Къанни цIусад йис идалай вилик, 1993-йисан 17-декабрдиз, лезги халкьдиз душманвал авур инсафсузри къени, михьи, жегьил, жумарт, тешкиллувилин, кIвалахдин цIийи чкаяр арадал гъунин жигьетдай еке бажарагъ авай, инсанар патал хъсанвилер ийизвай касдин чандиз къаст авуна, багърийрин, дустарин, кIвалахдин юлдашрин, ам чидай кьванбурун рикIер къаралмишна.
Ихтилат физвайди Дагъустандин сад лагьай жегьил карчи (предприниматель), республикада сифте яз хсуси такьатралди арадал гъайи «Арси» акционервилин эцигунрин обществодин президент, Россиядин Федерациядин Федеральный Собранидиз депутатвиле кандидат яз къалурай, вичелай гуьгъуьниз гьар сада чешне къачудай крар тур ватанэгьли, къанлуйрин гуьллейри вахтсуз чавай къакъудай викIегь хва Арсен Байрамов я.
АмайтIа цIи адан 60 йис жедай. Байрамов 1964-йисуз Ахцегьрин хуьре дуьньядиз атана. Вад йисаз кам вегьейдалай гуьгъуьниз Арсенакай Каспийск шегьердин агьали хьана. Ина школадиз фена, юкьван образование къачуна. Ахпа, зегьметни чIугваз, Махачкъаладин эцигунардай техникум ва Ростовдин инженервилинни эцигунрин институт акьалтIарна. Адакай дидедиз ва гъвечIи стхадизни вахаз куьмек, арха, панагь хьана. ЦIекIуьд йисни тахьанмаз, зегьмет чIугваз, къазанмишиз эгечIна, «Даггражданстрой» трестдин Каспийскда авай эцигунринни монтаждин управленида.
Чирвилер къачузвай, рикI мурадрив ацIанвай, къастунал кIеви жегьилдиз къуллугъдин дережайрин кIарарай винелди хкаж хьун четин акъвазнач. Мастер, прораб, участокдин начальник…Са куьруь вахтунда, адан иштираквални аваз, эцигунардайбуру Каспийск шегьерда гзаф квартирайрин яшайишдин муьжуьд кIвалер, профтехучилищедин, Махачкъаладин Редукторный поселокда больницадин чIехи дараматар, автокемпинг ва маса объектар ишлемишиз вахкана.
Уьлкве базардиз элкъвейла, 24 йисан яшда авай Арсен Байрамова Каспийскда, сифтебурукай яз, эцигунардай хсуси «Строитель» кархана ачухна. Сифте объект эцигиз гъиле кьур йисалай и кооперативди Каспийск шегьерда асфальтдин завод эцигна. «Дагдизель» заводдин 2-нумрадин аялрин бахчадин чкIидай гьалдиз атанвай дарамат цIийи хъувуна. Ахцегьрин хуьре асфальтдин завод, кооперативдин филиал кардик кутуна. Мегьарамдхуьр-Рутул шегьре рекье къир цана. Мегьарамдхуьряй Рутулиз кьван газдин линия тухун патал герек проектар, материалар гьазурна.
1992-йисуз Байрамова кооператив акционервилин «Арси» обществодиз элкъуьрна. Карханадихъ жуьреба-жуьре 160 автомашиндикай ибарат автобаза авай. Ада бейкарриз элкъвенвай 500 касдиз кIвалах ганвай. Абурукай чIехи пайни лезгияр тир. Арсен Байрамова, эцигунрилай алава яз, Дербентда, Каспийскда «Арсидин» туьквенар, «Шалбуздагъ» тIвар алаз банк ачухна. Коллективдин сагъламвал мягькемардай санаторий эцигунин проектар гьазурна. Металл гьялдай, кIарасдин шейэр гьазурдай цехар кардик кутуна. Мадни инсанриз кIвалах гана.
1993-йисуз сад лагьай сеферда РФ-дин Государственный Думадиз депутатар хкянай. 30-октябрдиз Махачкъалада «Садвал» гьерекатдин конференциядал Кьиблепатан Дагъустандин чкадин гьукумдин, карханайрин руководителрихъ, активный сечкичийрихъ галаз меслятар авурдалай гуьгъуьниз Федерациядин Советдиз Махачкъаладин сечкидин округдай депутатвиле кандидат яз «Арси» ОАО-дин президент Арсен Байрамован тIвар кьун теклифна ва ам вирида рейсадвилелди кьабулна.
Сечкийрилай виликан агитациядин девир республикада акьван къизгъинди хьана хьи, са шумуд кандидат яна кьена. 17-декабрдин нянихъ, кIвалахдилай кIвализ хъфидайла, къанлуди Байрамоваз гуьлле гана. И хабарди вири Дагъустан къарсатмишна. Каспийск шегьердиз республикадин кьуд патай дуьадал вишералди инсанар атана. Заз рагьметдиз фейиди и тегьерда кучукзвай маса дуьшуьш мад акунач. Мейит Ленинан куьчедай сурарал гъилерал алаз тухванай.
Махачкъалада ва Каспийскда эцигунрин «Арси» ва «Арси-2» карханайрин коллективри кIвалахзава, яшайишдин кIвалер, дараматар ва маса объектар эцигзава…
Арсен амач, амма адан кар давам жезва. Рагьмет хьурай баркаллу хциз.
Хийир Эмиров
