Ватандин ЧIехи дяведин иштиракчи, хейлин женгера кьегьалвилелди иштиракай, Гъалибвилик вичин пай кутур, ислягь зегьметдани агалкьунар къазанмишай кIимихуьрви (Кьурагь район) Сулейманов Мамалидикай макъала кхьидайла, зи гъиле вахтуни хъипи авунвай адан уьмуьрдиз, женгериз, зегьметдиз талукь документар гьатнай. Абурукай са чарчи заз гзаф таъсирна. Ада Советрин Союздин Гьукуматдин, Коммунистрин партиядин ва уьлкведин кьиле авайбурун сиясат, идеология, ахлакь, марифат, гележегдихъ инанмишвал ва инсанар менфятлу, бегьерлу кардал руьгьламишдай, ашкъиламишдай, Ватан кIанардай тербияни къалурзава.
1942-йисан февралдилай 1945-йисан сентябрдалди фронтдин лап къизгъин майданра хьайи, артиллериядин, гьуьлерин пияда полкара лишанчи (стрелок) яз, душман къирмишай, ордендиз, медалриз лайихлу хьайи Мамали Сулейманов хайи ватандиз рекье хутадайла, адав гзаф ягъунра къуьн-къуьневаз санал женг чIугур командирар — подполковникар тир Долинскийдин, Кузьмичеван, Кузнецован, майорар тир Клименкодин, Федулован къулар алай чар вахканва. Ам къе чи кIелзавайбурун вилик гъун заз хъсан аквазва. Адан метлеб зурбади я.
“Гьуьрметлу женгинин дуст! Яру флотдин матрос Мамали Сулейманов!
Кьуд йисни зура вуна чахъ, женгинин юлдашрихъ, галаз гъиле-гъил вугана, къуьн-къуьне туна, гъиле яракь аваз, Ватандин аслу туширвал ва азадвал немсеринни фашистрин чапхунчийрикай уьтквемвилелди хвена. Чи женгинин рехъ регьятди тушир. Инсафсуз, амалдар, алчах душмандихъ галаз зулуматдин женгер тухуз, агъзур километрияр чна кIвачикай авуна, гьуьлерин церилай сирнавна. И четин ва къизгъин женгера чи гзаф аскерри чпин тIварар виридан мецел аламукьдайвал авуна.
Чи жергейра къедалди Советрин Союздин Игит, ефрейтор Решилин, пуд ордендин сагьиб старшина Ранчугов, старший сержант Сараев ва масабур ама. Абур чи частунин дамах я. Абуру хьиз, вунани, Ватандин вафалу хци, душмандихъ галаз кьиле тухвай ягъунра кьегьалвал, дирибашвал къалурна, чи частунин пайдахдал баркалла гъана. Гила, Ватанди зурба Гъалибвилел дамахзавайла, советрин инсанар мадни гьевесдивди ва икьван гагьди акун тавур хьтин къуватривди ислягь ва яратмишдай зегьметдив эгечI хъувурла, вун, аскер-гъалибчи, чи халкьдиз ихьтин шадвал гъайи кас, хайи макандиз, хизандин, багърийрин, дустарин патав хъфизва. И кардал чун пара шад я.
Гьуьрметлу женгинин юлдаш! Чаз, женгинин ви чIехи юлдашриз, къакъатзавай и декьикьайра ваз лугьуз кIанзава: Ватандин вилик буржи вуна Советрин аскердиз хас тегьерда намуслувилелди тамамарна. Чи полкунин пайдахдал нур гузвай гьукуматдин чIехи шабагьдик — Женгинин Пайдахдин ордендик ви дирибашвилин, къагьриманвилин пайни ква. Чи жергейра хьайи вири вахтунда вуна чи частунин баркаллу адетрал итимвилелди амална. Гьа и жуьреда, чи гьуьрметлу дуст, Сталинан партиядин кардиз вафалувал къалурзавай женгчи, хайи макандиз хъфейла, бахтлу уьмуьр къурмишиз алахънавай зегьметчийрихъ галаз зегьметдани жуван алакьунар, гьунарар къалура. Залум душмандихъ галаз кьиле фейи женгера къалурай хьтин кьегьалвилер, низам, чешне зегьметдани къалура. Яру аскердин, Гъалибчи аскердин намус ва лайихлувал кIвачерик вегьемир! Гьуьлерал женгерин флотда къуллугъиз амукьзавай ви женгинин юлдашрин ихтибар хуьх. Ваз хъсан рехъ хьуй, гьуьрметлу женгинин юлдаш!”
Де лагь, икI гьуьрметдивди рекье хтур, умудар кутур, Ватан хуьн патал чан эцигуниз гьевес гайи инсандивай дустарин, командиррин гаф чилел вегьез жедайни? Сулейманов Мамалиди Кьурагь районда, ахпа Белиждин поселокдиз куьч хьайила, Дербент районда хуьруьн майишатда вичин кIвалахдин юлдашриз чешне къалуриз, къайда-низам хуьз, бегьерлу нетижаяр къазанмишиз, кIвалахна.
Чаз къе уьлкведа гьа ихьтин идеология, тербия герек я. Инсан гьунарлу крарал, яратмишдай кIвалахдал, гьар са кас шад ва бахтлу ийизвай гьерекатрал желбдайвал, вири жуьредин татугайвилерал эхир эцигдайвал.
Хийир Эмиров
