РикIел рагьметлу дуст, насигьатчи, инсанрин руьгьдин лукьман Абдулбари Магьмудов хквезва. Гьар мумкинвал хьайила, за писателдал кьил чIугвадай. Нубатдин сеферда мугьманда авайла, кIвалин кайвани Шагьселем дидеди гьазурнавай чай хъваз ацукьнавайла, телевизордай са гьина ятIани хьанвай, инсанар кьиникьал гъанвай бедбахт дуьшуьшдикай хабар гузвай. Секиндиз суьгьбетдик квай писатель туьнт хьана. Ам къарагъна, кIвале къекъвез эгечIна.

— Я Нариман дуст, мегер кIва­лахар ихьтинбур жедайди яни? Да­тIана ванер агакьзава: «самолет аватна, цIай кьуна, хъиткьинна, автокран ярх хьана, эцигзавай дараматдин цлалай устIарар аватна, базар кана ва икI мад». Гьикьван хьуй? Ибур вири, дуст-кас, техникадин рекьяй хатасузвал техуьнин мусибатар я. Бес и важиблу месэла кваз такьадай гьукумат жедани? Вични яшайишдани, карханайрани, идарайрани ишлемишзавай техникадин, аппаратурайрин, машинрин кьадар са шумуд сеферда артух хьанвайла? Советрин Союзда техникадин рекьяй хатасузвал хуьн сад лагьай чкадал  алайди тир…

Абдулбари Магьмудован ажугъ, наразивал гьахълуди тир. Ада хейлин йисара «Зардиянский» совхозда техникадин рекьяй хатасузвилин инженер яз кIвалахайди я. Советрин девирда ихьтин пешекарар, къуллугъчияр гьар са майишатда, карханада, хейлин идарайра авайди тир. Гьиниз кIвалахал кьабулиз хьайитIани, техникадин рекьяй хатасузвилин имтигьан вахкун буржарикай тир. Имтигьан вахкуз алакьначтIа, кIвалахални кьабулдачир. Гьайиф хьи, къе и жуьредин истемишунал санани амалзавач. Техникадин рекьяй хатасузвал хуьдай къуллугъни герек амукьнач. Гьавиляй чка-чкада техникадихъ галаз алакъалу бедбахтвилин дуьшуьшарни арадал къвезва.

Чун анжах чи республикада рехъ гайибурал акъвазда. Ингье и йикъара хьайиди, вири къарсатмишайди 14-августдин нянихъ Къумтуркъала райондин мулкуна, Сулакдиз физвай шегьреда арадал атана. МЧС-дин малуматдалди, рекьин къерехда авай автосервисда акъвазарнавай автомашинди цIай кьуна, ахпа автосервис хъиткьинна. Лепеди къаншарда авай автозаправка чукIурна ва ада цIай кьуна. Ахпа бензиндин чанарни хъиткьинна. Нетижада 35 кас кьена, 100-далай виниз ксарал хирер хьанва. Абурук 13 аялни ква.

Автосервис, заправка хъиткьинай чкадал РД-дин Кьил Сергей Ме­ликов, МЧС-дин регьбер Нариман Къазимегьамедов фена. Моск­вадай Махачкъаладиз РФ-дин здра­воохраненидин министрдин сад лагьай за­меститель Виктор Фисенко, залан хирер хьанвайбур тухуз, махсус самолет атана.

Бедбахтвилин дуьшуьшдай кьил акъудун патал силисдин комитетди уголовный дело къарагъарнава. Имни, гьелбетда, авуна кIанзавай кIвалах я. Амма уголовный делоди кьейи инсанрал­ чан хкидач. Фикирдиз гъваш: чпин къайгъуйрин рекье авай, кIва­лах­ди­лай, базардай хизанрин патав хъфизвай, гьуьлелай хквезвай, дер­дидин гьарайдиз физвай инсанар телеф хьана. Шумуд аял етимвиле гьатда, шумуд дишегьлидикай  хендеда жеда?

Са рахунни алач, автосервисдин ва автозаправкадин къуллугъчийри техникадин рекьяй хатасузвал хуьнин истемишунрал амалнач, абур векъидаказ чIурнавай.

Гьакъикъат ихьтинди тирди чаз меркездин куьчейра къекъве­дайлани, аквада. Яшайишдин кIва­лерин патарив, арайра акIана-акIа­на автозаправкаяр, абурун къвала­­­­рив­ автобусар, маршруткаяр акъ­ва­­­зардай чкаяр. Автозаправка хъит­кьинайтIа, низ чида, гьикьванбуруз хасаратвал жедатIа. Ихьтин дуьшуьшар алатай йисарани хьайиди я.

Техникадин рекьяй хатасузвал хуьнин истемишунрал гьар сада чка-чкада амална кIанзавайди я. Сифте нубатда — жув, ахпа къваларив гвайбурни хата-баладикай хуьн патал. Гьайиф хьи, инсанар и месэладив жавабдарвилелди эгечI­завач. Нетижада гьам гъвечIи, гьам чIехи мусибатарни арадал къвезва.

Манас поселокда къазанхана хъит­­кьинна, 4 жаван кьена — 2 рушни 2 гада, 14-15 йисара авайбур. Садал хер хьана. Къазанханадин къуллугъчи, ам агална, базардиз фе­на. Къарабудахкент райондин прокурор А.Омарова къейд авурвал, агалнавай къазанханада хейлин газ кIватI хьана ва хъиткьинун арадал атана. Ида анин къуллугъчи вичин везифайрив гьикI кIандатIани хьуй лагьана эгечIайди успатзава. Нетижада са тахсирни квачир жаванар дуьньядилай фена.

Силисдин комитетди Хунзах рай­ондин администрациядин чиновникрилай уголовный дело къарагъарна. Абуру Тобот хуьруьн чарчардал физвай рекьин хаталу чкайрал махсус лишанар ва паруяр эцигнавачир. Нетижада Оренбургдин об­ластдай атанвай туристар (са хизандин 4 кас) авай автомашин рекьелай дагьардиз аватна, куьмек агакьдалди вири телеф хьана. Имни рекьера хатасузвал хуьнин ис­темишунар кваз такьурла, хьайи кар я.

Дагъдин рекьера автомашинар дагьарриз, вацIариз аватзавай дуьшуьшар садни кьвед туш. ИкI, Митлиуриб хуьруьз физвай рекьяй туристрин автомашин дагьардиз аватна. Са дишегьли кьена, кьве кас, жуьреба-жуьре хирер алаз, кIарабар хана, больницадиз тухвана.

9-августдиз Махачкъалада Айвазован куьчеда (Сепараторрин поселок) кьакьан кIвалерин 5-мертебада кIвал хъиткьинна. Пеше­карри малумарайвал, газ себеб­ яз. Идакди 4 кIвализни подъезд­диз еке зиян гана. Агьалияр кIва­лерикай магьрум хьана. Са нин ятIа­ни къайгъу­сузвал, газ ишлемишуниз талукь къайдайрал амал тавун себеб яз.

Хасавюрт шегьердин 10-нумрадин юкьван школада муаллимди ОБЖ-дин тарс тухузвай. Ада ученикар акъажунриз гьазурзавай ва учебный гранат разборка ийидайвал чирзавай. Гранатдин винел пад ахъаяйла, муаллимдиз «тIанкь» авур сес атана. Ам, гранат кIевиз гъиле чуькьвена, аялривай яргъаз хьана. Гранат хъиткьинна ва муаллимдин тупIар галудна. Къайдаяр хуьдай органри и дуьшуьшдайни уголовный дело къарагъарна ва учебный материалдик гранатдин запал гьикI акатайди ятIа чирунал машгъул хьана.

Гьелбетда, силисдин органри а кардай кьил акъудна жеди. Амма и дуьшуьшди школада ОБЖ-дин тарсарив жавабдарсузвилелди эгечIзавайдан гьакъиндай шагьидвалзавачни бес?!

Гьа идаз ухшар  дуьшуьш Тарумовский райондани хьана. Чкадин полицейскийри «Медвежонок» лагерда 11-классдин ученикрихъ галаз «Школа — полиция» тарс тухузвай.  Са гадади полицейскийди тарсунилай гуьгъуьниз тунвай автомат къачуна ва шейтIандихъ (спус­ковый крючок) тIуб галкIурна. Гуьл­леяр акъатна ва кьве гададихъ галукьна. Гена абур сагъдиз амукьна. Полицейскийди вичин яракь аялар алай чкадал тун лап еке къайгъусузвал тир.

Эхь, бязи жавабдар ксарин законсуз гьерекатар, техникадин рекьяй хатасузвал хуьдай къайдаяр кваз такьун, чпел ихтибарнавай чкайра низам, къайда мягькемар тавун, себеб яз, ингье бедбахтвилин, инсанар телеф хьунал гъизвай дуьшуьшрин шагьидар жезва чун. Ихьтин крарин вилик пад кьун патал кардик квай гьукуматдин надзордин хейлин органарни ава. Гьакъикъи гьалариз фикир гайитIа, абуруни тамамвилелди чпин везифаяр кьилиз акъудзавай хьтинди туш. Къайгъусузвили, кваз такьуни  кьилел бала гъида!..

Нариман Ибрагьимов