Эхиримжи вахтара чавай, библиотекайрин къуллугъчийривай, литературада гьихьтин цIийивилер, цIийи шаирар, писателар ава лугьуз,  хабарар кьазва бязибуру. Гьи автор­дин  яратмишунар  кIелун меслят къалуриз жеда лугьуз, суалар гузва.

Лезги ва гьакI вири Дагъустандин  литературани шаирралди машгьур тирди сир туш. Гьикаятчияр кьит я. Абурун цIийи ктабар акъатайла, чун шад, руьгьламиш жезва. Халкьдин  яшайиш, уьмуьр, тарих акунилай гъейри, тIебиатдин рангар, кьилин игитрин къилихар, абурун гьерекатар къелемдикай устадвилелди хкудна къалурзавай эсерар чнани ашкъидивди кIелзавайди я. Ахьтин ктабар библиотекайрин дезгейрал къаткана амукьзавач.

Сардар  Абил  (Меджидов  Абил  Абдурагьманович)  гьахьтин писателрик акатзава. Адан эсерар чна библиотекадиз къвезвайбуруз кIе­лун меслят къалурзава. Чнани адан кьуд том­­дикай ибарат “Кьве дидедин хва” роман аш­къидивди кIелна. КIелзавайбурузни адан яратмишунар бегенмиш хьанвайди чаз аквазва.­

С.Абилан ктабар кIелдай вахтунда Да­гъус­танда гафунин, чIалан, уьмуьрдин вири шар­тIарин гъавурдик квай къелемдин устадар­ авайди мад ва мад инанмиш жезва.  Адахъ вичин хатI, фикир, тема ава. Ада абур, хважам­жамдин рангаралди гуьрчегарна, цIалцIамарна ачухни ийизва. КIелзавай кас вахт, гишинвал, чимивал, мекьивал рикIелай алатна, адан ктабрин игитри чпин жергейриз  ялзава, абурухъ галаз вири гьерекатрин иштиракчияр жезва.

Вични  Афгъандин дяведин иштиракчи хьуниз килигна, адан романда чи аскерри ва­танди вилик эцигай везифаяр гьикI ви­кIегь­вилелди, дамахдивди кьилиз акъудзавайтIа къалурнава. Гьа са вахтунда, дяведа пуч хьайи жегьилар, хирер хьана, набут хьана хтай аскерар рикIел хкизва. Абурун диде-бу­байрин гъам-хажалат къалурзава…

Дяве куьтягь хьана, ислягь девирдиз хтан­ватIани, афгъанвийрин  вилик мадни четин месэлаяр акъвазнавайдини рикIелай алудзавач. Гзафбуруз ада вичелай алакьдай куьмек алай вахтундани гузва.

Гьамиша зегьметни чIугваз, кIелунарни ийиз вердиш хьанвай ам вилик эцигай гьи везифа хьайитIани эхирдал кьван кьилиз акъу­диз алахъзава. Гьа са вахтунда сагъламвал хуьн лазим тирдини рикIелай алудзавач. Спортдални машгъул хьана, викIегьвиляйни гуьгъуьна акъвазнач.

Адаз девлет авай, пун квай диде-буба, я мукьва-кьили  хьанач. Анжах вичин зегьметдалди, рикIин хцивилелди, ярар-дустарин ва хизандин кIанивилелди къазанмишай афериндин рекье аваз уьмуьрдин рехъ тухузва.

Халис инсанрин арадиз экъечIун патал Сардар Абила вичел гзаф кIвалахна: къилих арадал гъана, гьар са кардин гъавурда гьатун патал чирвилер къачуна, кIелна. Ам аял чIавалай вичиз гайи гьар са тапшуругъ вахтунда кьилиз акъудиз алахъна.

* * *

Сардар Абил 1958-йисан 24-июлдиз Сардархуьре, школадин муаллим, шаир,  гьахъвал гвай Абдурагьман Межидован хизанда  дидедиз хьана. Ада акьалтзавай несил диде-бубадиз, хизандиз ва ватандиз вафалубур хьун патал школада, куьчеда ва кIвале гзаф зегьмет чIу­гуна. Адан варарал садрани куьлег хьанач. КIвалин ракIар мугьмандиз, хуьруьнвидиз, мукьва-кьилидиз гьамиша ачухди, Абдурагьман мугьманрал гзаф рикI алай кас тир. “Мугьман къвен тийизвай кIвал, яд галачир регъвез ухшар я”,-  гьа­миша бубайрин мисал тикрардай ада. Бязи вахтара, хурушум хьайила, кьуд па­тахъ рехъ пай хьанвай кимел экъечI­дай. Улакь тахьана амукьай кас ада кIва­лиз хкидай. Вичиз авай гьазур-гьалал тIуьн гана, къаткидай чка туькIуьрна, пакамахъни чими чай-затI гана рахкурдай. “Чиркин, кьацIай кIвалах авуналди инсандин тIвар кьацIудач. КьацIанвай гъил-кIвач чуьхвейла михьи жеда. Алчах­ ва чIуру кIвалах авурдалай чIулав леке садрани алатдач. Вири тухумни кьацIур­да. Рахазвай касдин вилериз килиг. Вилер рикIин гуьзгуь я.  Табни керчек анай вири аквада”, —  лугьудай ада хциз. Акунрай чин атIугъайди тиртIани, вич регьимлу кас тир. “Кьве дидедин хва” романдани Сардар Абила бубадиз “Рагьман” тIвар ганва. Инайни чаз адаз буба гьикьван кIан ятIа аквазва.

Маналу шиирриз, хурал кьуна, язавай тардин авазриз, “Мамлакат” манидиз яб гуз, дустар мукьвал-мукьвал Абдурагьманан кIвале кIватI жедай… Эгер амайтIа, цIи адан 90-йис тамам жедай. Гьайиф, 2012-йисуз ам чавай къакъатна…

Сардар Абила Алкьвадар Гьасан эфендидин гъилик кIелай, Куьре округда тIвар-ван авай фекьи хьайи чIехи буба Межидавайни, регьимлу, гьар гьалтайла, перемдин жибиндай акъудиз, шекердин кIус, я са къенфет гузвай чIехи диде Мегьридивайни, школа кIелна куьтягьдалди вири куьмекар гуз хьайи МутIалиб бубадивайни акьуллу тарсар къачуна.

Ич таравай гьиниз акъатдатIа, чаз виридаз чизва. Бубадин ирс давамарзавай  хва къе зурба дережайрихъ агакьнава:  ша­ир­, писатель, Дагъустандин лайихлу юрист, филологиядин илимрин кандидат, Россиядин писателрин Союздин член, Да­­гъустандин лезги писателрин Союздин председатель, Дагъустандин нотариусрин правленидин член, Россиядин юристрин ассоциациядин член, ирид ктабдин ва илимдин са кьадар макъалайрин автор я.

* * *

Сардар Абилан ктабар кIелдайла, чаз адаз фольклор, тарих, халкьдин аде­тар де­рин­дай чизвайди аквазва. КIел­завай­бу­руз адан эсерар хуш я. Адан эсер­ра цIийи нефесдин шагьвар ава. Ада тIе­биат­ни ви­чин гуьзчивилик кутунвай къайдада­, вере­вирдер ийиз, инсаният патал ам гьикI иш­лемишайтIа хъсан ятIа меслятар, дуьз рекьер къалуриз алахъзава (“Ахцегьрин гьамамар”).

Са шумуд кеспидин дипломар гвайтIани, Сардар Абила юриствилин кеспини къачуна. КIвалахдани ада гафуналди, меслятдалди, кардалди инсанриз куьмекун кьилин везифа яз гьисабзава. Абурухъ дикъетдивди яб акализ, рикIе авайди ачухиз тазва. Адан эсеррай чаз гзаф важиблу суалриз лазим жавабар жагъизва. И рекьяйни адан тIвар Дагъус­тандин кIвенкIвечи юристрин сиягьда гьатнава.

Ада кьве чIалалди (лезги ва урус)  чап­завай эсерар, чIехибуруз хьиз, аялризни бегенмиш я.

Къуй чи бажарагълу хцин къелем мад­ни хци, яратмишунар кIелзавай­бурун рикIери  кужумдайбур хьурай!

Секинат Мусаева