(Эхир. Эвел – 41-45-нумрайра)
(…) Сагъ са уьлквейриз ва жемиятриз [гьакIни хуьруьн жемятриз] такфир гузвай инсан нетижада вич амайбурукай хкатна амукьунин ва чаравилин гьиссди кьада. Зи рикIел футболдин гьакъиндай рахазвай са жегьил гада алама. Ада судья кафир я лугьузвай, ада Аллагьди ракъурнавайдал дуван тийизвайвиляй. ГьакIни (футбол) къугъвазвайбур кафирар я (лугьузвай), вучиз лагьайтIа, (абур) судьядиз муьтIуьгъ хьанва. Бес жемият гьикI хьурай? Ада гьабурни кафирар я лугьузвай, вучиз лагьайтIа, абур ахьтин дувандихъ галаз рази я ва адан вилик пад кьазвач. Ихьтин зунжурдин (цепной) къайдада инсанрин гьакъиндай къарар кьабулиз, абур диндай акъудунин нетижада инсанди вичи-вич жемиятдикай къерехзава.
[Алимри къейдзавайвал, са тайин инсандиз такфир гунихъ галаз алакъалу яз арадал къвезвай маса нетижаярни ава. Шариатда и кIвалахар вири къалурнава. Мисал яз, вичин гьакъиндай кафир я лагьана къарар акъуднавай кас мусурманрин сурара кучукдай ихтияр авач. ГьакIни кафирди тукIур гьайвандин як недай ихтияр авач, вичин гьакъиндай кафир я лагьана къарар акъуднавай касдиз, вичин руш гъуьлуьз гудайла, адан «вали» (опекун) жедай ихтияр авач. ГьакIни ирсиниз талукь месэлаярни ава. Кафирдин ирс мусурманриз къвезвайди туш, гьакIни мусурманрин ирс кафирризни къвезвач. И крарикай шариатдин ктабра тамамдиз кхьенва. Гьавиляй са касдиз кафир лагьайла, адахъ галаз алакъалу и месэлаярни фикирда кьун важиблу я. Эгер гьакъикъатдани инсан диндай акъатнавайди тестикь хьанватIа, адахъ галаз алакъалу тир чна инал къейд авур ва чпикай лугьун тавунвай маса делиларни авайди фикирда кьуна кIанда].
(…) Ислам диндал алай жегьилар менфятлу чирвилер къачуз эгечIуниз мажбур я, абурувай гьахъни таб айру ийиз хьун патал, иллаки гунагькаррикай вуж кафир хьанватIа, вуж хьанвачтIа, тафаватлу ийиз алакьдайвал. Герек а жегьилрихъ гунагькаррин гьалдин гьакъиндай чирвал (понимание) жедайвал. Ихтияр авач абуруз ахьтин темайрай рахадай, а кар ахтармиш тавунмаз. Хийирлу чирвал къачуналди, абурувай тамам тир къанажагъдин, адалатлувилин ва гьахълувилин бинедаллаз рахаз жеда. Эгер абур чирвал авачиз рахайтIа, еке хаталувилик акатда. Аллагь-Таалади Къуръанда лагьанва (17-сура, 36-аят, мана): «Табий жемир (вун) ваз чирвал авачир кардиз (такур шей акуна лугьумир, ван татай кар ван атана лугьумир, субутсуз гиманриз, фикирриз табий жемир — субут ая, якъиндиз чира — ахпа гаф лагь ва я кар ая). Гьакъикъатда, ван хьунин гьисс, акунин гьисс ва рикI — абурун виридан патахъай хабар хкьада (инсандивай ва абурувай гьардавай хабар хкьада инсандикай)». 7-сурада 33-аятда Аллагьди лагьанва (мана): «Лагь: «Зи Раббиди (дугъриданни) гьарамнава, анжах: алчах (чIуру) крар абурукай ачухбурни чинебанбурни, (ва гьарамнава) гунагьар, (масадаз) зулум (писвал) авун са гьахъни авачиз, (гьарамнава Ада) куьне Аллагьдиз шерик гъун (Адахъ галаз масадаз ибадат авун) вичин гьакъиндай Ада са делилни (авудна) ракъур тавунвай (Аллагьди квез куь гъуцар илагьияр я лагьанвач, Ада квез абуруз ибадат ая лагьана эмирнавач), (гьакIни гьарамнава) куьне Аллагьдикай квез тийижир кар лугьун (Адал таб кар вегьин)». Къуръанда 16-сурада 116-117-аятра Аллагьди лагьанва (мана): «Ва лугьумир куьне (эй, мушрикьар), куь мецери шикил лугьузвай таб кар: им гьалал я, ва им гьарам я (куьне) Аллагьдал (Адан ТIварцIихъди) тапарар къундармишун патал. Гьакъикъатда, Аллагьдикай тапарар къундармишзавайбуруз (Адал тапарар вегьезвайбуруз гьич) агалкьун жедач! (116) (Ам, абуруз ганвай няметар) анжах, тIимил тир ишлемишдай менфятар я, (Эхиратда) абуруз чIехи азаб жеда».
Я мусурман жегьилар! И темайрин гьакъиндай мез сарарив хуьх, гьикI хьи, алай вахт фитнедин, кичIдин, авамвилин ва гьевесрин гуьгъуьна аваз физвайди я.
Чан зи стха, вун и дуьньяда инсанрив регьимлувилелди эгечI, Аллагь вавни Эхиратда регьимлувилелди эгечIда. Тади къачумир инсандиз кафир лугьуз, тади къачу ам гьахълувилин гъавурда тваз ва и карни камаллувилелди ва хъуьтуьлвилелди ая. Ада ам кьабулайтIа, гьадаз вичиз хъсан я, кьабул тавуртIа, ам гьа инсандин бахтсузвал я. Вуна Аллагьдин патай ви суваб гьикI хьайитIани къачуда. Ин ша Аллагь!
Мисал яз, са чкада инсанри кьейибурувай, пIиреривай тIалабзаватIа ва и макъалада куфр ва ширк яз къалурнавай маса крар ийизватIа (инсан диндай акъудзавай крарикай чна винидихъ къейднава), вуна а ксар жезмай кьван хъуьтуьлдаказ, камаллудаказ, чирвилерал бинеламиш хьана, гъавурда тур, абурув делил агакьара: куфр ва ширк — ибур инсан эбеди яз Жегьеннемдиз тухузвай крар тирдан. А Гьахъ кьабул тийизвайдан рикIел гъваш Пайгъамбарди (Аллагьдин салават ва салам хьуй вичиз) мушрикьризни куь бубайри ибадат авур гъуцар тур, ибадат тек са Аллагьдиз ая лагьайла, абурун арада адан (Аллагьдин салават ва салам хьуй вичиз) и эвер гун кьабул тавурбур хьайиди. И ихтилатриз делил яз, Аллагьдин гафар гъин, Къуръанда 2-сурадин 170-аятда Аллагьди лугьузва (мана): «Абуруз (мушрикьриз муъминри) лагьайла: «Табий хьухь куьн Аллагьди (авудна) ракъурнавайдаз (Къуръандиз)» — абуру лугьузва: «Аксина, чун табий жеда, чаз чи бубаяр алаз жагъай кардиз». (Бес абур гьакI буьркьуьдаказ чпин бубайрин рекьиз табий жедани) гьатта абурун бубайри (дуьз диндикай) затIни кьатIузвачиртIани, (абур) дуьз рекье авачиртIани?!».
Ихьтин, чпин гафунилай алат тийизвай ксари вун са кIусни пашман тавурай, зи стха, вуна ви Тавгьиддиз (Единобожие) эвер гунин рехъ давамара. А кас тур, маса ксариз эвер гуз алахъ. Эгер виш касдиз эвер гана, гьич садани ви эвер гун кьабул тавуртIани, вуна Аллагьдин патай ви суваб къачуда, ин ша Аллагь. Вуна лагьай гафар а инсанар патал Аллагьдин вилик делил жеда, яни адахъ Къияматдин Юкъуз Аллагьдиз «заз чизвачир, заз ван хьайиди туш» лугьудай багьна амукьдач. Эгер ви эвер гун кьабулна, са кас хьайитIани дуьз рекьел хтайтIа, мадни ваз суваб жеда, ин ша Аллагь. И ихтилатриз делил яз Пайгъамбардин (Аллагьдин салават ва салам хьуй вичиз) гьадис ава. Сахля бин Са‘дан гафарилай агакьарзава хьи, Пайгъамбарди (Аллагьдин салават ва салам хьуй вичиз) Али асгьабдиз (Аллагь рази хьурай вичелай) лагьана (мана): «Аллагьдал кьин хьурай, гьакъикъатдани, Аллагьди валай [яни вун себеб хьана] са кас (хьайитIани) дуьз рекьел гъайитIа, ам вун паталди хъсан я (сагьиб жердалай) яру девейрин». (Аль-Бухари 4210, Муслим 2406)
И макъала кхьинин макьсад, диндин тIварцIелай рахадайла инсанди мукъаятвал авун я. Вуна са касдиз такфир гузвай суалдай алимри вуч лугьузватIа ахтармишна кIанда, герек вуна динда садани талгьанвай «цIийи къарар» акъуд тийидайвал (…).
(…) Амма, шагьада гъана, дин кьабулна, Аллагьдиз муьтIуьгъ хьанвай кас, гьахъни батIул чириз алахъзавай инсан, са бязи месэлайрин гъавурда дуьз акьун тавуна, чна батIулвиле гьатнавай кас гьасятда «вун кафир я» лагьана, диндай акъудизни тади къачуна кIандач. Эгер ам гъавурда акьун тавунвай кардикай вахъ чирвал аватIа, гьадавни агакьара, эгер ваз вахъ ам гъавурдик кутадай кьван чирвал, тежриба авачиз аквазватIа, вуна са чирвал авай касдивай тIалаба ам гъавурдик кутун патал. Къуй Аллагьди чун дуьз рекье аваз физвайбурукай ва дуьз рекьел эвер гузвайбурукай авурай! Амин!
Алава къейд. И макъала газетдиз акъудунин макьсад инсанар чпин Гьахъ диндин гьакъиндай савадлу авун я, чи къаст тайин тир инсанрин имандин гьакъиндай гьукмар (къарар) акъудун туш. Чна инсан вичин диндал, имандал мукъаят хьун патал, ада вичин дин чирвилерал асаслу яз кьиле тухун патал гьазурнавай кIвалах я. Къейд авун лазим я, чна и макъалада гъанвайбур диндин умуми къанунар, къайдаяр я, кьилдин инсанрин диндин гьакъиндай къарар лагьайтIа, герек тир шартIар вилив хвена, шариатдин къазийри акъудзава. И кардал машгъул хьун чи макьсад туш.
Генани, и макъала чап авунин макьсад вуч ятIа, чна адан сад лагьай пай чапнавай «Лезги газетдин» алай йисан 41-нумрада къейднава. Макъаладин эхирдайни а гафар кIелзавайбурун фикирдиз хкун чаз кутугнаваз аквазва.
Кафир я лагьана хиве тахсир тун (такфир) — им кьилдин инсандин гьакъиндай шариатдин тайин тир гьукм (къарар) акъудун я, и кар шариатдин маса рекьерай гьукмар акъудунилай манадалди тафаватлу жезвач. Гьавиляй ихьтин гьукм (яни маса инсандик кафир я лагьана тахсир кутун) акъудзавай касди вичин хивез еке жавабдарвал къачузва, вучиз лагьайтIа, ам Аллагь-Тааладин ва Адан диндин тIварцIелай рахун жезва. Такфирдикай рахазвай касдихъ куфрдин жуьрейрикай ва гьихьтин шартIара тайин тир инсандик кафирвилин тахсир кутаз жедатIа, гьадакай мягькем чирвилер хьана кIанда. [Гьа са вахтунда инсанриз диндин асулар чир хьун лазим я. Гьихьтин гафари, крари, инандирмишвилери (вероубеждение) инсан Ислам диндай акъудзаватIа, вич мусурман я лугьузвай кас хабардар хьана кIанда, герек вичин эхират пуч жедай себебривай ам яргъа жедайвал. И кар патал инсандихъ чирвал хьана кIанда: куь адакай мусурман ийизватIа ва куь адакай кафир, диндай акъатай кас, Аллагьдиз шерик гъайиди ийизватIа. Анжах гьа и чирвиликай менфят къачуналди, инсандивай Аллагьдин эмирар кьилиз акъудиз ва Адан къадагъайривай яргъаз жез алакьда. Гьа чирвиликай менфят къачуналди, адавай вич Жегьеннемдин цIукай къутармишиз ва вичиз Женнет къазанмишиз жеда. Иллаки диндин чирвилер къачудай мумкинвилер артух хьанвай алай девирда яшамиш хьайи инсанри эхиратда Аллагьдин вилик «заз чизвачир» гьикI лугьуда кьван?!]
Диндин алим Ямин Мегьамедован редакциядик кваз гьазурнавай
«Кафирвилин тахсир кутун» кIватIалдай.
(Макъала куьруь авуна гузва)
