Акьалтзавай несил ватанпересвилин руьгьдаллаз тербияламишун умуми савадлувал гузвай гьар са тешкилатдин кьилин везифайрикай сад я. Советрин девирда и кардиз кьетIен фикир гузвай. Ватанпересвал, халкьарин дуствал вини дережада хьуни советрин халкьдиз Гитлеран чапхунчийрин винел гъалибвал къачудай мумкинвал гана. Советрин гьукумат чкIайдалай гуьгъуьниз жегьил-жаванар тербияламишдай идеяяр, идеология квадарна. Эхиримжи йисара гьукуматди ватанпересвилин тербиядиз артух фикир гуз эгечI хъувунва. Гила мектебра Россиядин Гимн язава, гьукуматдин кьилин яржарикай сад тир пайдах хкажзава, аялриз важиблу темайрай суьгьбетар ийизва. “Юнармия” тешкилат кардик кутунва, пионеррин гьерекатдин кIвалах гужлу хъувунва.
Мегьарамдхуьруьн райондин Бут-Къазмайрин юкьван мектебдани и кардиз кьетIен фикир гузва. Мектебдин пуд лагьай мертебада “Лезгияр — генералар, лезгияр — кьегьалар”, “Дагъустанвияр — Советрин Союздин игитар” плакатар, женгинин баркалладин пIипI, “Афгъанистандин, Чернобылдин вакъиайрин иштиракчияр” кьул ава.
Гьар йисуз райондин афгъанрин тешкилатдин векилар галаз Бут-Къазмайрал Яру гъетрен ордендин сагьиб Алиметов Суфьянан гуьмбет алай чкадал мярекат кьиле тухузва. Суфьянан, Къадалиев Шемшибаладин мукьва-кьилийриз мярекатдал теклифзава. Абурун сурарихъ гелкъуьн тешкилнава. “Абуру Ватан хвена” альбом кардик кутунва. Мектебда кIелзавай аялрин арада “Лап хъсан лишанчи”, Калашникован автомат чукIурна, кIватI хъувунай гьар йисуз конкурсар кьиле тухузва. Спортдин “Зарница”, “Победа” акъажунра аялри иштиракзава.
Гьавиляй хуьруьн мектеб акьалтIарай 56 кас уьлкведин военный вузрик экечIун дуьшуьшдин кар туш. Алай вахтунда Бут-Къазмайрин хуьряй Ватандин Яракьлу Къуватра къуллугъзавай жегьил офицеррин кьадар яхцIурдалай виниз я. Кьуд жегьилдиз жуьреба-жуьре себебралди вуз акьалтIарун кьисмет хьанач, амма абуру чпин уьмуьр Ватандиз къуллугъ авунин рекьиз бахшнава. Ингье абур: Керимов Жефер, Саидов Самир, Байрамалиев Нурик, Жафаров Ринат. 6 жегьилди исятда военный вузра кIелзава: Саидов Мамедяра, Моллаев Давида, Абдуллаев Элчина, Саидханов Энвера, Мегьамедов Мурада, Абдурагьманов Абдурагьмана.
Хуьряй 130 жегьилди Яракьлу Къуватра икьрардин бинедаллаз къуллугъзава. Абурукай хейлинбур жуьреба-жуьре орденриз, медалриз лайихлу хьанва. Ширинов Гуьлмегьамед 1989-йисуз Бут-Къазмайрал дидедиз хьана. 2007-йисуз Тюмендин военный институтдик экечIна. 2012-йисуз лейтенантвилин чин къачур жегьил Алтайдиз рекье туна. Украинада махсус серенжем тухузвай сифте йикъарилай ада Луганскдин Республика миллетчийрикай азад авунин женгера иштиракзава. Майор Шириноваз “Жуьрэтлувиляй” орден, Суворован, “Женгерин лайихлувилерай” медалар ганва.
Саидов Рамазан, 2016-йисуз Бут-Къазмайрин хуьруьн мектеб акьалтIарна, Пермдин военный институтдик экечIна. Анаг акьалтIарайла, ам Твердиз рекье туна. 2022-йисан 25-майдилай инихъ Рамазана Украинада кьиле физвай махсус серенжемда иштиракзава. Луганскдин Республикадин чилер минайрикай михьунин карда ада вич хъсан пешекар тирди субутна. Рамазан Ватандин ЧIехи дяведилай чилик кумай снаряддал туьш хьана. Ада игьтиятлувал хвена ва бомба хатасуз чкадал хъиткьинарна. Саидов Рамазан Жукован медалдин сагьиб я.
Урдуханов Акифа Чечен Республикада икьрардин бинедаллаз къуллугъиз 14-йис хьанва. Ада Сирияда кьиле тухвай махсус серенжемдани са шумуд сеферда иштиракна. 2014-йисан 22-декабрдиз ам “Жуьрэтлувиляй” ордендиз лайихлу хьана. И шабагь Акифаз Урус-Мартанда яракьрин склад хъиткьинарунин вилик пад кьурла ганай. Ада вичихъ галаз санал къуллугъзавай юлдашар хаталувиликай хкудна. Акифан чIехи стха Насруллагьа Абхазиядин сергьятдал къуллугъиз 15 йис кьван хьанва.
Жафаров Рината икьрардин бинедаллаз Смоленск шегьерда къуллугъзава. Исятда Украинадин Херсондин областда санитар я. Адаз “За ратную доблесть” медаль ганва. Уьлкведин итижар хуьн патал женгера иштиракзавай гьар са аскердиз баркалла! Телеф хьайи гьар са аскердин, офицердин сурара нур аваз хьурай.
Мукаил Агьмедов
