметдиз фена…
Аялвал — «Кпул ятарик»
Гуьльназ Альдеровнади кIвачи чил кьунвай аял тирдалай кьулухъ вичиз хъсандиз таниш багъри ерияр, «Кпул ятарик» акъатай вичин аял вахтар рикIел хкизва. 1994-йисуз Альдер Сиражудинович вичин бубадин мурад — санаторий арадал гъунин къайгъуяр кьилиз акъудунив эгечIнай. Гуьльназаз ана бубади чIугур зегьмет вилералди акуна. Ахпа лагьайтIа, бубади кьабулай сагъламардай серенжемрикай, цикай куьмек хьана, «кIвачел ахкьалт хъувуна» хъфизвайбуру (иниз чIехи пай кпулар кваз, кIвачер зайиф хьанвай яшлу ксар къвезвай) Альдер духтурдин, адан хизандин тIварцIихъ ийидай алхишарни, аял тиртIани, Гуьльназан рикIел хъсандиз алама… Дугъриданни, асиррин мегъуьн ва чинардин тарарин гъвечIи тамун юкьва авай «Кпул ятар» чешме, рикIиз хуш, садра акурла, мад ахкваз кIан жедай чка рикIелай алатдани! Ам зи рикIелни хъсандиз алама. Анал алай зурба бицилар акурла, чун, кIвачи-кIвачи, са шумуд километр мензил атIана, школадай «Кпул ятарик» экскурсиядиз фенвай аялар, тажуб жедай. Инсанар и цикай менфят къачун патал иниз яргъарайни къведай. Чиликай хкатиз, 30-далай виниз чешмейрай авахьзавай цикай кьвед родондинбур я. Абурукай низ чида гьикьван ксариз себеб хьанатIа!
РЦР-дин стационар
Гуьльназ Альдеровнадихъ галаз чна ада алай вахтунда зегьмет чIугвазвай реабилитациядин центрадикайни суьгьбетна. 2011-йисалай кардик квай медицинадин и идарада районринни шегьеррин поликлиникайрай гайи направленийрин бинедаллаз (057-У) агьалияр патал реабилитациядин серенжемар пулсуздаказ кьиле тухузва. Чи таватди иниз лезги районрай тIимил ксар къвезвайдаз фикир ганва. Ада къейдзавайвал, азарлуяр патал ина лазим вири къулайвилер ава, шартIар яратмишнава. Амма реабилитациядин серенжемар анжах чпивай къекъвез жезвай азарлуяр патал я, яни месел алайбур иниз кьабулзавач. Центрада 20-дав агакьна къуллугъчийри кIвалахзава. Абурухъ виридахъ кIвалахдин гзаф йисарин тежриба ава. Иниз атанвай гьар са азарлудаз талукь яз духтуррин бригадади, диагноздиз килигна, план туькIуьрзава, адан бинедаллаз лазим серенжемар кьиле тухузва. Кьилди къачуртIа, кIвалахда магнитдикай, ЛФК-дикай, электрофорездикай ва маса серенжемрикай менфят къачузва.
Гуьльназ Альдеровнадин суьгьбетдай малум хьайивал, асул гьисабдай центрада грыжа, инсульт, неврит, ДЦП хьтин азарар авайбурухъ галаз «кIвалах тухузва». ГьакI жалгъаяр (тазобедренные) дегишарнавайбуруз, аварийрикди тIарвал хьанвайбуруз ва масабуруз куьмек гузва. Пешекарди къейдзавайвал, духтурдин ширин гафунихъ хьиз, сагъ хъхьун патал азарлу кас вич психологиядин жигьетдай гьа фикирдал гъунихъ яни азардал гъалиб жедайдахъ кIевелай инанмишарунихъ, еке метлеблувал ава.
Алукьзавай цIийи йисуз Гуьльназ Мейлановадихъ ва чи вири ватанэгьлийрихъни къуй мадни еке агалкьунар, хушбахтлувал, чандин мягькем сагъвал хьурай!
Рагнеда Рамалданова
