Гьуьрметлу  дустар!

Куь вилик гатфарин сад лагьай вацран эхирда акъатнавай нумра ква. Гатфар вичин вири ихтиярра гьатнава. Йикъар къвердавай яргъи ва чими, йифер куьруь жезва. Гатфари чил-цав, вири алем цIийи ва жанлу хъийизва. Инсанрикни цIийи къуватар, гьевесар акатзава.

Аялрин гуьгьуьларни ачух ва цицIи я. Абурун ихтиярда  мектебда герек ктаб-дафтардихъ галаз санал ачух стадионарни майданар, саларни багълар, дагъларинни тамарин уьруьшар гьатнава. Гьелбетда, аялрин шадвилер, машгъулатар, къекъуьнарни сиягьатар гзаф жезва.

Хайи тIебиатди и чIавуз чавай, инсанривай, чIехи низамлувал, къайгъударвал, къадирлувал истемишзавайди рикIел хуьн. Гьар са цуькведиз, кул-кусдиз, тарциз гелкъуьн, абур хуьн герек я. Гьа тегьерда къушарини, гьайванрини чпин къайгъуяр вилик кутазва. Чун вири тIебиат хуьнин аскерар, адан къайгъударар хьун герек я. Гьа крарикай кхьинни лазим я. Чна куь чарар, шикилар, мажараяр, хабарар вилив хуьзва…
_______________________________________________

Баркалла, хва!

РФ-дин Брянскдин областда Украинадин миллетчийрин — террористрин гуьллейри кайи машиндай, хирер хьанвайтIани, вичихъ галаз мектебдиз (1-классдиз) ­физвай гъвечIи кьве руш къутармишай 10 йиса авай  Фёдор  Симоненкодин  тIварцIел вири россиявийри дамахзава. Ватанди адан  кьегьалвал “За доблесть и отвагу” медалдалди къейд­на…

Чахъ Зояяр, Сашаяр чахъ хьайид хьиз,

Федорарни, чир хьухь, кьегьал  авайди!

Алакьдайбур чпин намус, гъейрат хуьз,

Элкъведайбур душманд вилик ялавдиз!

 

Дяведиз ваъ, физвай рекье мектебдиз,

Аялрал гъил хкажзавай буьркьвецар,

Квехъ жизви кьван аватIа суй эдебдин?

Сурариз я куь рехъ, усал къекъвецар!

 

Квез акI тир хьи, кIирвалда чи бицIекри,

Накъвар къурда ажузвилин вилерай.

Дурум гана абуру гьикьван гуьрчегдиз!

Гъетер кIватIна санал вири чилерай!

 

Къенин цIирер — пакадин багъ, бегьерар

Тушни мегер чпел элди дамахдай!

Жаду ксар, тежер ерли сегьерар,

Куь дамарра анжах агъу авахьда!

 

Квез акI тир хьи, вири фида туьтуьнлай,

Вири жеда квез кIанивал иливар.

Вилив хвенач аялдини кьепIинлай

Кудайди куь келледавай диливал.

 

Дуьньяди къе тебрикзава Игитдиз,

Аял ятIан, авур чIехи Итимвал!

Эхь, алакьна вирибуруз бажитиз

ГъвечIи рикIе жедайди сагъ лигимвал!

 

Баркалла, хва! Тикрарзава зани къе,

Цуьквери мерд хуьрай даим ви рекьер!

* * *

Квезни чир хьухь, усалрилай усалбур,

Россиядин кIуд жедайд туш нур, абур!..

03.03.2023-йис.

Мерд Али

________________________________________________

Рагъ кьабулна хушдаказ

 

Алатайди: къай, тIурфан

Акуна хьи заз бирдан:

Гьава эфзел, югъ гуьзел,

Цава ишигъ, рагъ кьилел,

Такурди хьиз эсиллагь,

Рагъ хъуьрена, я Аллагь!

Бизар къаяр цуькI хьана,

Яъ! Гатфарихъ рикI хьана!

Рагъ кьабулна хушдаказ,

СтIун гьа кар буш такваз.

Фад-фад къецел экъечIна,

Агь, рагъ гуз зун эгечIна,

Гьар са кардиз вахт ава,

Агьил чандиз бахт ава.

Нурудин  Насруллаев

________________________________________

“Мне шар не достался”

Августдин вацра Каспийск шегьерда гьаятда са гьи ятIани идаради аялриз къу­гъунар, спортдай акъа­жунар, шиирар кIелунай конкурсар тешкилнавай. Аялар патал тухвай мярекатар куьтягь хьайила, зунни подъезддиз гьахьиз гьазур тир. И арада анихъай, ван ацалтна, шехьзавай 6-7 йиса авай хьтин са аял хтана, зав агакьна.

— Я бала, вуч хьана, вун вучиз шехьзава? — хабар кьуна за.

— Мне шар не достался! — мадни кIевиз шехь хъувуна аял.

— Я чан бала, — лагьана за, — гьадан патахъай шехьдани? Ша захъ галаз туьквендиз, за ваз кIамай кьван шарар къачуда.

— На къачурбур заз кIандач. Абуру, ша­рар виридаз гайила, заз ганач. Ву­чиз?..­

Аялдин шехьзавай ванцел къвалав гвай кIвалеравай дишегьлиярни экъечI­на. Аялдин дидени атана акъатна. Мад ана вуч хьанатIа, чидач: дидеди аял кIвализ хутахна…

Жуван кIвализ хтайла, зун гьа аялдилайни кIевиз шехьиз гьазур тир. И ши­килдиз тешпигьди зи кьилелни атайди ри­кIел хтана. Зи туьд къагьардив ацIа­на…

Эхь, аял чIавуз бахчада авайла, са сувариз, гьикI ятIани, вири аялриз савкьатар гайила, заз бес хьаначир. “Ваз ахпа гуда”, — лагьанай лацу халат алай халади.

Вирида шадвалдайла, савкьат тагай за вуч авун лазим тир? Зи рикIелай а агьвалат гилани алатзавач. Аял чIавуз хьайи кар…

Фазила Абасова

__________________________________________

Инсанвилин куьмек

— Украинадин хуьрерикай сад азад хъийиз кьве йикъалайни гзаф хьанвай. Им чаз пара вахт язни аквазвай. Гуьгъуьнлай чир хьайи­вал, нацистри хуьруьн эхиримжи куьче тирвал дерин ва гьяркьуь хан­дакI атIанвай. Гьанай чаз Америкадин тупарай гуьлле гузвай, — суьгьбетна чаз чи хуьруьнви Алихана, Украинада тухузвай военный махсус серенжемдин  ишти­рак­чиди.

— Югъ рагъдандихъ элкъвенвай. Душмандин тупарин ванер кьери жез башламишна. Са зур сятдилай хьиз абур ерли амукьнач. ЯтIани чна, дуьз лишан кьаз, тупарив ял ягъиз тазвачир. А патай жаваб тахьайла, чунни акъваз хьана, амма мукъаятвал квадарнач. Гьавиляй чна кас галачиз лув гудай аппарат цавуз хкажна. Ада хабар гайивал, хан­дакIра, кукIвар хьанвай тупарилайни телеф хьанвай аскеррилай гъейри, касни амачир. Чун сифте гъа­вур­да акьунач. Белки, кис хьанвай жеди. Амма хуьруьз гьахьна ах­тарми­шайла, нацистар, вири алайвал ту­на, катнавайди чир хьана.­

Дуьгъриданни, хандакIда дяведин ишлемишиз техжезмай техника, кьенвай ва, залан хирер хьана, хъфиз тахьанвай аскерар амай. Сифте чна хандакI ва адан къерехар минайрикай михьна, ахпа чан аламай душманар дуьздал ахкъудна. Сифте тади куьмек гана, гуь­гъуьнлай чуьлдин госпиталдиз ракъурна. “Куьн вучиз хутахнач?” — лагьай суалдиз абуру жаваб ганай: “Чунни хутах лагьайла, залумдин хци, командирди, чаз чун гила чпинбур туш лагьанай”.

* * *

Хуьруьн къерехда са гъвечIи машин кьарада акIанвай. Юкьвал кьван чилиз гьахьнавай ам куьмек галачиз ахкъудун четин тир. Гьавиляй машиндивай са тIимил яргъаз хьиз кьуд касдикай ибарат хизан сефилдиз акъвазнавай. Чун акурла, абурук къалабулух акатна, ам­ма са патахъ кьил къакъуддай мумкинвални амачир. Чна абурувай ина вуч авайди я лагьана хабар кьунай. Сифте абур са тIимил кисна, ах­па, хаталувал авачирди чир хьайи­ла, бубади, къурхувилин гьисс кваз, жаваб ганай: “Хуьруьз гьахьай аскерри чеб чун Россиядин кьушундикай хуьз атанвайбур я лагьанай. Чун абуру россиявияр гзаф инсафсузар я, абурун гъиле гьат тавурай. Хуьряй гьеле экъечIмир, ахпа кьил туькIвейвал ката. Амма Россиядихъ — ваъ”, —  лагьа­на тагькимарнавай. Украинвийриз чакай къурху гьинай атанвайди ятIа, чпиз чир жеда лагьана, машинни кьарадай ахкъудна, чун катайбур кьабулдай чи Ватандин пунктуниз ракъур­най.

Аквадай гьаларай, чал хуьруьнвийри гуьзчивалзавай. Чини чпин хуьруьнвидин алакъаяр акурла, хуьряй са шумуд машинда аваз ва гьакI пияда инсанри чи патахъди гьерекатна. Абуруни чавай чпиз куьмек гун тIалабна. Амма чна абур санизни ракъурнач. Чеб чи къаюмвилик квайдан гъавурда туна, хуьруьз рахкурна.

Аскер  Бегов,

10-классдин ученик, ЦIийи Фригърин хуьр

___________________________________________

Дуьшперидин кьисмет

Нянихъ Асият кIвалахдилай хта­на. Тадиз нянин тIуьн гьазуриз эгечI­на. Къе Асията дуьшпери гьазурдайвал хьана. Адан юлдашдизни и хуьрек гзаф кIан­дай. Са кини акьална, дуьшпери циз вегьена, рга­на, сукIрадиз акъудна, ая­лар кьведни — Азизани Рагьман Асията, начагъ яз месел алай бубадин патав ра­къурна. “Алад, балаяр, начагъ бубадикай са хабарни яхъ, чимизамаз и хуьрекни твах. Квез за цIийи кини хъивегьда. Хтайла, куьнени дадмиш ая”, — тапшурмишна Асията­.

— Хьуй, чан бах, — лагьана, аялар рекье гьатна.

Аялар акурла, хвеши хьана тIазвай бубадизни. “Ша, чан балаяр, куьне вуч гъана?” — лугьуз, зарафатарни авуна.

Уьзягъдиз сукIрадин винелай дасмал алудайтIа, къапуна амайди тек са кIус дуьшпери тир. Вич лугьумир, къведай рекье аялри, са-са тике къа­чуз, сивиз вегьена, куьтягь хьана къапуна авайди…

Дуьшпери тIуьначтIани, хтулар акур буба дирибашдиз кIвачел къарагъна, ада шадвилелди кьведни къужахламишна…

(Чи архивдай)

Р. Мингьажидинова