Афгъандин дяведа вилериз акур, гьич садрани рикIелай алат тийи­дай шикилар — эйбежер крар, вакъиаяр гзаф я. Абурукай тарс хкуд тавуртIа, ихь­тин мусибатар мад хъхьун мумкин я. Гьа ихьтин фикир аваз, за и кхьинар авуна.

….Ингье полк цIийи чкадал сад ла­гьай­ операциядиз Урузган дередиз физ экъечI­на. Колонна са вад километр кьван лагердивай къакъатнамазди, пуд лагьай батальондин са БМП минадал хъиткьинна. Экипаждикай сад гьасятда кьена, садан кьве кIвачни галатна, пуд лагьайдал залан хер хьана. Командирди гьасятда хер хьанвайбур Кабулдиз госпиталдиз рекье тун патал вертолетдиз эверна. КIвачер галатнавай аскер гуржи миллетдикай тир. Вертолет агакьдалди аскерри хъиткьиннавай  БМП-дай ам акъудна, занбурагдал къаткурна. Полкунин  духтурди адан метIери­лай­ винидихъ галамай кьа­тIар иви акъат­ тавун патал жунадалди кутIунна. Ас­кер­дин жендек михьиз ивиламиш хьанвай. КIвачер га­латнавайтIани, ам вич вичелай фенвачир. Са арадилай са аскерди хьиткьинар­навай БМП-дай гурживидин носилкадал метIелай агъуз амай, чекмени аламай кIвач хкана эцигна­.

— Зи муькуь кIвач гьина ава? — гьарайна аскерди. — Зун дидедин патав кIва­чер галачиз гьикI хъфида? Зи муькуь кIвач­ни жагъура! — лугьуз, гьарайиз-гьарайиз, ам вертолетдиз хкажна Кабулдиз рекье туна. Аскер, госпиталдиз агакьдалди, ца­ва — вертолетда куьтягь хьана.

Хъиткьиннавай  БМП са къерехдихъ акъуддайла, аскердин муькуь кIвачни жа­гъана. Ам аскерри къерехдихъ тухвана, зур метрдин деринвал авай сур атIа­на, чилик кутуна. Полкуни вичин рехъ давамар хъувуна…

Кьуд лагьай юкъуз разведкадиз фейи чи аскеррикай сад  душманри  яна кьена. Адан жендек инсансузвилелди кукIвар-на, вилер акъудна, туьтуьнивай чу­кIулни гуьцI­на, гвай яракьарни вахчуна, душманар патав гвай са кIвале чуьнуьх хьанвай. Абуру кIвалерив гатIумар­завачир: кьуд патахъ гуьллейрин хар къур­завай. Командирди аскерриз кьулухъ элкъуьнин буйругъна. Танкуниз эвер­на, гьа кIвал са шумуд тупунив яна, чукIуриз ту­на, ах­па аскерар ракъур­на. ЧкIан­вай кIва­лериз гьахьай аскерриз  душманрин кьве мейит жагъана. Амма яракьар жагъа­нач.

— Хъсандиз килиг, ина чилин кIаник подвал хьун мумкин я. ТахьайтIа, инай ма­саниз катай кас авач. Ина инсанар гзаф авайди тир, — лагьана разведчикрин ко­ман­дирди. — Подвал гьина аватIа, жа­гъу­ра!

— Инай шехьдай аялрин ванер къвезва, юлдаш капитан,- муькуь кIвалин чил къалурна са аскерди. КIвалин чил, танку­нин тупунив ягъайла, чкIанвай цларин па­та­ри кIевнавай. Аскерри гьасятда кIва­лин къен къаябрикай азад ийиз башламишна.

— Мукъаят хьухь! Мумкин я, ана душманар хьун! — гьарайна полкунин командирди. Аскерри, и сеферда командирдин ван тахьай хьиз, са шумуд декьикьада тIеквендин винелай хвархвасар къерехдихъ гадарна. Аскеррин чанда, чпин ­юлдаш инсафсузвилелди кьейи душманар жагъурна, абуруз жаза гудай ажугъ авай.  Командирди таржумачидиз чилин кIа­ник чуьнуьх хьанвайбуруз винел экъечI, та­хьайтIа, чна чеб гьа чилин кIа­ник гьами­ша­лугъ тада лагь лагьана. Са арадилай тIек­вендин сивел са дишегьли пайда хьана:

— Чак кямир! Душманар катна, ина амайбур чун, дишегьлиярни аялар я! Чун исятда экъечIда! — лагьана, афгъан чIа­лал гьарайна ада.

— Квек садани кядач! Са-сад винел экъечI! — буйругъ гана афгъан чIалал тар­ж­умачиди. Подвалдай сифте гьа рахай ди­шегьли аскерри, гъилер кьуна, акъудна. Ахпа кIаникай са дишегьлиди сад-садалай гъвечIи аялар гъиз, хкажиз тIеквен­дин сивел акъвазнавайбурув вугана. Аскерри абур кьаз, сада-садав вугуз, къецел михьи гьавадал акъудна. Ая­лар садбур гьарайдин ванцелди, кичI акатна, шехьзавай, садбур гьалдай фенвай. Абурун арада цIуд-цIикьвед йис хьанвай хьтин  аяларни авай. Подвалдай­ ­вири кьуд дишегьлини ирид аял акъудна. Са дишегьлидин кьилихъ галай шал галатнавай. Адан гуьрчег чин, еке чIулав вилер, гьарнихъ чкIанвай чIулав къалин­ чIарар акурла, аскерар, дявени рикIелай алатна, адаз тамашиз амукьна. “Халис лезги рушаз ухшар я”, — фикирна Абида.

— Подвалда мад вуж ама? Итимар гьи­нава? — лагьай  командирдин суалди  вири уя­харна. Таржумачиди и гафар ди­шегь­лийриз хълагьна. Ийир-тийир квахьна, серсер хьанвай дишегьлийри ана мад касни амач лагьана, кьил галтадна.

— Амани-амачни чна исятда чирда. Вегь аниз гумадин са шашка! — буйругъ гана командирди. Шашка вегьейла, чилин кIаникай са шумуд касдин уьгьуьйрин ванер акъатна, абур кьулухъай кицI калтугай къайдада винел экъечIдай тIеквен-дихъ атана. Аскерри вирида сад хьиз автоматар кIвачиз акъудна, абур ягъиз гьазур хьана.

— Акъваз! Кьулухъ къекъечI! Яракьар винел гадаррай! — гьарайна командирди. Къвалахъ галай аскерди командирдин гафар  афгъан чIалаз  таржума авуна. Амма подвалдавайбуру яракьар авач, чун дуст  халкь я лугьуз, гьарайиз ви­нелди экъечIиз ч­абалмишзавай. Подвалдай къалин чуру квай, 30-40 йиса авай хьтин кьве итимни цIувад-цIуругуд йиса авай, бегьем чуруни акьалт тавунвай са жегьил акъудна. Винел­ экъечI­на­мазди, аскерри чпин гъилевай яракьрин къундахрив, гъутарив ягъиз кьуьл гуз, абурал гьужумна. Командирди ас­керар секинарна. Ахпа  абурун кьилел алай чалмаяр ахъайна, са шумуд сеферда­ алчударна, звер гана, гъилер далудал кутIунна.

— Яракьар акъудрай. ТахьайтIа чеб чна исятда, са суд-дуванни тавуна, гуьллеламишда лагь! — буйругъна командирди.

— Чав яракьар гвайди туш, чун ислягь­ халкь я! — лугьуз, абур язух къведай къайдада гагь командирдиз, гагь чеб эл­къуьр­на юкьва тунвай аскерриз тамашзавай.

— Къецел акъудна, абуруз гуьлле гудай­ амаларна, кичI кутур. Яракьар абуру чпи акъудда, — полкунин командирди разведкадин ротадин аскерриз буйругъ гана. Чпин итимар ягъиз акур дишегьлийрикай хкатна, гьа кьилихъ шал галачир дишегьли, тавакъу ийиз, командирдин патав атана­.

— Итимрик кямир, яракьар подвалдай вичи акъудда лугьузва, — адан гафар тикрарна таржумачиди.

— Лап хъсан я. Акъудрай! — разивал га­на командирди. Къвалахъ галай дишегьлиди вугай шал кьилихъ вегьена, гьа дишегьли аскеррин куьмекдалди мад подвалдиз эвичIна. Ада анай пуд куьгьне винтовка винел вугана.

— Автомат гьинава? Чи аскердин автомат акъуд! — гьарайна разведкадин ротадин командирди. Дишегьли, хиялрик акатай хьиз, са береда акъваз хьана. Ах­па са гьиниз ятIани гьахьна, кьве автомат гваз хтана. Абурукай сад душманри инсафсузвилелди кьейи чи аскердин автомат тир. Автоматар, сада-садав ву­гуз, пол­­кунин командирдал агакьна. Гьа и арада къецелай яргъалди чIу­гур автоматдай ядай ван ­акъатна. Вири аскерар къецел катна. Кьейи аскердихъ галаз са ротада авай, адан кIеви дус­туни вичин гъилевай автомат кардик кутунвай. Командирди ам акъвазарна…

Сардар Абил