Алатай Къуьрен йис дуьньяда ван авур, садбур гьейранарай, масадбурук перишанвал кутур, гьакIни къарсатмишай вакъиайралди лишанлу хьана. Гьар камуна­ манийвалдайбур хьа­натIани, Рос­сиядин Феде­ра­ция­ди 2023-йис саки вири рекьерай хъсан нетижаяр аваз куьтягьна. Ихьтин хъсан терефрикай РФ-дин Президент Владимир Путина, СМИ-рин векилрин ва агьалийрин суалриз ачух эфирда жавабар гудайла, разивилелди малумарна.

Кьилинди а кар хьана хьи, США-дин ва адан макьамдал кьуьлза­вай къабачийрин, Евросо­юз­дин амадагрин мурадар, планар кьилиз­ акъат­нач­. Россиядин газдикай, нафтIадикай, маса метягьрикай абур къерех хьуникай са метлебни­ хкатнач. Анжах чпи чпиз еке зиянар гана. Россия­ди лагьайтIа, вичин газдин, нафтIадин, экспортдин рекьер Китайдихъ, Индиядихъ, Аф­рикадин,  Латиндин Америкадин уьлквейрихъ элкъуьр­на. Нетижада къазанжийрин кьадар мадни ар­тухарна.­

Россияди хсуси итижар хуьзва­. Инсаниятдин­ хийир патал зегьмет чIугвазвай бажарагълу алимриз, инженерриз гележегдин­ хилен милли «Вызов» премияр­ сад лагьай сеферда гана. Чи  спортсменар олимпиададиз ахъай­завач. Россия­ди цIи «Дуст­вилин къугъунар» тешкилзава. Ана 50-далай виниз уьлквейрин спортсменри иштиракдайвал я.

США-дин, коллективный За­пад­­дин политикри, СМИ-ри Ук­раи­­на­дин акси гьужумдикай акьван лагълагъар­, кхьинар­ авуна хьи, Донбассдин мулкарни, Крымни вахчудайдахъ халкьар­ инанмишариз алахъна. Ам­ма­ гьа­къикъат масад хьана: акси гьужум­ лугьудайди чи  уьт­к­вем ас­кердин мягькем къалханда­ ­акIана! Россиядин кьушунри миллетбазрикай са-са шегьер, хуьр, мулк азадзава.

Уьлкведин Президентди, гьукуматди сиясатдин, экономика­дин рекьяй тухвай бегьерлу кIвалах государство патал лап хъсан вакъиайралди лишанламиш хьана. Китайдихъ галаз дуствилин, амадагвилин алакъаяр гегьеншарун, Россия – Африка, РагъэкъечIдай патанни Азиядин саммитар, Рагъ­экъечIдай патан, Петербургдин экономикадин международный, «Рос­сия» международный выс­тав­­ка» – форумар кьиле тухун, ре­­­къемрин пул, федеральный Москва-Казань, Ека­теринбург-Тю­мень магистралар, къизил хкуддай «Павлик» мяденда цIийи фабрика кардик кутун, Россиядин космосдин «Луна-25» вацрал ра­къурун, «ЦIийи «Москвич» автомобиль акъудунив эгечIун, рекъем­­рин паспорт ишлемишунив эге­чIун, Н.Пирогован тIварунихъ галай илимдинни ахтармишунардай медицинадин университетда Бехтереван азар сагъардай дарман арадал гъун, Калининан АЭС-дал реакторный нейтриндин лишанар чирдай, ахтармишдай механизм (установка)  туькIуьрун…

Уьлкведин алимриз, тарихчий­риз, ахтармишунардайбуруз чи багъри маканрин бинеяр лап сур йисарилай инихъ авайди тес­тикьарзавай шейэр, делилар жа­гъан­ва: Ямалдин мулкарин Йоркутское-2 лугьудай чкадай — къванцин асирдин кIвалер. Ингушетия­дин Жейрах-Ассиндин заповедникдин мулкунай — лап куьгьне­ чад. Рязандин областдай — XII асир­диз талукь барельеф…

Дагъустанвияр патални Къуьрен йис ри­кIел аламукьдайди, важиблу, таъсирлу гзаф ва­къиайрин­ди хьана. Дагъларин уьлкведиз, къадим Дербент шегьердиз Россиядин Федерация­дин Президент Владимир Путин, Гьукуматдин Председатель Михаил­ Мишустин, Федеральный Собранидин Председатель Валентина Матвиенко атана ва абуру чи республикадин экономика, яшайиш вилик фидай къарарар кьабулуниук чпин пай кутуна.

Федерациядин Советдин заседанийрал кьве сеферда Дагъус­тандиз талукь месэлайриз килигна ва экономика, яшайиш (агьа­лияр тамамвилелди ва датIана электроэнергиядалди, газдалди­, михьи­­ целди таъминарун, туризмдин­ клас­­­терар ачухун) вилик тухуниз герек такьатар чара авуна. Лап шад жедай хабар я, чара авур такьатрин гьисабдай «Чиркей-Ма­хач­къала-Каспийск-Избербаш» во­довод тухунал машгъул хьайи цIудралди пешекарри, устIарри чпин вилик эцигай тапшуругъ агалкьунралди акьалтIарна. 26-декабрдиз водовод ишлемишиз вахкана. Им агъзурралди чи агьалияр михьи целди таъминарда лагьай чIал я.

Меркездин электросетрин къурулушар цIийикIа туькIуьр хъийизва. Саки вири шегьерра чиркин ятар михьдай имаратар, зирзибил гьялдай карханаяр эцигзава.

Дагъустандин халкьдин шаир­ Расул Гьамзатован 100 йисан юбилей неинки чи республикадин­, гьакI вири Россиядин, СНГ-дин государствойрин арадани дуствилин, культурадин алакъаяр мягькемарзавай зурба вакъиадиз эл­къвена.

Разивилелди, дамахдивди тик­­­рариз кIанзава хьи, Украинада­ кьиле тухузвай дяведин махсус серен­жемда, Дагъларин­ уьл­кве­дин­ викIегь рухвайрини къагь­ри­манвилелди иштиракзава, гьар сада гьейранвалдай дирибашвал, жуьрэтлувал къалурзава. Россия­дин Федерациядин Игит лагьай тIварцIиз лайихлу хьанвай кьегьалриз баркалла! Алатай йисуз­ РФ-дин Президентдин Указдалди мад кьуд касдин игитвилер уьлкведин кьилин шабагьдалди къейдна.  Ингье абур: Шамил Мегьамедов, Михаил Абраменко, Руслан Къурбанов, Темирлан Абуталимов.

Вири дуьньяда тIвар акъатнавай кьуьлердай «Лезгинка» ансамблдин бажарагълу коллективдин вил фадлай хсуси дараматда кIвалахунал, цIийи кьуьлер яратмишунал алай. Ингье шаз устад­рин мурад кьилиз акъатна: абур вири жуьредин шартIар авай, къулай, цIийи дараматдиз экъечIна.

РикIел аламукьдай вакъиаяр, мярекатар гьар са шегьерда, райондани кьиле фена. Сана цIийи рекьер туькIуьрна, масана школаяр, аялрин бахчаяр, карханаяр ишлемишиз вахкана, пуд лагьай чкайриз газдин, цин линияр тухвана. РФ-дин Президент Владимир Путина алукьзавай йис Хизандин ва РД-дин Кьил Сергей Меликова Дагъустандин халкьдин шаир, ХХ асирдин Гомер СтIал Сулейманан (адан 155 йис тамам хьун государстводин дережада къейдда) йисар яз тухудайдакай малумарна.

Дагъустандин хуьруьн майи­шатдин зегьметчийри тахьай хьтин бегьерар гьасилна, идалди­ уьл­кведа суьрсетдин хатасузвал таъминаруник чпин лайихлу пай кутуна. ИкI, республикада 150 агъзур тонн прунз, 356 агъзур тонн картуфар, 223 агъзур тонн емишар, 282,7 агъзур тонн ципицIар ва 1,5 млн тонн майваярни бахчай­рин няметар битмишарна. Алатай йисарив гекъигайла, якIун кьадарни кьве сеферда артухарна.

Къуьрен йиса инсаниятдиз хаталувилер, бедбахтвилер, гзаф кьадар зиянарни гъана. Туьркияда, Сирияда, Ливанда, ахпа Мароккода, Китайда хьайи залзалайри 60 агъзурдалай виниз инсанар телефна, 130 агъзурдал кьван хирер авуна. Жуьреба-жуь­ре уьл­квейра тамари, хуьрери­, мулкари цIаяр кьуникди ва яд акьалтуникди гзафбур бедбахтвилик акатна, зиянар гана.

Палестинадал гьахъсуз, инсафсуз дяве илитIнавай Израилди, США-дин къаюмвилик кваз, араб уьлкведин 30 агъзурдалай виниз инсанар, гьа гьисабдай яз 18 агъзур аял, къирмишнава, хуьрер, шегьерар барбатIзава.

Азербайжандинни Эрменис­тан­дин арада кьиле фейи куьлуь дяве Дагълух Къарабах Азербайжандик кутуналди акьалтIна.

Индияда  поездар сад-сада акьу­никди, миллетбазри Каховкадин­ ГЭС хъиткьинаруникди, Махачкъа­лада автозаправкади цIай  кьуникди, Нигерда гьукум военныйри кьуникди ва масанра хьайи бедбахтвилерини гзаф хасаратвилер гъана.

Умуд кутаз кIанзава, Къацу Аждагьандин йисуз ихьтин мусибатар жедач, инсаният патал ам къениди, хъсанди, бегьерлуди жеда. Иншаллагь!

Нариман Ибрагьимов