Китоглав

Шикилдай аквазвайди РагъэкъечIдай патан Африкадин тропикрин уьленра яша­­миш жезвай еке (юкьван гьисабдалди адан кьакьанвал 1,2 метрдив агакьда, заланвал — 4-далай 7 килограмдив кьван) къуш я. Маса къушарилай тафаватлу яз, китоглавдин вилер кьилин кIарабдин къваларив ваъ, вилик пата ава. И карди­ китоглавдиз дурбуйрай хьиз аквадай мум­кинвал гузва. КIуф екеди хьуниз килигна, ял ядай вахтунда къушра ам хурал эцигзава. 

Немс ва ингилис чIаларай таржума авурла, къушран тIвар «кIвачин къаб хьтин кIуф авай» лагьай чIал жезва. Адал ихьтин тIвар башмакьдиз ухшар еке кIуф авайвиляй акьалтнава. Урус чIалал адан тIвар «кит» ва «кьил» гафарикай арадал атанва.

Адет яз, китоглавар гьамиша гьа са чкада яшамиш жедай къушар я. Абур къулайсуз, маса гьайванривай регьятдиз физ тежедай уьленра жеда.

Винел патан акунрай гьажилеглегдиз ухшар тир и къушарин цIакулар рехибур я, кIвачер – шуькIуьбур, кьакьанбур ва еке къармахар алайбур. Къармахар екебур тирвиляй и къушар уьленлухра са четинвални авачиз къекъвезва.

Китоглавдивай тIимил яд квай чка­дал­­ сятералди юзан тавуна акъвазиз же­да. Абур тIуьн жагъурунин гьерекатдик гзафни-гзаф экуьнин кьиляй жеда­. Китоглаврин рикI алай тIуьн балугъар­ я. ГьакIни абуру хъипер, гъуьлягъар, гьатта­ гагь-гагь гъвечIи хъалхъас хъиперни, чурчуларни, крокодиларни неда. Гъуьрч ийи­дайла китоглавар гзаф сабур авунал­ди тафаватлу жезва. Китоглав, вичивай­ нез жедай гьайван мукьув агатзавайла, кIусни юзан тийиз, кьил агъузна, нацIарин арайра сабурлувилелди, кутугай макъам вилив хуьз, акъвазда. И къушари гзаф вахт тIуьн жагъуруниз серфзава. Кьакьан къушар тирвиляй, такурай лугьуз, абур кьакьан нацIар-кьалар авай, кьеж квай чкайра чпиз ем жагъурунин къайгъуда жеда.

«Лезги газет»