(Эвел — 2023-йисан 45-50-нумрайра, 2024­-­йисан 2-9, 14-15, 19-20, 22-33, 35-нум­райра)

ГъвечIи лишан №70

КпIунал имамвиле акъвазуникай инсанар кьулухъ хьун

…Салямагь бинт аль-Гьурри асгьаб-дишегьлиди (къуй адалай Аллагь рази хьурай) агакьарнавайвал, Аллагьдин Расулди (Аллагьдин салават ва салам хьуй вичиз) лагьана (мана):

«Гьакъикъатда, мискIинэгьлийри сада-сад виликди имамвилиз ракъурда, амма абуруз чпин вилик акъвазна, капI ийидай имам жагъидач. Им Къияматдин югъ мукьва хьунин лишанрикай сад я»1.

Абдулла ибн Амр асгьабди (къуй адалай Аллагь рази хьурай) агакьарнавайвал, Пайгъамбарди (Аллагьдин салават ва салам хьуй вичиз) лагьана (мана):

«Инсанриз ахьтин замана къведа, виче абур кIватI жедай ва мискIинра кпIар ийидай, амма жедач абурун арада са (гьакъикъи) муъминни»2.

Мумкин я, а вахт гьеле алукьнавач, шу­кур Аллагьдиз. Виринра Исламдин тар­сар гузва, алимар ава. МискIинарни алимрив, чирвилерихъ къаних тир студентрив, фасагьатдиз ва тамамдиз ­Къу­ръ­­ан кIелдайбурув ацIанва.

ГъвечIи лишан №72

Тапарар гзаф хьун

Таб еке бедбахтвал я. Инсанди таб авун давамарда ва тапаррин гуьгъуьна­ жеда ам — та Аллагьдин вилик ам тапархъан­ яз кхьидалди. Гьадисда лагьанва (мана):

«Иманлудихъ вири хесетар (ерияр) хьун мумкин я — хиянатвал ва таб квачиз»3.

Пайгъамбардиз (Аллагьдин салават ва салам хьуй вичиз) вичин хизанда сада табнавайди акурла, тахсир хиве кьуна, гъил къачун тIалаб (туба) тавунмаз, ам адахъ галаз рахадачир.

Инсанрин арада таб гегьенш хьун Къияматдин йикъан лишанрик акатзава. Инсандиз, рахадайла, таб ийиз ва жемятдин арада гьакъикъатдихъ галаз кьан тийизвай, ахтармиш тавунвай крар раиж ийиз регъуь жедач. Им (яни ихьтин гьал арадал къведа — ред.), таб акьван пис кар ятIани, адахъ пис таъсир аватIани ва ам гзаф ятIани инсанрин арада!

Абу Гьурейра асгьабди (къуй адалай Аллагь рази хьурай) агакьарнавайвал, Аллагьдин Расулди (Аллагьдин салават ва салам хьуй вичиз) лагьана (мана):

«Эхирзаманайра жеда тапархъанар ва яланчияр — абуру квез гъида гьадисар (гафар) — я квез, я куь бубайриз ван тахьай. Гьавиляй мукъа­ят хьухь куьн ва мукъаят хьурай абур (яни куь бубаяр — ред.) — абуру куьн ягъалмишвиле тун тавун ва рекьяй акъуд­ тавун патал»4.

Жабир ибн Самура асгьабди (къуй адалай Аллагь рази хьурай) хабар гузвайвал, Аллагьдин Расулди (Аллагьдин салават ва салам хьуй вичиз) лагьана (мана):

«Гьакъикъатда, Къияматдин йи­къан вилик еке тапархъанар жеда, гьавиляй абурукай мукъаят хьухь»5.

Фикир гайила, аквазвайвал, чи йикъа­ра къариб хабарар, малуматар, гафар-чIа­лар пара хьанва, инсанриз таб авуникай регъуьзвач. Гьавиляй Пайгъамбарди (Аллагьдин салават ва салам хьуй вичиз) чаз игьтиятлу хьухь лагьанва: тапархъанрин жергейра гьат тавун ва и кар себеб яз гунагькар тахьун патал, тайин са кардин чIалахъ жедалди ва ам масабурал агакьардалди вилик, гьар са кар, хабар гьакъикъатдихъ галаз кьазвайди тирди тестикьарун чарасуз я.

Фитнеяр — гегьенш, малуматра гьа­къи­къатдихъ галаз кьан тийизвай делилар хьун, агакьай хабардик жуван патайни алаваяр кухтуна, ам артухар хъувун ва я, а хабардикай бязи делилар чуьнуьхна, ам тIимилар хъувун — ибур вири къадагъа авунвай табдик акатзава.

ГъвечIи лишан №73

Инсанар сад-садахъ галаз таниш жедач ва сада-сад чирдач

Жуьреба-жуьре бедбахтвилерин, мусибатрин, имтигьанрин, дявейринни шулугърин кьадар гзаф хьунин шартIара инсанрин арада алакъаяр тIимил жеда ва и карди мукьвавилин алакъаяр терг хьунал, мидявилер арадал атунал гъун мумкин я. А вахтунда инсанар сад-садахъ галаз анжах чпин и дуьньядихъ галаз алакъалу итижар патал рахада.

Гьузейфа ибн аль-Яман асгьабди (къуй адалай Аллагь рази хьурай) хабар ганвайвал, Аллагьдин Расулдивай (Аллагьдин салават ва салам хьуй вичиз)  Къияматдин югъ алукьдай вахтуникай хабар кьурла, ада лагьана (мана):

«Гьакъикъатда, адакай чирвал зи Раббидиз ава. Адалай гъейри, мад садавайни ам алукьдай вахт ачухиз жедач. Амма за квез адан лишанрикай хабар гуда ва ам алукьдалди вилик кьиле­ фидай крарикай. Гьакъикъатда, ам алукь­далди вилик фитне крар (рекьяй акъуддай крар) ва гьардж (кьиникьар) жеда».

Инсанри лагьана: «Я Аллагьдин Расул, фитне крар вучар ятIа чаз чида, бес гьардж вуч я?». Ада жаваб хгана:

«Эфиоприн чIалалди адахъ яна кьин мана ава. Идалайни гъейри, инсанрин арада сада-сад саймиш тавун жеда — саки садаз маса кас чин тийиз жеда»6.

И гьадисди къенин йикъан инсанрин гьалдин гьакъикъат тестикьарзава. Гзаф инсанриз чпин мукьва-кьилияр саки чизвач. Мумкин я, абурун веледар жемиятдин чкайра сад-садал гьалтун ва абуруз­ чеб мукьвабур тирди чир тахьун, вучиз лагьайтIа, инсанрин арада авай гзаф ала­къаяр хсуси итижрин бинедал эцигнава. И дуьньядихъ галаз алакъада­ авай итижрин бинедал эцигзавай зайиф­ алакъайрин кьадар артух жезва ва гьикьван фад абур арадал къвезватIа, гьакьван фад абур тергни хъжезва. Вучиз икI жезва? Ахьтин алакъаяр бинедай инсан­ри чпиз са хийир­ къачун патал арадал гъанвайбур я. Маса гафаралди ла­гьайтIа, абур Аллагьдихъ авай имандин ва я тахьайтIа стхавилин бинедаллаз тешкилнавач. Мадни башкъа, инсан вичин и дуьньядихъ галаз алакъада авай итиждихъ физва ва адалай ам кьилиз акъудиз хьайитIа, ада ам хуьзва ва давамарзава. Эгер тежез хьайитIа, ада тади ийизва а алакъаяр кьатI авунихъ.

_____________________

1  Гьадис Абу Дауда гъана.

2  Гьадис аль-Гьакима гъана.

3  Абу Умамадилай гьадис гъайиди Агьмад я. И гьадисдихъ зайиф иснад ава.

4  Гьадис Муслима гъана.

5  Гьадис Муслима гъана.

6  Гьадис Агьмада гъана.

(Мугьаммад ибн Абдуррагьман ­аль-Арифидин ктабдай. КьатI ама)

Гьазурайди — диндин алим

Ямин  Мегьамедов