Терроризмдиз — ваъ!

РагъакIидай патан чахъ галаз дуст тушир уьлквейри Россиядиз акси яз тухузвай ачух ва чинебан кIвалах акъвазарнавач. И кардал тамам махсус институтар, идараяр, сирлу центраяр машгъул жезва. Абуру Россиядин халкьар, иллаки жегьил несил, гьукумдиз акси акъвазардай таблигъат тухун давамарзава. И макьсад патал абуру ишлемиш тийизвай кьуьруькар, амалар, таблигъатдин жуьреяр авач. Абурукай сад экстремизмдихъ, терроризмдихъ галаз алакъа­лу­ я. Къанажагъ гьеле бегьем тайин тахьанвай, дуьньяда кьиле физвай гье­рекатриз къимет гудай зигьин, акьул авачир аялар, жаванар террористрин, экстремистрин жергейриз гъун патал абуру пуларни, вахтни серфзава. Иллаки социальный сетрикай гзаф менфят къачузва. Тапарралди, жуьреба-жуьре хъсан крар, галайвилер хиве кьуналди, абур чпиз муьтIуьгъарзава ва ахпа татугай, чIуру крарин сагьибар ийизва чи жаванрикай. И кардин вилик пад кьун патал республикада махсус программа кардик ква, гьукумдин, къайдаяр хуьдай органри, диндин, жегьилрин, жемиятдин тешкилатри герек серенжемар кьабулзава, жаванар гъавурда тунин мярекатар тухузва.

Ноябрдин 13-14-йикъара Махачкъалада «Дуствилин кIвале» терроризмдиз акси республикадин форум кьиле фена. Адан кIвалахда государстводин гьукумдин, къайдаяр хуьдай органрин регьберри, эксперт­ри, жемиятдин, динрин, жегьилрин тешкилатрин, образованидин идарайрин, пресса­дин векилри, студентри, школьникри ва ма­сабуру иштиракна. Абурун арада РД-дин Гьукуматдин Председателдин замес­титель Рамазан Жафаров, милли сиясатдин ва динрин крарин рекьяй министр Энрик Муслимов, РФ-дин Общественный палатадин миллетрин, динрин организацийрин алакъайрин ва миграциядин рекьяй комиссиядин председатель Владимир Зорин, РД-дин информациядин ва печатдин агентстводин регьбер Абдуразакь Жамалутдинов, общественный деятель ва блогер Трофим Татаренков, Россиядин НАК-дин къуллугъчи Дмитрий Рязанов, терроризмдихъ галаз женг чIугуниз куьмекзавай фондунин директор Светлана Гриценко, Москвадин ва вири Урусатдин Патриархдин къвалав гвай экспертрин советдин председатель Отец Григорий, Санкт-Петербургдин 540-гимназиядин директор Ирина Ипатова, Кемерово шегьердин жегьилрин арада кIвалах тухудай координационный центрадин директор Вадим Шиллер, «Соловьев LIVE» телеканалдин ведущий Сергей Карнаухов, РД-дин АТК-дин эксперт, ДГУ-дин координационный центрадин регьбер Мегьамед Мегьамедов ва масабур авай.

Форумдин иштиракчийри сифте нубатда «Чун вири террордиз акси я» лишандик кваз, къуллугъдин везифаяр тамамардайла­, террористрин, экстремистрин гъилелай телеф хьайи МВД-дин къуллугъчийриз бахш­навай «Баркалладин мемориалдал» цуьквер эцигна.

Форумдин сергьятра аваз иштиракчийри пуд майдандал кьве юкъуз кIвалахна. Дараматдин сад лагьай мертебада рес­пуб­ликадин муниципалитетрин жегьилрин крарин рекьяй управленийрин, вузрин, ссузрин, образованидин идарайрин векилар кIватI хьанвай. Абурухъ галаз пешекарри ва экспертри терроризмдин вилик пад кьун ва профилактикадин кIвалахар тухун патал акьалтзавай несилдиз хъсан патахъай таъсирдай контентар гьазурунин къайдайрикай лекцияр кIелна.

Кьвед лагьай мертебада, духовенстводин векиларни желб авуна, агьалийрин арада терроризмдин идеологиядиз акси  кIва­лах тухуниз талукь месэлаяр веревирдна.

Пуд лагьай мертебада республикадин СМИ-рин векилрихъ галаз информациядин­ майданда терроризмдин идеологиядиз акси программа уьмуьрдиз кечирмишунин кIва­лахда ацалтзавай четинвилерикай ихтилат фена.

Дагъустан Республикадин  милли сиясатдин ва динрин крарин рекьяй министр Энрик Муслимова уьлкведин хейлин регионрай атанвай мугьманар тебрикна ва форумдин кьилин макьсад республикада экст­ремизмдин ва терроризмдин идеологиядин аксина тухузвай кIвалах менфятлуди ийидай цIийи серенжемар, крар тайинаруникай ибарат тирдакай лагьана. И важиблу карда государстводин органри, жемиятди ва динрин идарайри санал кIвалахунин важиблувални къейдна.

— Дагъустанда са шумуд диндиз икрамзавай, жуьреба-жуьре культурайрин гзаф миллетрикай ибарат халкь яшамиш жезва,- лагьана Э. Муслимова.- Чи чил, гьар са хуьр, кIвал хаталувилик акатайла, чун гьамиша сад жезвайди я. Ватандин ЧIехи дяведин йисара, 25 йис идалай вилик Дагъларин уьлкведиз международный бандитрин кIеретIар гьахьайла хьиз, гилани Украинада кьиле тухузвай дяведин махсус серенжемда сад хьанва. Терроризмдиз талукь месэлайрани чи фикирар, мурадар садбур я. Терроризм чи уькведа михьиз терг авун, акьалтзавай несил адан таъсирдик акат тийидай жуьреда кIвалах тухун герек я.

Чи форумда республикадин муниципалитетрин террордиз акси комиссийрин векилри, жегьилри, динэгьлийри иштиракзава. Социальный сетрай, интернетдай аялрив агакьзавай кьван малуматрикай, хабаррикай дуьзбур, гьакъикъибур, къалпбур, зиянлубур хкягъун патал жаванрихъ галаз тухузвай таблигъатдин кIвалах абуру кьабулдайди, чпиз хийир хкуддайди хьун лазим я. Абурухъ галаз суьгьбетдайлани, уьмуьрдин гьар са вакъиадиз талукь яз дуьз жаваб гана кIанда. Жегьилрихъ галаз кIвалахдайла, гьар са рекьяй гьазур хьунни лазим я. Абурун вири суалриз гьахълу, дуьз жавабар гудайвал,- лагьана Э. Муслимова.

Владимир Зорина кьилин фикир жаванар, жегьилар радикалрин, террористрин, экстремистрин жергейра гьат тавун патал динэгьлийрихъ галаз санал кIвалахунин, чи уьлкведин халкьариз хас диндинни ахлакьдин, марифатдин, намусдин, регьимлувилин адетар хуьнин ва мягькемарунин важиб­лувилел желбна. «Чун уьлкведин хатасузви­лиз зиян гуз алахъзавай радикальный идеяяр гвайбур чириз, жагъуриз алахъна кIанда. Абурун идеологиядиз акси делилар, гьакъи­къатдин мисалар гъиз, таблигъат­дин кIва­лах тухун къенин йикъан истемишун я. Чна ри­кIел хуьн лазим я хьи, экстремизмдиз, терроризмдиз акси кьилин яракь чи гзаф миллетрикай ибарат тир халкьдин садвал я», — алава хъувуна вичин рахунра  В. Зорина.

Отец Григория хашперес ва ислам ­динрин арада лап къадим йисарилай хьайи ва авай хъсан алакъайрикай ихтилатна. Ада Александр Невскийдин девирни рикIел хкана, Европадихъ, хашпарайрихъ галаз ваъ, мусурманрихъ галаз дуствилин алакъа­яр кутIуннай. Гьа са вахтунда ада жемиятдин къанажагъда терроризмдиз ва экстремизмдиз акси фикирар тунин карда диндин идарайрихъ авай мумкинвилерикай ла­гьана.

— Террористрин макьсад сад я — инсан­рик кичI кутун, — лагьана Отец Григория. — Гьа идалди абур чпин мурдар фикирар­ кьилиз акъудиз алахъзава. Чинебани кIва­лахзава, тапарарни, алдатмишни ийизва. Пак кхьинрикай далда кьуна, абуру жаван, жегьил чанар кьиникьин рекьел акъудзава. Чи виридан везифа ихьтин крарин вилик пад кьун я.

Трофим Татаренкова жегьилрин арада гегьенш жезвай татугай, хаталу фикиррикай, чеб, общество патални зиянлу крарикай хуьн патал абурун арада гъавурдик кутунин кIвалахда алай аямдин медиадикай менфят къачунин тежрибадикай суьгьбетна.

Мярекатдин иштиракчийри жегьилрихъ галаз кIвалах авуникай, информациядин сия­сатдиз талукь серенжемар тухуникай ва миллетрин, динрин арада авай месэлайриз талукь хилера дуьзгуьн кIвалах тешкилуникай веревирдер авуна.

Форумдин сергьятра аваз, экспертрихъ галаз пресс-конференция кьиле фена. Терроризмдин идеологиядиз акси кIвалах тухунин месэладиз талукьарнавай Вирироссиядин илимдинни тежрибадин конференцияни метлеблуди хьана.

Кьвед лагьай юкъуз жуьреба-жуьре майданрал «Дагъустандин жегьилар террордиз акси я» лишандик кваз кьиле фейи  элкъвей столрихъ республикадин кьилин вузрин студентар галай.

РД-дин милли сиясатдин ва динрин крарин рекьяй министерстводин актовый залда иштиракчияр гьукумдин органрин векилрихъ ва терроризмдиз акси профилактикадин кIвалах тухузвай экспертрихъ галаз гуьруьшмиш хьана.

Нариман  Ибрагьимов