Гьеле 1925-йисуз Нажмудин Самурский Къурушдал атайла, тIе­биатдин векъи  шартIариз килигна, ада вичин хуьруьнвийриз я Мегьарамдхуьруьн райондиз, я Къизлярдиз куьч хьун теклифнай. Амма куьч хьаначир.

1951-йисан 14-июндиз Докъузпара райондин исполкомди ва пар­тия­дин райкомдин бюроди санал дагълух районрай колхозар дуьзенлухриз куьчардай къарар кьабулнай. Къурушар Хасавюрт райондиз куьчардай ва колхозникар патал 300 хи­зан яшамиш жедай кIва­лерни эцигдай план туькIуьрна. 1952-йисуз Къу­рушрин пуд колхоздин колхозчияр Хасавюрт райондин дуьзенлухриз куьч хьана, К.Марксан тIва­рунихъ галай са колхоз арадал гъана, адаз ругуд агъзур гектар дигидай­ чилер ЦIийи Къу­рушдал, 20000 гектарни 30000 хеб хуьн патал Калмыкиядин чилерал чара авуна.

Хуьр куьч хьайи са йисалай 400 аялди кIелдай кьве мертебадин школа, гуьгъуьнлай культурадин дво­­рец, сберкасса, колхоздин хсуси харжийрихъ электростанция, хуьруьн радиоузел, 15 туьквен, участковый больница, советдин идара­, гьамам, регъв, пекарня, пуд фер­ма, еке гараж, мастерскояр эцигна, музей, шикилрин галерея тешкилна.

1953-йисуз ЦIийи Къурушдал, председатель Къулиев Сейфедин яз, 5 гектар уьзуьмлухар, пIинийрин­ багъ кутунай, адахъ галаз са­нал­ Ви­ни Къурушдал колхозар теш­килай ветеранар тир Юсупов Асвара, Гьажиев Жалала, Диярханов Къагьримана, Баглиев Жамедина, Гьасанбегов Рагьима, Балиев Мирзекерима ва Велибегов Мегьамеда уьзуьмчивилин бригадаяр тешкилнай ва кьакьан бегьерарни къачунай. ЦIуд йисалай колхоздихъ 700 га уьзуьм­лухар, 12000-лай гзаф хипер авай, майишатдин вири хи­лерай еке агалкьунар къазанмишнай, неинки Дагъустанда, гьакI­ни виликан СССР-дин маса республикайрани машгьур хьанвай. Ибур ви­ри Социализмдин Зегьметдин Игит, ДАССР-дин Верховный Советдин депутат, КПСС-дин ХXII съезд­дин делегат Къулиев Сей­фе­дин Рамазановичан ала­кьун­рин нетижаяр тир.

1964-йисуз Къурушрин майишатдин кьиле 29 йиса авай Бекуьров Сару Жамалович тестикьарна. А вахтунда майишатдихъ 10000 ­ла­паг, 1300 къарамал, 10000 верч, агъзурдав агакьна вакIар, 700 га уьзуьм­лухар, 300 га багълар авай, 1400 гектарда техилар, 35-45 гектарда помидорар битмишарзавай. А йисара вири хуьрерин арада малумарнавай Вирисоюздин конкурсда Къурушрин хуьруь 2-чка кьунай, Са­ру Бекуьров ва парторг Сабир Ди­ярханов ва мад са шумуд кас эцигунардай бригададин членар ВДНХ-дин гимишдин медалриз лайихлу хьанай.

1966-йисуз Къурушдал агал­кьунрихъ галаз таниш жез Болгариядай, Венгриядай, Чехословакиядай, Африкадай делегацияр атанай. 1970-йисуз колхозди “Дагвино” объединенидин куьмекдалди хуьре чехирар хкуддай завод эцигна. Са тIимил вахтунда совхоздин кьиле директор Вердиханов Шагьназар Вейселович акъвазна, са куьруь вахтунда уьзуьмлухрин кьадар 300 гектардин артухарнай.

1980-йисуз “Курушский” совхоздин директорвиле Диярханов Сабир Къагьриманович тестикьарна. Гьа девирда уьзуьмлухрин кьадар 1347 гектардив агакьарна, совхозди гьар йисуз 2000 тонн техил, 1000 тонн  прунз, 1000  тонн  салан  майваяр, агъзур тонндилай артух нек, 100 тонн як, 10 тонн сар ва маса про­­дукция гьасилзавай. Совхозда кьве агъзурдалай гзаф рабочийри кIва­лахзавай. 1987-йисуз “Курушский” совхозди садрани тахьай хьтин 14700 тонн ципицIрин бегьер къачунай, хуьруьн куьчейра саки пуд километр мензилда къир цанай. Къурушдал саки пуд агъзурдав агакьна рабочийри кIвалахдай халичаяр храдай  фабрика алай.

Алай вахтунда Къурушдал кьве юкьван школада 1030 аялди чирвилер къачузва, абуруз саки 180-дав агакьна муаллимри чирвилер гузва. Абурун арадай 60-дав агакьна РФ-дин умуми образованидин къуллугъчияр, 15 кас Да­гъу­стандин лайихлу муаллимар акъатнава. Къурушрин школаяр  куь­тягьайбурукай алай вахтунда къадалайни гзаф профессорарни академикар, илимрин докторар, 70-да­лайни гзаф илимрин кандидатар хьанва, Россиядин вири пипIе­ра кIва­лахзава. Гьеле 1956-йисуз, кьиле рагьметлу Адилов Адил аваз, Даг­ъустанда сифте яз шко­лайра кIелзавай аялрин производственный бригадаяр тешкилнай. Дишегьлийрикай сифте алимвилин тIвар къачурди Гьасанбегова — Баглиева Ме­реста Жамединовна хьана. Къурушвийрин арадай машгьур духтурар акъатнава: Гьажиев Рашид, Ве­зиров Микьдад, Рамазанов Нариман, Къачаев Рашид, Жафаров Риз­­ван, Баглиев Заур, Закиров Сабир, Адигюзелов Рафик, Вердиханов Исмаил ва ма­сабур­.

Къурушвийрин арадай Нажмудин Самурский, Балатов Гьасен, Баглиев Малик, Жафаров Рамазан, Асланов Шамил хьтин деятелар акъатнава. Литературада Лезги Агь­медан, Шагь-Эмир Мурадован, Межид Гьажиеван, Мегьамед Къурушан, Кьасум Фаталиеван, Ибрагьим Мурадован, Нариман Къарибован, Шагьназар Хидирован, Лезги Арифан (Агьмедов) ва мадни гзаф писателрин, шаиррин, журналистрин тIварар машгьур я.

Дагъустанда Социализмдин  Зегьметдин сад лагьай Игит Уружев Агъабег, гуьгъуьнлай и тIвар­цIиз Къу­­лиев Сейфедин Рамаза­нович ва Мирземетов Ханбубани ла­йихлу хьана. Къурушрин тIвар дуьньядиз Аллагьвердиев Гьабиб, Гьам­затов Жавид, Мамедов Ислам, Адигюзелов Фарид, Къулиев Радик, Алисултанов Казбек хьтин спортсменри ва ма­са кьегьал рухвайрини магьшурна.

Эгер Ватандин ЧIехи дяведин йисара къурушвийрикай авайди са полковник, са капитан, са старший лейтенант тиртIа, алай вахтунда абу­рун жергеяр пуд генералди, (Р.Жафаров, Ш.Асланов, Я. Къулиев), 20-дав агакьна полковникри, 50-дав агакьна подполковникри, майорри, капитанри ва маса офицерри ах­цIурнава, гзафбуру МВД-да, Яракьлу Къуватрин жергейра, дипломатар яз посольствойра жавабдар къуллугърал кIвалахзава.

Алай вахтунда Къурушдал 1457 кIвал-майишат ала, 8300-дав агакьна агьалияр яшамиш жезва, хуьр къе поселокдиз элкъвенва. Ана 20-дав агакьна карханаяр, межлисрин 2 зал, маса хсуси идараяр — карханаяр ава.

Гьажи Къазиев