Зи макъаладин кьилин тема тербиядинди я. Тербияди инсандин кьисмет гьялзава. Гьикьван кхьей­тIани, завай и тема акьалтIаризни жезвач. Куьз лагьайтIа, зал гьар са камуна тербияда авай нукьсанар гьалтзава. Са хизан, дидени буба, лугьун чна Султанни Султанат ва абурун агакьнавай, муьштерида авай 28 йис хьанвай руш Марият, чпин яр-дуст Хизридин кIвализ илифда кьван.

— Пагь — лагьана Хизриди, — гьи­кьван хъсан хьана куьн захъ илифна. Шегьеррай хтанвай куьн за акI къунагъламишда хьи, за квез ахьтин дагъдин гьер ярхарда хьи. За квев чи гьамга хьтин къарасуйра чуьхуьнар ийиз тада, квез гуьлуьшан багъ­ларин емишрин тIям гьихь­тинди ятIа чирда, Шалбуз дагъдин алмас хьтин михьи гьавадикай лезет хкудиз тада. Куьне са гьафтеда акъ­вазда лугьузва. Гьафте гьина авайди? КIантIа са вацра акъваза. Мугьманар кьабулунал гьалтайла, дагъустанвияр дуьньядиз машгьур тирди куьне рикIелай ракъурмир, Султан стха.

Гьа икI, Султанан хизан Хизридин кIвале — санаторийда ава ла­гьай­тIани жеда. Нянихъ ксудай вахт хьайила, Хизридини адан юлдашди мугьманриз абурув вугузвай кIвал къалурна. Сад — 2 чкадин койка авай, пенжериярни дагъдиз килигзавай. Кондиционерни авай гегьенш кIвал, муькуьди — са чкадин койка авай гъвечIиди.

— И гъвечIи кIвале Марият ксурай, — лагьана Хизриди, — муькуь гегьенш кIвале — куьн кьвед .

— Жедач, — лагьана Султана, — гегьенш кIвале Марият ксуда. Адаз къулай шартIара ксуз кIандайди я. Чун гьинал ксана вуч я? Чаз и гъве­чIи кIвал бесрай.

— Вагь, куьн кьвед са чкадал гьикI ксуда?

— КIан хьайила, кьунакай нисини хкудиз жезвайди я. Мес авачтIа, зун чилел яргъандал гьа са жуьреда агалтда, Султанат койкадал ксурай.

Марият, на лугьуди вири и гьерекатар лазим тир тегьерда аваз физвайди хьиз, Хизридинни вичин бубадин рахунрин ванер хьанватIа­ни, гьатта Хизридиз чинни чIурна хьиз, бубади вичиз “багъишай” кIва­лиз гьахьна.

Хизри, мад са гафни рахун таву­на, балхундик экъечIна. Ада и агь­ва­латдиз вичин къимет гана. “Тер­бия­ зурба къуват я: ада инсандин кьадар-кьисмет гьялда”, — лагьанай вичин девирда Белинскийди. Къизилдин гафар тушни мегер?

И агьвалатда вуж я тахсирлуди? Гьелбетда, эвелни-эвел — гьа бу­ба вич. Сад лагьайди, ада вичи ви­чиз къимет тагун я. Вичи вичиз къи­мет тагузвайдаз анихъ галайда эсиллагьни къимет гудач. Бубади вичи вич усаларна.

Кьвед лагьайди, эй буба, вун ви яшариз килиг, вун ви сагъламвилиз килиг: на куьн патахъай чилел, яргъандал ксуз, ваз икьван азаб гузва? Руш тавханада ксурай лугьуз?

Пуд лагьайдини, ви тербияди ви веледдин кьадар-кьисмет чIуру  рекьихъ гьална. Тербиядин бине ви гъиле авайди тир хьи. Вуна ам ахлакьдин дуьз, шегьре рекьиз гьал тавуна, цацар, уьленар авай гуьтIуь жигъирдиз гьикI гьална?

АкI туширтIа, буба чилел ксурна, вич тавханадин кьве чкадин койкадал яргъи хьун адан намусди кьабулдачир.

“Аял — кьепIина амаз, дана епина амаз вердишарда”, — гьавайда лагьанвайди туш. Эгер бубадиз чIе­хи хьанвай веледдиз са гьихьтин ятIани туьгьмет ийиз кIан хьайи­тIа, веледди ам “лаларда”. Бубадай гаф акъат хъийинни мегер?!

Агь, буба… Вуна ви веледдиз са­­чах галай бушкъапуна аваз вири няметар эцигна, анжах тек са “нямет” эцигиз хьанач: тIварни адан язва “тербия”. Гьикьван хъсан тир, эгер а къапуна, са няметни авачиз, тек са “тербия” авайтIа. Гьа тербия­ди амай няметар вичи къазанмишдай…

Фазила Абасова