Кьадар артух хьанва

Уьлкведин хуьруьн майишатдин министерстводи хабар гузвайвал, 2023-йисуз келемрин, чугъундуррин, чичIекрин ва газаррин бегьерар, алатай йисан ре­къемрив гекъигайла, артух хьанва. Алай вахтунда аграрийри умуми гьисабдикай 10 процент майданрай саки 276,3 агъзур тонндив агакьна и жуьредин салан майваяр кIватI хъувунва (йис идалай вилик и рекъем 250 агъзур тонндиз барабар тир). Юкьван гьисабдалди уьлкведа 1 гектарди 310 центнер бегьер ганва. Им, 2022-йисав гекъигайла, 20,2  процентдин гзаф я. Идакай «Известияди» кхьизва.

ГьакIни ведомствода къейд авур­вал­, хуьруьн майишатдин карханайри ва КФХ-ри 101 агъзур тонн келемар (+12,2 процент), 22,5 агъзур тонн чугъундурар (столовая свекла)  (+7,1 процент), 39,3 агъзур тонн газарар (+7,7 процент) ва 113 агъзур тонн чичIекар (+10,8 процент) кIватIнава. Картуфар кIватIунин еришни, алатай йисав гекъигайла, винизди хьанва. ИкI, тешкиллу секторда 700 агъзур тонндилай артух бегьер къачунва (+48,6%).

Пресс-къуллугъди алава хъувурвал, чкадин карчийри ачух чиле битмишарнавай салан майваяр базардиз акъудун себеб яз, къиметар ужуз жезва. ИкI, эхиримжи вацра газарар – 1,9 процентдин, чичIекар (репчатый лук) – 14,7 процентдин, чугъундурар – 6,5 процентдин, келемар 3,6 процентдин ужуз хьанва. Картуфрин къимет, йис идалай виликан рекъемдив гекъигайла, 4,1 процентдин агъуз я. Ихьтин тегьер гьар йисан сезондиз хас я. Умуд кутазвайвал, август-сентябрь варцара и хиле къиметар агъуз аватун давам жеда.

Хуьруьн майишатдин министерстводи генани хабар гайивал, салан майваяр гьасилдай хел вилик тухун патал ведомстводи гьукуматдин куьмек агакьардай серенжемар уьмуьрдиз кечирмишзава. Кьилди къачуртIа, цIийи йисалай уьлкведа салан майваяр ва картуфар артухарунин макьсаддалди мярекатар тухудай ва салан майваяр хуьдай чкаяр эцигдай федеральный проект кардик акатнава.

Хабар кьунри ­къалурна

 «Работа.ру» чешмеди маса чешме­дихъ галаз кьиле тухвай хабар кьунрин­ нетижайри къалурзавайвал, уьлкведин агьалийриз юкьван гьисабдалди пенсиядин кьадар 69 агъзур манат хьун кIан­зава. Идакай «Известияди» кхьизва.

Кьилди къачуртIа, уьлкведин регионрин агьалийриз кIанзавай пенсиядин кьадарар жуьреба-жуьребур я:

Краснодардин край – 104 агъзур манат;

Москвадин регион (иник Москва шегьер ва область акатзава) — 84 агъзур манат;

Самарадин область – 80 агъзур манат;

Челябинскдин область — 46 агъзур манат;

Свердловскдин область — 56 агъзур манат;

Татарстан Республика —  53 агъзур манат.

Вири халкьарин зегьметдин тешкилат­ди­ (Международная организация труда)­ та­йинарнавайвал, юкьван гьисабдалди­ пенсиядин кьадар агьалиди виликдай къа­чуз хьайи мажибдин 40 процентди­лай­ тIимил хьана кIандач, рикIел хкана­ Фи­нансрин университетдин профессор Ю.Дол­­­жен­ко­вади. Росстатдин делил­рал­ди­, 2023-йисан майдин вацра уьлкведа­ ихьтин тафават (соотношение) 26,7 про­центдиз­ барабар тир. Экспертдин гафаралди, рекъем икьван агъуз тирвилин кар индексациядин механизм тамамвал авачирди хьунихъ ва маса себебрихъ галаз алакъалу я.

Ери хъсанди ­я

Техилдин ва продуктрин еридиз къи­мет гудай Центрадин Ставрополда­ кардик квай филиалда кьиле тухвай кIва­­­лахди раиж авурвал, семечкайрин цIи­нин бегьердин сифтегьан ахтармишунри ­абурук гзаф гъери квайди къалурнава: 52 процент. Идакай «INTERFAX.RU»-ди кхьиз­ва.

Центрадин пресс-релизда къейдзавайвал, гъеридин ери неинки хуьруьн ма­йишатдин продукция сертификация авун патал герек я, адалай гьакIни а метягьдин къиметни аслу я.

Росстатдин делилралди, алай йисуз уьлкведа ракъинин цуьквер (подсолнечник) 9,818 миллион гектардикай ибарат мулкара цанва. Алатай йисуз и макьсад патал 10,121 миллион гектар майданар ишлемишнавай. 2022-йисуз уьлкведа 16,357 миллион тонн ихьтин бегьер кIватI хъувунай, йис адалай вилик абурун кьадарди 15,656 миллион тонн тешкилзавай.

320 граммдин чагъа

Петербург шегьердин медицинадин са идарадай 320 грамм заланвал аваз ди­дедиз хьайи аял кIвализ ахъай хъувунва. Идакай «АиФ-Москва» газетди кхьизв­а.

Диде 22 гьафтедин муддатда кIвачел залан тир вахтунда хьайи и чагъа зур йисалай артух вахтунда духтуррин гуьзчивилик кумукьна, гележегда бицIек яваш-яваш арадал къвез хьана. Къейдзавайвал, чагъа алай йисан январдин вацра дидедиз хьайиди я.

«Inbusiness.kz» изданиди кхьизвай­вал, виликдай Санкт-Петербургдин аял­рин 1-нумрадин больницадин кьилин­ духтур, медицинадин илимрин доктор­ Александр Гостимскийди и аялдин гьа­къиндай баян ганай: «Алай вахтунда адаз аквазва, нефес чIугвазва, тIуьн нез­ва. Чина ам гьеле яргъалди амукьда, са шумуд вацра. Кьилинди – ада ери­мишзава. Ихьтин кар Россияда гьеле хьайиди туш…», — лагьанай кьилин духтурди.

1-сентябрдилай истемишда

Алай йисан 1-сентябрдилай почтадай посылка, бандероль ва я заказдин чар рекье твазвай касдивай паспорт ва я тахьайтIа «простая электронная подпись» сервисдик экечIун истемишда. Идакай «РГ»-ди кхьизва.

Къейдзавайвал, уьлкведин рекъем­рин рекьяй вилик финин, алакъадин ва массовый коммуникацийрин минис­терстводин апрелдин приказдин шар­тIа­рикай сад ам я хьи, почтадай, регист­рация авуна, ра­къурзавай затIар рекье твазвай ксарин ва я абурун векилрин идентификация авун лазим я. Приказдал асалу яз, и серенжем анжах инсандин личность тестикьарзавай документдалди ва я тахьайтIа идентификациядин ва аутентификациядин сад тир системадин куьмекдалди ва маса тегьерралди кьилиз акъудиз жеда.

Гьазурайди – Муса  Агьмедов