“…Зун къецепатан чIалар чирунин терефдар я. Амма аялриз чпин хайи чIалал рахаз чир хьун чарасуз я. Аялриз чпин дувулар чир хьана кIанда…”. Ихьтин фикирдаллаз РД-дин Гьукуматдин Председатель Абдулмуслим Абдулмуслимова РД-дин образованидин ва илимдин министр Яхья Бучаевал республикадин мектебра хайи чIалар чирунихъ галаз алакъалу месэла дериндай ахтармишун тапшурмишна. Идалайни гъейри, ада министрдиз февралдин вацра и месэладай кьилди совещание тухун патал гьазурвилер акуникай лагьана. РД-дин образованидин ва илимдин министерстводин коллективдихъ галаз Абдулмуслим Абдулмуслимова 17-январдиз образованидин хиле арадал атанвай ва вилик акъвазнавай хци месэлайрай гуьруьш кьиле тухвана.
Сифтени-сифте премьер-министрди идаради алатай йисуз кьиле тухванвай кIвалах, хьанвай агалкьунар разивилелди къейдна. ИкI, ада рикIел хкайвал, Дагъустандин Кьил Сергей Меликова образованидинди яз малумарай 2022-йисуз образованидин идараяр эцигуниз ва бинедилай ремонт авуниз талукь яз гзаф кIвалахар кьилиз акъуднава.
Алатай йисуз чирвилер гунин кIвалахдал машгъул хьунин ихтияр гузвай лицензияр образованидин 21 идаради къачунва, алай вахтунда абуру вирида кIвалахзава. Идалайни гъейри, 210 дараматда капитальный ремонтдин кIвалахар кьилиз акъуднава.
“Къейд ийин, образованидин хиле чна кьетIен фикир гузвай месэлаяр дегиш хьанвач — чирвилер къачунин гьерекатдив гегьенш майданра виридан сад хьиз тIем акакьун, чирвилер гудай программайра авай материалдин гьакъиндай виниз тир истемишунар, умуми образованидин еридиз къимет гунин къайдаяр алай аямдив кьадайвал туькIуьрун, бажарагълу аялар виликди тухун патал къулай шартIар тешкилун ва икI мад.
Вири и принципар республикада кьабулнавай образованидин стратегиядин документра къалурнава. Кьилди къачуртIа, — РД-да образование виликди тухунин Концепцияда, РД-да тербияламишунин кIвалах еримлу авунин Программада”, — лагьана А.Абдулмуслимова, гуьруьш ачухдайла.
Алай вахтунда уьлкведа кьетIен фикир гузвай месэладиз — аялриз ва жегьилриз ватанпересвилин руьгьдаллаз тербия гуниз талукь яз ада къейдна: “Чи вилик акъвазнавай асул месэла аялар ватанпересар яз, Ватандал дамахдай, адаз къуллугъиз гьамиша гьазур ксар яз тербияламишун я”.
Алатай йисуз, образованидин йисан сергьятра аваз, Каспийск, Хасавюрт ва Дербент шегьерра жегьилар военный ва ватанпересвилин руьгьдаллаз тербияламишдай чирвилеринни методикадин региондин “Авангард” центраяр ачухна. 2023-2025-йисара, РД-дин Кьилин теклифдалди, военный ва ватанпересвилин руьгьдаллаз тербияламишдай чирвилеринни методикадин республикадин “Авангард” центр Зеленоморск поселокдани ачухдайвал я.
“Хуьруьн муаллим” программадин сергьятра аваз алатай йисуз республикадин муаллимриз 93 миллион манат (гьар са муаллимдиз 1 миллион манат) ганва. “Шад жедай кар ам я хьи, Дагъустандин муаллимри неинки республикадин сергьятра, гьакIни Россиядин цIийи регионрани образование еримлу авунин гьерекатда иштиракзава. ИкI, алай вахтунда чи 14 муаллимди Запорожьедин областда нетижалудаказ кIвалахзава”, — лагьана премьер-министрди.
Муаллимдин пешедин важиблувиликай, адан кIвалахдиз гузвай къимет хкажуникай яз, ада къейдна: “Чирвилер гунин гьерекатда иштиракзавай, гьа жергедай яз насигьатчивилин кардал машгъул пешекаррин кьетIен дережа кьабулун яз, уьлкведин Президентди 2023-йис муаллимдин ва насигьатчидин йис яз малумарнава. Чи вилик акъвазнавай месэла и йис республикада ерилудаказ ва нетижалудаказ кьиле тухуникай ибарат я”.
Я.Бучаева министерстводи кьиле тухванвай кIвалахрикай кьилди-кьилди лагьана ва алай вахтунда хцидаказ акъвазнавай, идаради асул фикир гузвай месэлаяр къейдна. Абурукай сад Дагъустандин миллетрин хайи чIалар, тарих ва адетар хуьнинди ва гегьеншдаказ ишлемишунинди я. И жигьетдай, министрди хабар гайивал, алатай йисуз Дагъустандин хайи чIаларай, тарихдай ва географиядай ктабар маса къачун патал 220 миллион манат чара авунвай. И такьатрихъ республикадин вири мектебар патал учебникар къачунва. 2023-йисуз, малум хьайивал, куьгьне хьанвай учебникар цIийибуралди дегишарун, мектебра кIелзавай аялар ктабралди тамамдаказ таъминарун патал 1,3 миллиард манат чара ийидайвал я.
Эгер ктабралди таъминарунихъ галаз алакъалу яз къайда чIурай дуьшуьшар пайда жезватIа, агьалийривай идакай, телефондин +7 (8722) 67-08-81 нумрадай зенг авуна, хабар гайитIа жеда.
Къейд ийин хьи, мектебра хайи чIаларалди гузвай тарсарин кьадар тIимиларунин месэла гьелелиг ачухди яз ама. Министрди гьисабзавайвал, ФГОС-дин бинедаллаз, мектебриз хайи чIалар чирунин тарсариз гьафтеда 3 сят гудай мумкинвал ава. Адан гафаралди, гьакъикъатда гьикьван сятер программадик кутадатIа, образованидин идарайрин руководстводи гьялзава. Гьа са вахтунда директорри гьисабзавайвал, аялрин диде-бубайри хайи чIалан тарсар гзафарунин тереф хуьзвач, абуруз и кар метлебсуз яз аквазва. Гъавурда гьатзавайвал, месэладин кьил мад ФГОС-дал, яни программадик хайи чIалан тарсарин тайин кьадар сятер чарасуздаказ кухтунал, я тахьайтIа, хайи чIал чируниз ийизвай итиж ЕГЭ-дай кьезилвилер (артухан баллар) хьуналди артухарунал хквезва. Им лагьайтIа, министерствойри федеральный дережада гъиле кьуна кIанзавай месэла я.
Жасмина Саидова
