(Эвел – 42-43-нумрайра)

Асгьабри са сеферда Пайгъамбардиз­ (Аллагьдин салават ва салам хьурай вичиз) шикаят авуна, чпин иман адан патав гвайла лап хкаж хьана, чпиз Женнет ва Жегьеннем лап вилик квайди хьиз аквазва лагьана. Амма чпин хизанрин патав, кIвалахрал машгъул хъжедайла, ма­са жуьре хъжезвайдакай малумарна. Пайгъамбарди (Аллагьдин салават ва салам хьурай вичиз) лагьана хьи, эгер абурун иман гьамиша вичин патав гвай гьалда амукьнавайтIа, абуруз малаикри гъилер ядай (яни салам гудайла гъилер ядайвал), амма гьар са куьнихъ вичин вахт ава. (Ихьтин манадин гьадис Муслима агакьарнава). (Алимри лугьузвайвал, гьар са куьнихъ вичин вахт ава лугьуналди, Пайгъамбарди (Аллагьдин салават ва салам хьурай вичиз) абуруз лагьанва хьи, инсанди вичин вахт гьар са куьниз чара авун лазим я, гьам — ибадатдин, гьамни дуьньядин крариз).

И гьадисдай чаз аквазвайвал, асгьаб­риз чпин иман са тIимил кьван юзайла хабар жедай. Чун гъавурда акьазвайвал, асгьабри Пайгъамбардин (Аллагьдин салават ва салам хьурай вичиз) патав гвайла иман хкаж жез, амма кIвализ хъфейла абуру чIуру кIвалахар ийизвачир кьван. Ам асгьаб я, еке дережадин иман авай кас я, чпелай кьулухъ ахьтин дережаяр­ мад садахъни хъжен тийидай. Амма абуруз гьа имандин са гъвечIи тафават акурла, и кар абуру рикIик кьазвай. Абуру Пайгъамбардиз (Аллагьдин салават ва салам хьурай вичиз) лугьузвай: «Ви къвалав гвайла икI ава, ви къвалав гвачирла маса къайда жезва». Килиг, Пайгъамбарди (Аллагьдин салават ва салам хьурай вичиз) вуч лугьузватIа: «Эгер куьн гьамиша зи патав гвай гьалда амукьдайди тиртIа, малаикри цавай эвичIна квез гъилер ядай».

Имандиз инсанар сад-садалай вине ва арада тафават жедайди Аллагьди чаз Къуръандани къалурнава. 56-сурадин 10-аятда Аллагьди лугьузва (мана): «Ва вилик фейибур (диндар крара) — вилик фейибур (жеда) (сувабра)!».

Са шакни авачиз, мусурманар гьар жуьре ава: гзаф гунагьар ийизвайбур, вич мусурман стха ятIани, вичихъ иман ава­тIани, амма а касди фасикьвал ийизва, ви­чин чIуру амалралди вичи-вич агъуз­ авуд­зава. Юкьван дережадин инсанни ава, ада вичи-вич са жуьре хуьз алахънава, лап гьалдай ракъурнавач. ГьакIни вилик фенвайбурни ава. Гила инсанди вичи-вичиз суал гана кIанда, пуларин девлет­рал гьалтайла, са шакни алачиз, ваз вилик жез кIан­зава. Спортдал гьалтайла, ваз эхиримжи чкайрал хьана­ кIанзавач, ваз вилик жергейра хьун кIанзава. Имандал гьалтайла, вичяй чаз Аллагьди Женнет хиве кьунвай, вун жува ийизвай гьа са гъвечIи кардал рази жезва. Дуьньядин­ кIвалахдал гьал­тайла, ваз виликди физ кIанзава, амма­ Эхиратдин кIвалахдал гьал­­­тайла, вун гьи дережада аватIа, ваз гьич къайгъуни авач.

Пайгъамбардин (Аллагьдин салават ва салам хьурай вичиз) яргъи гьадисда, шафаатдин гьадисда мусурманар имандиз гьар жуьре жедайдан гьакъиндай делил атанва. Пайгъамбарди лугьузва (мана): «Гьакъикъатда, Аллагьди Жегьеннемдай акъудда инсан…» (инал их­тилат мусурмандикай физвайди­ я, кафиррикай ваъ). Чаз чизвайвал, мусур­ма­нар чпин гунагьриз килигна, са бязибур­ Женнетдиз ачухдаказ фида, са бязибур­ Жегьеннемдинни Женнетдин ара­да амукьда, чпин гунагьарни сувабар­ сад хьиз хьана. Абур Жегьеннемдиз аватдач­, амма са вахт алатайла, Женнетдиз фида. Чпин сувабрин кIвалахрилай гунагьар гзаф хьанвайбур Жегьеннемдиз ават­да­, эгер Аллагьди абурулай гъил къачун­ тавуртIа. Абур Жегьеннемда михьи хъжеда, куда гьана ва анай акъатда. Ахпа абур чIулав хьана цIивиндиз ухшар жеда, гуьгъуьн­лай абур уьмуьрдин, чандин вацIук кутуна анай экъечIда, яд фейи чкадай хъач экъечIдайвал. Жегьеннемдай ахкъат­да инсанар. Абур вири санлай ахкъатдач, садбур патал тIимил тир вахт жеда. Садбур ана гзаф вахтунда амукьда. Жегьеннем ахьтин пис чка я хьи, гьатта инсан и чилел лап вичиз кIани къайдада яшамиш хьайи, виридалайни хъсанвилер акунвай кас яз хьайитIани, ам са легьзеда (секундра) Жегьеннемда эцигна ахкъудна, адавай «Ваз хъсанвилер акурди яни?» лагьана хабар кьурла, ада лугьуда: «Ваъ, ВаЛЛагьи, заз хъсанвал гьич акурди туш». Гьа къайдада а чка пис тирвиляй, инсандин рикIелай вичиз акур кьван хъсанвилер вири ахлатда. Женнетни гьа къайдада хъсан чка я. И чилел виридалай пис яшамиш хьайи инсан, са секундда Женнетдиз авудна ва гуьгъуьнлай анай ахкъудна, адавай «ваз писвилер акурди яни?» лагьана хабар кьуртIа, ада лугьуда: «ВаЛЛагьи, заз гьич писвилер акурди туш».

Килиг гьихьтин зурба тафават аватIа Женнетдинни Жегьеннемдин арада. «Зун Жегьеннемда са бицIи кайитIани, эхир ахкъатда кьван…» лугьудай инсан кимиди я. СубгьанаЛЛагь, и дуьньяда кузвай спичкадин кьалунал тIуб кьуна эхиз тежезвай вун, Жегьеннемдин цIукай гьакI регьят кардикай хьиз рахадани? Инсан цIи­виндиз элкъуьрзавай а цIукай Аллагьди­ Вичи хуьрай. Гьавиляй инсан Жегьеннем­дин цIувай яргъа жез чалишмиш хьана кIанда. Жегьеннемдилай вири фидайди я, СиратIал муьгъ Жегьеннемдин далудал­ ала. Анлай бязибур аватда, бязибур къутармиш жеда. Аллагьди Къуръанда лугьузва (19-сура, 72-аят, мана): «Ахпани­, Чна (Аллагьдихъай) кичIебур (аниз ф­и­ни­кай) къутармишда, ва зулумкарар Чна ана (гьакI гадарна) тада, метIерал акъвазарнаваз». Ибн Каси­ра и аятдиз­ ихьтин тафсир ганва: «Аллагьдин гафар (мана) «Ахпани, Чна (Аллагьдихъай) ки­чIебур (аниз финикай) къутармишда»­ — яни вири инсанар Жегьеннемдилай фидайла ва аниз кафирар, асибур (ослушники), гунагькарар аватда, чпин гунагьрин­ дережадив (кьадардив, агъурвилив) кьадай жуьреда­. А чIавуз Ал­лагьди аниз (Жегьеннемдиз) аватуникай муъминар, Аллагьдихъай кичIе­бур къутармишда, (абурун хъсан крарив­ кьадай къайдада (яни абуру уьмуьрда гьи­кьван хъсан крар аву­натIа, гьакьван абурув къутармишвалн­и хъсандиз, фад агакьда – ред.). Абур (Си­ратI) муькъвелай алатунин йигинвал абуру и дуьньяда авур хъсан крарилай аслу жеда.

Ахпа абуру Жегьеннемдиз аватай гунагькар муъминрин патахъай шафаат (хо­датайствовать) ийида. Шафаат ийида­ гьакIни малаикри, пайгъамбарри (Аллагьдин салам хьурай чпиз) ва муъминри. Гьа икI, Жегьеннемдай гзаф инсанар ахкъудда. Абурун беденар Жегьеннемдин цIу неда, амма чинар, чеб чилел сажда авур чкаяр тир, саламатдиз амукьда.

 (Макъала куьруь авуна гузва)

Гьасамудин   Сефибегов,

ДаркIушрин хуьруьн мискIинда худбаяр кIелзавайди