Мектебда кIелзавайла, зи рикI географиядал алай. Са кьадар акьалтайла, за  си­ягьатар авуникай хиялариз хьана. Заз АкьалтIай Кеферпатаз, Хабаровскдиз, Вла­­дивостокдиз, Магадандиз, Чукоткадиз ва Камчаткадиз физ кIанзавай. Жуван хиялар за чIехи хьайила кьилиз акъудна. Яратмишунрин гьевесдив ацIан­вай  руьгьди зун яргъал тир  мулкариз мукьвал-мукьвал акъудзава.

Къенин йикъалди залай, рапрап ийиз, нур гузвай живедал гьейранвал ийиз ва  чинин хам “кIасзавай” аязрикай лезет къачуз,  Полярный кругда  ва Тюмендин областда тамамдаказ къекъвез алакьнава. Кефердин тIебиатдин векъи шартIара зи ватанэгьлийри гьикI зегьмет чIугвазватIа, заз жуван вилералди акваз кIанзавай.

Бязи лезгийрихъ галаз зун интернетдин куьмекдалди таниш хьана. Нетижада за са жерге очеркар ва ктабар кхьена. Амма къенин зи суьгьбет вичин уьмуьр Хаба­ровск шегьердихъ галаз алакъалу авунвай­ Да­гъус­тандин лайихлу рухвайрикай сад тир геологиядинни минералогиядин илимрин доктор  Мирзеханов  Гьажи  Сиражудиновичакай  я.

“Условия формирования, принципы прогноза и оценки ресурсов техногенных образований отработанных россыпей золота: на примере юга Дальнего Востока” темадай адан диссертациядин илимдин рекьяй цIийивал адакай ибарат я хьи, мяденрин кIва­лахар кьиле тухудайла, элкъвена кьунвай тIебиатдиз, экологиядиз гузвай за­рар жезмай кьван тIимиларунал фикир желбнава.

Гьажи Мирзеханов Кьасумхуьрел, ая­лар дуствилин, сад масадан­ гъавурда гьатунин гьиссераллаз, халкьдин адетраллаз тербияламишзавай хизанда 1954-йисуз дидедиз хьана. Юкьван мектеб акьалтIарай жегьил Ростовдин университетдин геологиядин факультетдик экечIза­ва. Жегьил пешекар яз, ам кIвалахун патал Хабаровск­диз ракъурна. Вични — кьилди ваъ. Адахъ галаз  и вузда, геологиядин­ни географиядин факультетда кIелзавай Кузнецкдай тир Зоя  Гавриловнани.  Ам жегьилдин  кьисмет яз хьана. Илимдин яратмишунар абуру санал Якутияда башламишнай, ахпа Хабаровскдиз акъатна.

Гьа икI, гзаф йисар я абур, илимдин кьве чирагъ, Хабаровскда яшамиш жез. Абур кьве рушан диде-буба я. ЧIехи руш Дарья — зи таниш — дидедин рекьяй фена, ам географиядин илимрин кандидат я.

ГъвечIи рушакай туризмдин хиляй философиядин доктор хьанва­.

Гьажи ва Зоя Мирзехановри чпин уьмуьрдикай тахминан 50 йис илимдиз бахшнава. Амма абуру чпин виридалайни багьа  хазина  хтулар яз гьисабзава.  Азад вири вахт абуру хтулриз серфзава.

“Голдрегион” карханадин  директор яз  кIвалахзавай вахтунда Гьажи Мирзеханов Приамурьедин къизилдин кьуд мяден — Илинда, Иликан, Чапла Лог ва Кашурников — гьазурунал машгъул тир.

Халисан руководителдиз  вичин гъилик кIвалахзавай ксарин игьтияжрикай  ха­бар ва  четин вахтунда ам гьамиша куьмек гуз гьазур хьун лазим я. Гьажи Мирзеханова вичивай куьмек тIалабай касдиз ваъ лагьай дуьшуьшар малум туш. Хъсан къилих­рин, рикI ачух инсан­ хьиз, ам вичин кIва­лахдани еке пешекар я. Гь.Мирзеханов “РФ-дин мяденрин гьуьрметлу разведчик” лагьай тIварцIиз лайихлу хьанва.

Хайи ватанни адан рикIе ава — Дагъустандин диаспорадихъ галаз датIана ала­къа хуьзва, дарда авай ксариз куьмекарзава. Гьажи Мирзеханов Дагъустанда кьиле физвай крарикай  гьамиша хабардар я. Ада дустарихъ галаз сих алакъа хуьзва.

Зоя Гавриловна —  профессор, географиядин илимрин доктор, ятарин ва экологиядин месэлайрай Институтдин регионда тIебиатдикай менфят къачунин кIвалах хъсанарунин лабораториядин заведующий. Ам 250  публикациядин, гьа гьисабдай­ яз 8 монографиядин ва 2 учеб­никдин автор я. Адан монографийрикай сад, месела­, вузрин студентар ва  преподавателар, туриствилин фирмайрин къуллугъчияр  патал итижлуди я. Ктабдин материалри туриствилин ресурсрин кадастр арадал гъунин бинеяр ачухарзава, сагъламвал гуьнгуьна хтун патал тIебиатдикай менфят къачунин кIвалахар идара авунин къурулушда  ада кьазвай чка ачухарзава.

Шумуд сеферда Зоя Гавриловнади  илимдин хиле кьиле тухузвай мярекатра иштиракнатIа, гьикьван къизилдин къумар Гьажи ­Си­ра­жудиновичан вилерикай фе­натIа гьисабиз хьун мумкин кар туш.  Кьве  алимдиз  гьам  кIвале,  гьамни  кIвала­хал  рахадай   месэлаяр гзаф ава.

Зоя Гавриловна неинки гьуьрметлу про­фессор, алим, гьакIни Мирзехановрин кIвалин къул чимидаказ хуьзвай кайвани, диде я.  КIвал безетмишунал, цуькверихъ гелкъуьнал ва азад вахтунда хъсан ктабар кIелунал адан иллаки рикI ала. Гьажи Сиражудинович ла­гьайтIа, вичин вири фикир кьуд хтулдиз гуз алахъда. Адаз абур галаз хайиди хьанвай Хабаровскдин крайдин гуьзел пипIера ял ягъиз кIанда.

Къенин юкъуз лезгийри  дуьньядин гьар жуьре мулкара яшайиш кьиле тухузва. Гьар жуьредин пешейрин сагьибар тир абуру, Ватандивай яргъа аватIани,  хайи ерийрин чимивал, лезгийрин намус, тербия рикIелай ракъурзавач. Яшамиш жезвай чкайра абуру къулайвилер арадал гъизва, хизанрин хушбахтвилихъ ялзава, гьакъисагъдаказ зегьмет чIугвазва. Абуру маса миллетрин векилрихъ галаз къени алакъаяр арадал гъизва, абурув гьуьрметлудаказ эгечIза­ва. Нетижа­да чпизни еке гьуьрмет къазанмишзава.

Хабаровскда ва маса чкайра авай гъвечIи Ватан, багъри ерияр гьамиша рикIе авай, лезги халкьдин векил я лагьай тIвар вине кьунвай Гьажи Сиражудинович хьтин чи ватанэгьлийрал за дамахзава.

Бикеханум Алибегова