РикIин югъ

29-сентябрдиз Виридуьньяда ри­кIин азаррин югъ къейдзава. Адан макьсад рикIин азаррин вилик пад кьун, яни абур арадал атунин себебар ва абурухъ галаз женг чIугунин ре­­кьер раиж авуналди, агьалияр гъа­вурдик кутун я. Гьайиф хьи, Виридуьньядин здравоохраненидин тешкилатдин (ВОЗ) делилралди, ри­кIин­ни дамаррин азаррикди (ССЗ) дуьньяда гьар йисуз 18 миллиондилай тIимил тушиз инсанар рекьизва. МасакIа лагьайтIа, Чилин шардал инсанар кьиникьал гъизвай себебрин арада рикIинни дамаррин азарар 1-чкадал ала.

РикIин азарар пайда хьунин кьилин себебрик пIапIрус чIугун, ички хъун, физический рекьяй активвал тахьун, бедендал пи акьалтун акатзава. Себе­бар, гьелбетда, мадни ава: кфетсуз тIуьн (гьа гьисабдай яз кьел гзаф иш­лемишун), дамарра ивидин гьерекат артух, ивидик шекердин, холестериндин кьадар гзаф хьун ва икI мад. Алай аямда чун гьар юкъуз расалмиш жезвай стрессарни, гьакI несилда чIехибурухъ рикIинни дамаррин азарар аваз хьунни кар кIеве твазвай себебрик акатзава.

Гьа са вахтунда рикIинни дамаррин азарар, гьа гьисабдай яз, дамарра ивидин гьерекат йигин хьун, ИБС, тромбоз, атеросклероз, инсульт, инфаркт, ВСД, аритмия ва масабур  авайди малум хьайила, пешекарри гузвай мес­лятрал амал авунихъ, лазим ахтармишунар кьиле тухунихъ, дарманар хъунихъ галаз сад хьиз, сагълам уьмуьр кечирмишунихъни  тIимил важиблувал авач.

Чи  мухбир