СУАЛ-ЖАВАБ
“Гьуьрметлу редакция! Алай йисан майдин вацра, рикIел алама, чи уьлкведин Президент Владимир Путина 70 йисалай артух яшда авай пенсионерар коммунальный къуллугърай гьакъи гуникай азадда лагьанай. Кьилиндини ам я хьи, ада и месэла региондилай аслу тушиз, виридаз талукь я лагьанай. И хабарди чун пара шадарнай. Амма, ингье кьве варзни алатзава, азад авуникай са хабарни авач. ТIалабзава и месэладай кьил акъудун ва чун, 70 йис хьанвайбур, дугъриданни, коммунальный къуллугърай гьакъи гуникай азаднавайди яни, тушни чирун.
Р.Рамазанов, Сулейман-Стальский райондин Курхуьр”.
И мукьвара “Лезги газетдин” редакциядиз Курхуьруьн агьали Рейзудин Рамазановалай ихьтин арза атана. Дугъриданни, майдин эхиррай информациядин ресурсра ихьтин хабар пайда хьанай. Идакай “Дагъустан” РГВК каналдини малумат гана, республикадин яшлу агьалияр шадарнай.
Гьа са вахтунда, къейдна кIанда хьи, официальный маса чешмейрай чаз и хабардиз талукь делилар жагъанач. Уьлведин Президентди пенсионерриз ихьтин пишкеш авунвайдакай хабар http://путин.ru-an порталди (“Русское Агентство Новостей”) чукIурнава. Кьилди къачуртIа, ана В.Путинан гафар чапнава: “Региондилай аслу тушиз, яш 70 йис тамам хьанамазди пенсионерди коммунальный къуллугърай пул гунин дуьшуьшар мад хьана кIандач. И кардал гуьзчивал авун за жувал къачузва. И карни вич-вичелай хьана кIанда, яни 70 йис хьанмазди ЖКХ-диз гьич са арзани кхьин, справкаяр къачун ва зенгер тавуна кьилиз акъудун лазим я. Чна пенсионеррин къуьнерал идарайра къекъуьнин пар эцигун лазим туш. И кардал талукь тир къурулушар машгъул хьана кIанда”.
И малумат Интернетда гзаф чешмейри чапнава. Дугъриданни, фикир хъсанди я, — гьатта чIалахъ тежедай хьтин хъсанди. И хабар гьахълуди яни, тушни чирун патал чна са шумуд идарадиз зенгер авуна. Амма малумат са идарадини тестикьарнач. Дагъустан Республикадин эцигунринни ЖКХ-дин министерстводи ихьтин тапшуругъдикай хабар авачирдакай ва коммунальный къуллугърай гьакъи гун акъвазаруниз талукь официальный къарарар чпив агакь тавунвайдакай хабар гана.
РФ-дин Президентдин Администрациядин къуллугъдини (www.kremlin.ru), чпивай тамам жаваб гуз жедач, эгер месэладай кьил акъудна кIанзаватIа, Президентдин тIварцIел официальный чар кхьихь лагьана меслятна.
Малум хьайивал, 2018-йисуз яшар 70 йисалай виниз тир агьалияр патал махсусдаказ кардик кутунвай артуханвилер авач (капитальный ремонтдин пул гудайла авунвай кьезилвилелай гъейри), ихьтин кьезилвилер анжах 80 йисалай виниз яш хьанвайбуруз ава.
Гьа са вахтунда, къейдна кIанда хьи, яшар 70 йисалай алатнавай агьалийриз яшайишдин рекьяй куьмек гудай са жерге мумкинвилер ава, амма пенсионерриз чпиз, гзаф вахтара, абурукай хабар авач.
ИкI, 70 йис тамам хьанвай пенсионерриз налогар гунин карда агъадихъ галай жуьредин кьезилвилер ава:
Транспортдилай къачузвай налогдикай азад авун. Закондин бинедаллаз, пенсионерар, кьезилвилер авай маса агьалиярни хьиз, абурун хсусиятда авай транспортдин такьатдилай къачузвай налогдикай михьиз азад жезва. Амма и ихтияр анжах а агьалийривай ишлемишиз жезва, нин машиндин гужлувал 100 балкIандин гужлувилелай артух туштIа.
Чилин налогдин кьадар агъузарун. Гьелбетда, яшлу агьали адан хсусиятда авай чилин налогдикай тамамдаказ азад ийизвач. Амма государстводин властди налогдин гьакъиндай хабар гузвай чарче кхьенвай кьадар 10 агъзур манатдин тIимилардай кьезилвал гузва.
Юзан тийидай эменни (кIвал) маса къачудайла, налог гуникай азад авун. Ихьтин азадвилиз “налоговый вычет” тIвар ганва. Налогдин вычет 2 миллион манатдив агакьна къиметдай хсуси такьатрихъ кIвал къачурла гузва. Яни, кIвал къачунвайди тестикьарзавай документар налогрин органдив агакьарайла, государстводи тайин кьадар пул агьалидив элкъвена вахкузва. Эгер кIвал ипотекадин кредитдихъ маса къачунватIа, вычетдин 3 миллиондилай вахчуз жеда.
Налогрин вычет кIвал маса къачунвай вахтунда ва я и вахт алукьдалди 3 йисан вилик девирда мажиб къачузвай ва и мажибдилай налогар гуз хьайи агьалийриз талукь я.
КIвалахзавай пенсионерриз мажиб гун тийизвай отпуск къачудай ихтияр ава. Ихьтин отпуск йиса 14 йикъалай артухди хьана кIандач. КIвалахзавай пенсионер гьакIни Ватандин ЧIехи дяведин иштиракчи тир вахтунда, кIвалахдалди таъминарзавай кас адаз йиса 35 йикъав агакьна пулсуз отпускдин йикъар гуниз мажбур я.
Эменнидилай гузвай налогдикай ва НДФЛ-дикай азад авун. Ихьтин налогдикай азадзавай объектрин сиягьда яшайишдин кIвал, квартира, квартирада авай са кIвал, гараж (машин акъвазардай чка), майишатдин игьтияжар патал лазим дарамат ава.
70 йисан яшдив агакьнавай агьалидиз ЖКХ-дин къуллугърай гайи гьакъидин тайин пай эвез хъийидай ихтияр ава. И субсидия пенсионерди “коммуналкадиз” вичин гьар вацран къазанжийрин 22 процент пул харж ийиз хьайитIа гузва. Гзаф квартирайрикай ибарат кIвалера авай квартира капитальнидаказ ремонт авун патал гузвай пулуниз талукь кьезилвал. Чпин яшар 70 йисав агакьнавай пенсионерриз, идалай вилик вахтунда кIватI хьанвай буржар авачтIа, капитальный ремонтдин гьакъи 50 процентдин тIимил гудай ихтияр ава.
ЭКОНОМИКАДИН ОТДЕЛ
