(Эвел – 45-нумрада)

Вучиз чун Къияматдин югъ мукьва хьунин лишанрикай рахазва?

8. Къияматдин йикъан лишанрикай авай чирвилерин куьмекдалди, вичикай чуьнуьхнавай затIар, гележегда жедай вакъиаяр чириз кIанзавай инсандин бейнида авай вичиз талукь тушир затIар чириз алахъунин­ гьевеслувал таъминариз жеда. Вични гъайб­дин (сокровенное) крарикай керчек ха­барар Шариатдин къанунар эцигзавай Аллагьди кьилиз акъудда.

Исламди чпиз чинебан крарикай хабар ава лугьузвай тапархъанрин рекьер кIеви авунва: астрологрин, кихлигдайбурун, суьгьуьрчийрин ва масабурун. Амма Ада чаз вагьйдилай (откровение) гзаф гележегда жедай крарикай хабар ганва ва абур Къияматдин йикъан лишанар я.

9. Къияматдин йикъан лишанрихъ агъуни санлай къачурла чи иман мягькем ийизва ва артухарзава. Ихьтин лишанар, керематар кьилиз акъатуни мусурман ­инсанди амалзавай Ислам диндин гьакъи­къатвал тестикьарзава.

И чирвилери чи уьмуьрда маса гелерни тазва…

Къияматдин йикъан лишанрин

гьакъиндай кьиле тухун лазим тир къайдаяр

Дегь вахтарани, чи йикъарани алимри Къияматдин йикъан лишанрикай ктабар теснифнава ва абур чапдай акъатун акъваз жезвач: телевиденидин программаяр, радиодин передачаяр, интернетдин сайтар – абур вири вахт-вахтунилай Къияматдин йикъан лишанрикай рахазва. Къияматдин йикъан лишанриз талукь текстер ахтармишай инсанрикай бязибур, абура кьил какахьна, гъалатIни хьана. Инал заз Къияматдин йикъан лишанрин ва абурукай рахазвай Шариатдин текстерин гьакъиндай кьиле тухун лазим тир са шумуд къайдадикай ихтилатиз кIанзава.

1-къайда: А карда анжах Къуръандин ва якъин Суннадин делилар къачун. Вучиз лагьайтIа, чинебан крарикай чирвал гузвай чешмеяр абур кьвед я.

Аллагьди лагьана (27-сура, 65-аят, мана): «Лагь: «Цавара авайбурукай ва чилел алайбурукай садазни гъайб (чуьнуьх тир, чинебан крар) чизвач, са Аллагьдилай гъейри! Ва абуру мус чпел чан хкидатIа гьич шакни ийизвач».

Аллагьди мадни лагьанва (72-сура, 26,27-аятар, мана): «…Ам гъайб (вилерикай чуьнуьх тир вири крар) Чизвайди я ва Вичин гъайб (Ада) садазни ачухзавач (чирзавач), анжах чпелай Вич рази хьайи расулрилай (векилрилай) гъейри, гьакъикъатда, Ада адан (а расулдин) виликайни кьулухъай, агудна хьиз, къаравулар эцигзава…».

Аллагьди вичин Расулдиз (Аллагьдин салават ва салам хьуй вичиз) чпе дин патал менфят авай чинебан бязи­ затIарикай хабар ганва. Абурун арада Къияматдин югъ мукьва хьун къалурза­вай лишанарни­ ава: ам – кьилди тир, гъайбдин чирвилер я.

Ктаб-эгьлийрин риваятрай, акунвай ахварар ва я сиясатдин вакъиаяр – абур, са делилни авачиз, Къияматдин йикъан лишанрикай яз гьисабун – дуьз кар туш.

Делил яз гъизвай текст якъинди хьун чарасуз шартI я, ам Пайгъамбарди­ (Аллагьдин салават ва салам хьуй вичиз) лагьанваз хьайитIани ва я адан гьуьрметлу асгьабрикай сада лагьанватIани.

2-къайда: И месэладин гьакъиндай ихтибариз жедай алимрин гафариз килигна кIанда.

Вичин бейнида винидихъ къейднавай хьтин крар гьатнавай инсандиз, илим-эгьлийривай (алимривай) хабар кьун тавунмаз, абур ашкара авунин жигьетдай тади къачуна виже къведач.

Аллагь-Таалади лугьузва (21-сура­, 7-аят, мана): «…Хабар яхъ куьне чир­вилер авай ксаривай, эгер квез чиз­вачтIа (а кар)».

Аллагьди мадни лагьана (4-сура, 83-аят, мана): «…Эгер абуру а кар расулдин патав ва я абурукай чIехи ксарин (алимрин, эми́ррин) патав элкъуьр хъу­вунайтIа – абурукай кардин гьакъи­къат ахтарми­шиз чирзавайбурал — (а кардин мана) чир (малум) жедай. Эгер Аллагьдин (па­тай) квез (чIехи) няметни Адан регьим хьаначиртIа, (дугъри­данни) куьн, са тIимилбур квачиз, шейтIандиз табий жедай» (ан-Ниса, 83-аят).

Вилик хьайи диндар ксарин рехъ гьа ихьтинди тир. Абут-ТIуфейл асгьабди (къуй адалай Аллагь рази хьурай) садра лагьана: «Зун Куфада авайла, инсанри лагьана: «Дажжал экъечIнава!». Чун гьадисар ахъайзавай Гьузейфа ибн-Усейдан патав атана ва за лагьана: «Дажжал пайда хьанва». Ада заз ацукьун теклифна ва зун ацукьна. Ахпа зи патав кавха атана ва лагьана: «Дажжал экъечIнава ва Куфадин агьалийри ам айибзава». Ада лагьана: «Ацукь!». Атайди ацукьна. Сада эверна ва и хабар куьпчидин таб тирди малумарна. Чна лагьана: «Я Абу Сариха, вуна чун са гьихьтин ятIани кар патал ацукьарна, бес ахъая ман чаз». Ада лагьана: «Гьа­къикъатдани, Дажжал куь девирда пайда хьанайтIа, аялри адал къванер гьалчдай. Амма Дажжал инсанриз садаз-сад — такIан, дин — зайиф ва араяр пис хьайила экъечIда ва ам малариз яд гузвай гьар са чкадин патавай фида, чилни ам патал гьерен йис хьиз дуьзмиш жеда…» (гьадис)1.

3-къайда: Инсанриз абурувай кьатIуз жедай шейэр ахъая.

Адетдин инсанриз, лап мукьвара дин кьабулнавайбуруз, ван къвезвай келимайрин мана тамамдиз кьатIуз тежезвайбуруз Къияматдин йикъан лишанрикай ахъайзавай бязи суьгьбетчийри, а лишанриз талукь гьадисар ва ибараяр гъидайла, къайгъусузвалзава.

Якъин я, чизвай вири крарикай лугьунин лазимвал авач. Я якъин гьар са карни вири дуьшуьшра чукIурун (машгьур авун) кутугнавач. И кардихъ себебар ава. Мисал яз, вири инсанри адан мана кьатIунун мумкин туш, бязибур чпиз ван хьайи малуматдив дуьз эгечI тавунин хаталувал ава ва я лагьай гафар чпин дуьз чкадал эциг тавунин мумкинвиляй. Агакьарнавайвал, Али асгьабди (къуй Аллагь рази хьурай вичелай) лагьана: «Инсанрихъ­ галаз абуруз чизвай крарикай рахух, та­хьайтIа квез Аллагьни Адан Расул тапархъанар яз гьисабна кIанзавани?»2.

____________________

1 Гьадис аль-Гьакима «аль-Мустадраке»-да­­ гъана. №8657. Ана лагьанва: «И гьадисдихъ якъин иснад (гьадисрин кIватIалра суьгьбетзавайбурал бинеламиш хьун) ва аль-Бу­харийдини Муслима ам агакьарнавач». И гьадис гьакIни Къатадан, Муаммаран патай Абдурраззакьа вичин «аль-Мусаннафе»-да гъанва. Мурсал гьадис (табиинди терефдардин тIвар кьун тавуна Мугьаммад Пайгъамбардин (Аллагьдин патай салават ва салам хьуй вичиз) гафар агакьарун)

2  Гьадис аль-Бухарийди гъана, 127

(КьатI ама)

Гьазурайди — диндин алим

Ямин Мегьамедов