ТIимил хьанва

Эхиримжи 10 йисуз уьлкведа веремдикди начагъ хьунин кьадар кьве сеферда тIимил хьанва, и азардикди агьалияр кьининкьи рекъем лагьайтIа, саки 3 сеферда агъуз аватнава. Идакай РФ-дин здравоохраненидин министр Михаил Мурашкоди хабар гана.

Чиновникди къейд авурвал, веремдик начагъ тир агьалияр государстводин бюджетдин такьатрин гьисабдай дарманралди таъминарзава. Алай вахтунда Урусатда верем азар квани, квачни тайинардай чкадин махсус къурулушар бес кьадар ава. Абурукай са пай ВОЗ-ди меслят къалурнавайбурун сиягьдани тунва.

Алай вахтунда уьлкведин здравоохраненидин министерстводи верем азар квайбур сагъарун патал цIийи къайдаяр арадал гъунин кардал кIвалахзава.

Йисалай-суз артухарзава

Уьлкведа агьалияр газдалди таъминарунин дережа алай йисуз 73,8 процентдив агакьда. Идакай, РФ-дин энергетикадин министр Николай Шульгинован гафарал асаслу яз, РИА «Новости» изданиди хабар гузва.

Чиновникди къейд авурвал, 2024-йисуз и рекъем 74,7% процентдив агакьун вилив хуьзва.

РикIел хкин, РФ-дин гьукуматди 2021-йисуз яшайишдин кIвалер газламишунин кIвалах гегьеншарунин къайда ишлемишиз башламишнай. Адан бинеда газламишзавай мулкарин кьадар йисалай-суз артухарун ава. ИкI, и рекъем 2020-йисан 71 процентдилай 2030-йисуз 82,9 процентдал кьван хкажун пландик кутунва. ГьакIни турбаяр тухванвай районра (мулкара)­, «Догазификация» программадин сергьятра аваз, государстводин бюджетдин такьатрихъ газдин турбаяр агьалийрин кIвалерин сергьятрив кьван тухунин кIвалахни тешкилнава.

Гьа са вахтунда, изданиди кхьизвайвал, «Газпромдин» кьил Алексей Милле­ра 2030-йисалди уьлкведин вири регионра газдалди таъминарунин кIвалах тамамдиз, яни 100 процентдин кьадарда аваз, кьилиз акъуддайди хиве кьунва.

Ада къейд авурвал, 2023-йисуз уьл­кведа 400-дав агакьна хуьрер газдалди таъминарнава ва 2,9 агъзур километрдин мензилда  магистралдин газдин турбаяр тухванва.

Миллеран гафаралди, «газификациядин» ва «догазификациядин» программаяр уьмуьрдиз кечирмишун патал компанияди 2024-йисуз рекорддин кьадардин пулдин такьатар чара ийида — 270,3 миллиард манат.

Изданиди гьакIни рикIел хкизвайвал, виликдай РФ-дин вице-премьер Александр Новака уьлкведа газдалди таъминарунин дережа дуьньяда виридалайни екеди (70 процентдилай виниз) тирдакай лагьанай. Мисал яз, Норвегияда и ­ре­къем — саки 3 процентдиз, Испанияда 32 процентдиз барабар я.

Агалкьунар аваз

Урусатдин хуьруьн майишатдин министр Дмитрий Патрушева къейд авурвал, 2023-йис уьлкведин агропромышленостдин хел патал агалкьунар авайбурукай сад хьана. Идакай ведомстводин телеграм-каналда хабар гузва.

ИкI, чиновникдин гафаралди, 2023-йисуз техилдин бегьер кIватI хъувунин ре­къем уьлкведин тарихда кьвед лагьай ­сеферда яз 142 миллион тонндив агакьнава.

2022-йисав гекъигайла, 2023-йисуз­ дуь­гуь, гречиха (нехуьн жуьредин са магь­сул), пахладин жуьрейрин магьсулар (зернобобовые) кIватIунин кьадарни артух хьана. Картуфрин бегьер лагьайтIа, эхиримжи 30 йисан къене виридалайни хъсанди я — саки 8,6 миллион тонн.

Министрдин гафаралди, ракъинин цуькверин бегьер саки 28 миллион тонндив агакьнава, имни лап хъсан нетижа я. Соя (пахлайрин жинсиникай са набатат) лагьайтIа, сифте яз 6,7 миллион тонн кIватIнава.

ГьакIни чешмеди хабар гузвайвал, йисан нетижайралди, суьрсет къецепатан уьлквейриз ракъурунин кьадар, пулдиз элкъуьрайла, 45 миллиард доллардилай алатун мумкин я. Имни тарихдин метлеб авай нубатдин рекорд жеда.

Туьквенра маса гузвай продукциядин умуми гьисабдикай чкадин метягьрин кьадар 90-95 процентдив агакьзава. Урусатди гьакIни уьлкведин базардилай хъфенвай къецепатан маркаярни арадал гъизва ва абур чкадинбуралди эвеззава.

Пуд лагьай сеферда

Росстатдин делилралди, уьлкведа вечрен какайрин къимет йисан эвел кьилерилай инихъ тахминан 58,97% процентдин хкаж хьанва. И жигьетдай гьалар гуьнгуьна хтун патал виликдай гьукуматди жуьреба-жуьре серенжемар кьабулдайди хиве кьунай.

ИкI, «Российская газета» изданиди, Россельхознадзордин пресс-къуллугъдал асаслу яз, хабар гузвайвал, мукьвара Азербайжандай Урусатдиз 306 агъзурдан кьадарда аваз вечрен какайрин пуд лагьай партия гъанва.

Ведомствода къейд авурвал, «Ярагъ-Къазмаяр» пунктунилай атанвай и продукция гила уьлкведин мулкарал маса ­гуда.

Чешмеди гьакIни кхьизвайвал, къунши республикадай Урусатдиз вечрен какайрин сад лагьай партия (612 агъзур) — 19 декабрдиз, кьвед лагьай партия (306 агъзур) 21-декабрдиз гъана.

РикIел хкин, Урусатдиз Азербайжандай ва Туьркиядай вечрен какаяр гъидай­ къарар кьабулнавайдакай чна виликдай­ хабар ганай. Россиядин хуьруьн майи­шатдин министерстводин пресс-къул­лугъ­ди къейд авурвал, мукьвара уьлкведа какайрин кьитвилихъ галаз алакъалу гьалар гуьнгуьна гьатун лазим я. Лагьана кIанда, уьлкведин мулкунал къецепатай вечрен какаяр анжах абурук зиянлу ва къадагъа тир шейэр кватIа ахтармишайдалай кьулухъ гъизва. Серенжемдин сергьятра аваз, уьлкведиз 2024-йисан 30-июндалди 1,2 миллиард кака гъун лазим я.

Гьазурайди – Муса  Агьмедов