Уьлкведин пуд региондиз

Дагъустандин, Ингушетиядин ва Кеферпатан Осетиядин энергетикадин ва ЖКХ-дин карханаяр мягькемдаказ вилик тухунин программа кьилиз акъудун патал федеральный бюджетдай пулдин такьатрин куьмек гун 2027-йисалди давамарда. Идакай РФ-дин гьукуматдин телеграм-каналди хабар гузва.

Чешмеди къейдзавайвал, бюджетдай­ 2024-2026-йисара и макьсадриз саки 10,5 миллиард манат пул фикирда кьунва. И такьатар агъадихъ галай серенжемар кьиле тухуниз харжда:

гьар са субъектда ЖКХ-дин сад тир оператор арадал гъуниз;

и хилез хъсан пешекарар желб авуниз;

экономикадин жигьетдай бине авай тарифар тайинаруниз.

Хабар гузвайвал, ихьтин программаяр­ кьилиз акъудун патал гьукуматди игьтияждин фондунай 2023-йисуз саки 960 миллиондилай гзаф пулдин такьатар ра­къур­най.

Чешмеди гьакIни кхьизвайвал, и кIва­лах премьер-министрдин тапшуругъдалди кьилиз акъудзава. СКФО вилик тухуниз талукь гьукуматдин комиссиядин ­совещанидал М.Мишустина энергетика ва ЖКХ цIийи кьилелай туькIуьр хъувун патал 2022-йисуз гатIунай ахтармишунин гьалда авай программаяр гележегда ­уьмуьрдиз кечирмишунин кIвалах таъминарунин месэла гьялун вилик эцигна.

Алимрин цIийи кIвалах

Самарадин алимри сепсис (ивидик азар акатун) тади гьалда диагностика ийи­дай тест-система туькIуьрнава. Идакай РФ-дин здравоохраненидин минис­тер­ст­водин телеграм-каналди хабар гузва.­

Чешмеди къейдзавайвал, Самарадин ме­дицинадин госуниверситетдин алимрин­­ кIвалахди винидихъ къалурна­вай азар гьам диагностика, гьамни сагъ­лам­вал мягь­кемар хъувунин серенжемар (лече­ние)­ кьиле тухуниз куьмек гуда. Кьилди­ къа­­чур­тIа, арадал гъанвай цIийи такьатди­ тайин тир бактериядиз талукь яз тайинар­на­вай сагъламвал мягькем хъувунин серенжем тади гьалда агакьардай ва ам гьакI­­­ни нетижалуди ийидай мумкинвал гуда.

Илимдин кIвалахдин автор, НОПЦ ГЛТ-дин (Научно-образовательный профес­сиональный центр генетических и лабораторных технологий) лабораториядин заведующий Алмаз Халиулина къейдза­вайвал, адетдин къайдада иви ахтар­ми­шуниз 2-3 югъ акъатзава, и тестди­ ла­гьай­тIа, и вахт са суткадал кьван тIими­ларзава, гьа са вахтунда диагностика авунин кIвалахдин еридин дережани винизди жезва.

Хабар гузвайвал, алай вахтунда тест-системадин лабораториядин чешне къачунва, адан кIвалахдин харектеристикаяр тайинарнава ва микроб тади гьалда чирдай къайдадин патентни къачунва.

Идалайни гъейри, къецепатан уьквей­ри акъуднавай алишверишдин тест-сис­темайрив гекъигайла, Урусатдин чкадин тест мукьвал-мукьвалвилел (частота) ва ивидин азар туьретмишзавай затIарин жуьреяр дуьм-дуьздаказ тайинарунал гьалтайла, хъсанди тирди малум хьана.

Мумкинвилер хьанва

Уьлкведин здравоохраненидин министр Михаил Мурашкодин гафарай малум хьайивал, эхиримжи кьуд йисан къене Урусатда онкологиядин начагъвиле­рихъ галаз женг тухудай мумкинвилер артух хьанва. Идакай ведомстводин теле­г­рам-каналди хабар гузва.

Чиновникди къейдзавайвал, кьилди къачуртIа, гьа и йикъара уьлкведа онкологиядин 4 диспансер ачухнава. Ихьтин «здравоохраненидин гевгьерар» гьакъи­къатда виш йисан къене са сеферда арадал гъизвайди я. Медицинадин и тешкилатри инсанриз онкологиядин начагъвилерихъ галаз женг тухуз куьмекда.

Чешмеди гьакIни кхьизвайвал, алай вахтунда вишелай виниз препаратрал клинический ахтармишунар кьиле тухузва, алатай йисуз чкадин саки 130 дарман регистрация авунва. Гьукуматди диагностикадин серенжем кьиле тухун патал гзаф мумкинвилер арадал гъизва. Кьилди къачуртIа, алай вахтунда 18 йисалай виниз яшарин агьалийривай диспансеризация (иник скрининг жуьрени акатзава) кьиле тухуз жезва. И карди онкологиядин 60 процентдилай виниз начагъвилер фадамаз тайинардай мумкинвал гузва.

Кьадар артухарда

Хуьруьн майишатдин министр Дмит­рий Патрушева Вирироссиядин агрономический совещанидал къейд авурвал, уьлкведа алай йисуз тумар цадай майданрин умуми кьадар 300 агъзур гектардин артух хьун лазим я. ИкI, и рекъем 84,5 миллион гектардиз барабар хьун вилив хуьзва. Идакай ведомстводин телеграм-каналди хабар гузва.

Чешмеди кхьизвайвал, винидихъ къа­лурнавай рекъемдикай 20 миллион гек­тар­да зулун тумар цанва. Чиновникди къейд авурвал, аграрияр чуьлда гатфарин кIва­лахар тухун патал техилдин тумаралди таъминарун 93 процентдиз барабар я.

Министр алатай йисан нетижай­рикай­ни­ рахана. Ада рикIел хкайвал, 2023-йисуз кIватI хъувур техилдин бегьерди уьл­кведин тарихда 2-чка кьунва. ГьакIни соя, ракъинин цуьквер, емишар, куьлуь емишар (ягоды) кIватI хъувунал гьалтайлани, рекорд цIийи авунва. Картуфрин бегьерни алатай йисуз эхиримжи 30 йисан муддатда виридалайни гзафди хьанва.

Кьве уьлкведин арада

2023-йисан 11 вацран нетижайралди, Урусатдинни Саудрин Аравиядин арада алишвериш 12 процентдин артух хьанва. Идакай РФ-дин гьукуматдин телеграм-каналди хабар гузва.

Чешмеди къейдзавайвал, уьлкведин промышленностдинни алишверишдин ми­­­нис­терстводин кьил Денис Мантурова, кIвал­ахдин рекьяй World Defense Show — 2024 выставкадал фейила, Саудрин Аравиядин векилрихъ галаз са жерге гуьруьшар кьиле тухвана.

Малум хьайивал, кьве уьлкведин арада авай алакъадин кьилин месэлайрикай сад алишверишдин шартIариз талукьди я. И кар патал Эр-Риядда РФ-дин алишверишдин векилханани ачухнава. И кIвалахди  карчийриз чпин саналди тир проектар ­уьмуьрдиз кечирмишиз куьмекзава.

Чешмеди къейдзавайвал, Урусат­динни Саудрин Аравиядин векилрин арада кьиле фейи гуьруьшдин сергьятра аваз, автомобилар, гимияр, вертолетар туькIуь­рунин рекьерай, гьакIни фармацевтикадин, рекъемрин технологийрин ва маса хилерай санал кIвалахунин мумкинвилерни веревирдна.

Гьазурайди – Муса  Агьмедов