(Эвел — 36-нумрада)
Тирякдикай рахайтIа, алай вахтунда ам дуьньяда виридалайни чIехи бедбахтвилерикай сад я. Са бязи уьлквейра абур арадал гъизва ва а гьукуматри масанрив агакьарун патал рекьерни кардик кутазва. Гьа икI а тиряк гьатта мусурманрин кIвалеривни агакьзава. Са бязибуру, чпин гъилералди цана, арадал гъана, пулунихъ маса гузва а шейэр. Гьайиф хьи, чи са бязи жегьиларни адан таъсирдик акатнава. Тирякди гьа жегьилриз, абурун хизанриз, диде-бубайриз еке тир балаяр, азабар гузва. Чаз гзаф вахтара ихьтин ванер къведа: “А кас хъсанди я, амма чIугурла, хъвайила, ам писди жедайди я”. Гьикьван хъсан инсанар тирякди гьайванрин дережадиз авудзава?!
Мумкин я, са мус ятIани инсанриз шариатдин къанунрикай хабар авачир жеди. Мисал яз, советрин девирда са жегьилдиз вуна “хъун гьарам я” лагьанайтIа, мумкин я, ада “ам заз уьмуьрда ван хьайи ихтилат туш. Чи бубайрини хъвазвайди тир…”, “Хъун галачиз, чIугун галачиз бес мехъерар гьикI жеда кьван?!” лугьудай. А девирда авамвиляй ихьтин гафар лугьун мумкин тир, амма алай вахтунда ички хъун, тиряк чIугун шариатдин къанунралди гьарам тирди чин тийизвай са касни авайди туш. Кьил-кьилелай алудзавай затIар (ички, тиряк ва мсб.) гьарам тирдакай алай девирда гьар са касдиз хабар ава. Исламда винидихъ тIварар кьунвай затIар гьалаларзавай гьич са хелни (течение) авайди туш. Абур гьарам тирди вирида тестикьарзава. Гьайиф хьи, жегьилри, шариатдалди гьарам тирди чиз-чиз, а кIвалахар акъвазарзавач. И дуьньяда татайтIани, Эхиратда, гьикI хьайитIани, азаб къведайди ваз чизва кьван! Бес ваз чизвачни Аллагьди а шейэрал гьихьтин къадагъа эцигнаватIа? Бес ваз чизвачни хъвайи инсандин капI яхцIур юкъуз кьабул тийизвайди (гаф авач, капI ада хъвайитIани авуна кIанзава, вичин буржи кьилиз акъудун патал, амма а кпIунай адаз суваб жедач). Бес ваз чизвачни шейтIанди гьабуралди вун алцурарзавайди?! Са бязибуру, ам ишлемишайла, чпин иман хкаж жезва лугьуз, ахмакь ихтилатарзава. Ихьтин гафари инсан куфрдиз авудун мумкин я. Ам вуч лагьай гаф я, чIехи гунагь ийидайла, инсандин иман хкаж хьун? Ихьтин гафар лугьузвайди шейтIанди алцурарнавай, адан кьушундик акатнавай инсан я. Вахтундамаз хкечI а кьушундикай. Ам душманди къе чи аксина ишлемишзавай яракь я. Пулни гана, авам инсанди вичи вич а яракьдин хура твазва. Тиряк начагъвилерилайни чIуру шей я. Килиг дуьньяда гьикьван инсанар, тирякдин таъсирдик акатна, рекьизватIа. Гьар сеферда тирякдин цIийи жуьреяр акъудзава. Инсанди къе тиряк, пака маса шей ишлемишзава, ахпа яваш-яваш ам аслувиле гьатзава ва адавай адан “къармахрай” эхкъечIиз жезвач. Ахьтин крарал машгъул са касдални гьуьрмет къведайди туш. Алкашдиз, наркомандиз авторитет хьана низ акурди я?! Гьелбетда, гьа чеб хьтин небгетрин арада абуруз “авторитет” жеда, Аллагьдин вилик ва дуьздаказ мусурманвал тухузвай ксарин юкьва ам са касни туш. Ам, туба авуна, Аллагьдин рекьел хтун лазим я, та Аллагьди ам Вичин патав вахчудалди, яни туба ийидай вахт амай кьван.
ПIапIрус чIугвадай хесетни чIуру крарик акатзава. Имни са регьят, кьезил кар туш. Гьикьван яшлу инсанар исятда пIапIрусдилай аслувиле гьатнава! Гужуналди пIапIрусдин къармахрай эхкъечIдайбурни ава. Ихьтин ксаривай вучиз жегьилри тарс къачузвач? Гьа ихьтин йикъал атун тавунмаз, вучиз жегьилар хкечIзавач а кардикай ва я тахьайтIа вучиз нетижа чиз-чиз, кьил кутазва а кардик? ПIапIрусдихъ гузвай гьар са кепек исрафдик акатзава. Адал харж авунвай гьар са кепекдай инсанди Аллагьдин вилик жаваб гуда. А пул жуван веледдал, диде-бубадал харж ая тIун. Аллагьдин хъилекай хкечI. А кардал машгъул гьар са кас Аллагьдин хъилек квайди я. Шариатдин къанунралди, адаз гьич са жуьрединни кьезилвал авайди туш.
Аллагьди Къуръанда лагьанва (5-сура, 2-аят, мана): “Ва куьмек це куьне сада-садаз хъсан крар ва (Аллагьдихъай) кичIевал авунин карда, ва куьмек гумир куьне сада-садаз гунагьар ва мидявал (зулум, диндин сергьятар чIурун) авунин карда! Ва кичIе хьухь квез Аллагьдихъай, гьакъикъатда, Аллагь кIеви (къати) жаза гудайди я!”.
Чир хьухь, эгер инсанди вичин дустуниз, стхадиз гьарам карда куьмек гуз хьайитIа, ам гьадахъ галаз са жергеда авай инсан я. Мумкин я, са касди вичи ишлемиш тавун а чIуру затIар, амма ада вичин дустуниз къалурун ва я тахьайтIа адаз ахьтин шей маса къачун. Ахьтин кас гьа чIуру шей ишлемишзавай касдихъ галаз са жерегеда авай инсан я. Гьар са гунагьдиз, гьар са душманвилиз куьмек гун Аллагьди гьарамнава, Ада Аллагьдихъай кичIе хьунизни хъсанвал авуниз куьмек це лагьанва. Куьмек це жуван мусурман стхадиз, багъридиз, къуншидиз хкечIиз гьар са чIуру кардикай.
А кардикай хкечIун четин туш, кIанзавайди сифте гьа кардал машгъул ксарин жемятдивай яргъа хьун я. Эгер абурун юкьвай вун экъечIайтIа, вуна дуьз рехъ галай патахъ са кам вегьенвайдай я. Эгер чIугун ва хъун гадарнавай ва я тахьайтIа гадариз кIанзавай кас гьар юкъуз гьа чIуру крарал машгъул инсанрихъ галаз ацукьиз хьайитIа, гьикI хьайитIани ам абурун таъсирдик акатда. “Са сефердани хъхьурай, ахпа гадарда, ахпа мад чIухгвадач…” лугьуз, ада йикъар, варцар… акъудда. Мумкин я, уьмуьр вири гьа икI фена, гьа ихьтин гафар гваз са юкъуз ам рекьинни ийида. ЧIуру краривай, инсанривай яргъа хьун патал Аллагьдивай куьмек тIалабна кIанда, хъсан къилихар авай, Аллагьдихъай кичIе тир мусурман стхайрихъ галаз санал гзаф хьана кIанда. Мусурманрикай кьилиз чIуру фикирар атун шейтIандивай я, мусурман стхаяр чаз чи мусурман тушир багърийрилайни пара кIан хьун лазим я. Аллагьди Къуръанда лагьанва (49-сура, 10-аят, мана): “Гьакъикъатда, муъминар (иман гъанвайбур) — (диндин) стхаяр я”.
Ан-Насаиди агакьарнавай гьадисда къейдзавайвал, Пайгъамбардиз (Аллагьдин салават ва салам хьуй вичиз) адан асгьабри “байат” (присяга авун) ийидай вахтунда, Пайгъамбарди (Аллагьдин салават ва салам хьуй вичиз) абуруз лагьана: “Куьне кьин кьуна кIанзава куьне Аллагьдихъ юлдаш гилигдач лагьана, маса инсан гьахъ авачиз рекьидач лагьана, зина ийидач лагьана, чуьнуьхдач лагьана ва ички хъвадач лагьана”. И гьадисдай чаз аквазвайвал, Пайгъамбарди (Аллагьдин салават ва салам хьуй вичиз) асгьабрив кьин кьаз тунва са жерге чIуру кIвалахар тавун патал, гьабурун арадай яз ичкидин тIварни кьунва. Ни гьа кIвалахар авуртIа, кьилди къачуртIа, мисал яз, ички хъвайитIа, гьадаз азаб къведа ва а азаб гьа гунагьдикай михьун жеда (?). Нин гунагь Аллагьди и чилел кIевнаватIа, адан гьахъ-гьисаб Эхиратда жеда. Адан гьахъ-гьисаб Аллагьдин гъилева. Шариатдалди а гунагьрай и дуьньядани жаза (азаб) тайинарнавайди я. Мисал яз, ички хъвазвай, тиряк ишлемишзавай касдиз халкьдин вилик тIвалуналди гатун къвезва. Эгер шариатдин къанунар кардик квайди тиртIа, ахьтин крарал машгъул ксарин кьадар тIимил жедай. Инсандивай вичин нефсиниз тербия гуз тахьайвиляй халкьдин вилик ам тIвалуналди гатазва.
(КьатI ама)
Гьасамудин Сефибегов,
ДаркIушрин хуьруьн мискIинда худбаяр кIелзавайди
