БарбатIвилер, кьиникьар
Къазахстандин карчийрин “Атамекен” милли палатади уьлкведа арадал атанвай чалпачух гьалар себеб яз хьайи кьван зарардин кьадар гьисабнава. Идакай “Новости” РИА-ди хабар гузва.
Тахминан гьисабралди, уьлкведиз 92,3 миллиард тенгедин ва я 212 миллион доллардин зиян хьанва. Ибур виликамаз раижнавай делилар я.
Идалай вилик хабар гайивал, наразивилерни аксивилер къалурзавай какахьай гьаларин вахтунда уьлкведин МВД-ди вад агъзурдалай виниз ксар кьуна.
Улакьра цазвай газдин къимет хкаж хьайивалди, Къазахстанда 2-январдиз халкьди аксивилер къалуриз эгечIна. Газдин са литрдин къимет 60 тенгедилай 120 тенгедал кьван хкаж хьана. Гуьгъуьнлай экономикадин хилез талукь истемишунар сиясатдинбуру эвезна. Аксивал къалурзавайбуру гьукумат отставкадиз ракъурун, цIийи сечкияр кьиле тухун, виликан президент Н.Назарбаеван “тухумдин” векилар гьукумдин къуллугърилай алудунин месэладиз килигун истемишзава.
4-январдин нянрихъ митингар еке къарма-къаришриз элкъвена. Алма-Ата шегьерда туьквенар, банкар чукIурна, аэропортунин дарамат, гьукуматдин идараяр кьуна. Эхиримжи делилралди, къалмакъалрин вахтунда къайдаяр хуьдай органрин цIудалай виниз къуллугъчияр кьена, агъзурдалай гзаф ксарин сагъламвилиз зарар хьана.
Къазахстандин президент Кьасым-Жомарт Токаева ОДКБ-дик (Организация Договора о коллективной безопасности) акатзавай уьлквейрин кьилеривай чпиз куьмек гун тIалабна. Малум тирвал, алай вахтунда ОДКБ-дик Россия, Къазахстан, Эрменистан, Белоруссия, Къиргъизистан ва Тажикистан акатзава.
РФ-дин оборонадин министерстводи хабар гузвайвал, ОДКБ-дин Россиядин подразделенидин ислягьвал арадал хкунин къуватри Алма-Атадин аэродромдал вердишвилерин серенжемар кьиле тухузва. Къейдзавайвал, аскерар чIуру гьаларин вилик пад кьунин, важиблу объектрал къаравулвал авунин кIвалахрив эгечIнава.
2022-йисан 1-июлдалди Къазахстандин милли экономикадин министерстводи ЖКХ-дин къуллугърин къиметрин кьадарар хкаж тавунин къарар кьабулнава. Ихтилат электричестводикай, тIебии газдикай, хъвадай цикай ва кIвалер чими авунин системадикай физва. Идалайни гъейри, уьлкведин президент Токаева яшайишда важиблу тир суьрсетрин (гъуьр, фу, макаронар, кьел, какаяр, гречка, дуьгуь, шекер, чIем, як, нек, картуфар…) къиметар государстводин гуьзчивилик кутунин тапшуругъ гана. Президентди гьукумдин органра къуллугърал алай са жерге жавабдар ксар кIвалахдивай къерех авуна.
Са пай вахчун теклифзава
Госдумадин депутат М.Щапова йисан къене 10 миллиондилай артух къазанжи къачузвайбур патал НДФЛ-дин кьадар 25 процентдал, лап еке хийирар жезвайбур патал 40-50 процентдал кьван хкажун теклифзава. Гьа са вахтунда ада зегьметдин гьакъидин агъа кIанин кьадар ва я адалай тIимил къазанжи къачузвайбур патал налогдин кьадар 5 процентдал кьван ва я ихьтин ксар михьиз налогдикай азад авун герек яз гьисабзава.
Къейдзавайвал, ватандашрин къазанжийрин арада еке тафават хьуни яшайишдин гьалар пайгардикай хкудзава. “Поселокда авай санитаркади вацра 10-15 агъзур манат мажиб къачузва, чIехи банкунин правленидин векилди — цIудралди ва вишералди миллионар. Ихьтин делилри инсанрик хуруш кутазва”.
Омикрон-штаммдин хаталувал
Таъсирлу серенжемар кьабулзаватIани, кьиникьин хаталувал авай коронавирусдин азар инсанрик акатун давам жезва. Китайдин вирусолог-алим Ч.Вэньхунан фикирдалди, ковиддин омикрон-штамм иллаки иммунитет зайиф инсанар патал хаталу я. “И штамм тумавардин залан жуьредихъ галаз гекъигун дуьз туш”, — тагькимарна алимди.
Уьлквейрин арада малумарнавай къадагъаяр анжах инсанриз коллективный иммунитет хьайила алудиз жеда. Пешекарди кьетIендаказ къейд авурвал, умуми иммунитет арадал гъун патал агьалийри вакцинадин рапар ягъун чарасуз я.
Алакъаяр хъсанариз кIанзава
Чехиядин МИД-дин векилри малумарнавайвал, абуруз Прагадинни Москвадин арада кьве терефдин рафтарвилер къайдадик кухтаз кIанзава. Идакай “ТАСС” чешмеди хабар гана.
“Чна Чехиядинни Россиядин арада алакъаяр “авагъарунин” рехъ жагъурда. И кар патал чаз вахтни сабур герек я. Кьве уьлкведин арада авай алакъаяр хъсанар хъувун герек я, исятда абур лап писбур я”, — лагьана Чехиядин МИД-дин кьил Я.Липавскийди.
Липавскийди Россияди Чехия дуствал авачир уьлквейрин сиягьдай ахкъудна кIанзавайдакайни ихтилатна. Ихьтин сиягьда алай вахтунда США ва Чехия ава.
Россиядинни Чехиядин алакъаяр 2014-йисуз Чехиядин дяведин суьрсетар авай Врбетицедин складда хъиткьинар хьуник Москва къаришмиш я лагьана тахсир кутурдалай кьулухъ чIур хьана. Гуьгъуьнлай кьве терефдини государствойрай сада муькуьдан векилар рахкурнай, амма а чIавалай инихъ алакъаяр къайдадик акат хъувунач. 2021-йисан октябрдиз Чехиядин терефди Россиядин чиновникриз талукь яз цIийи санкцияр кьабулун кьетIнай. Ихьтин серенжемдин макьсад Россиядин вилик-кьилик квай ксар Чехиядин инфраструктурадикай менфят къачуникай магьрум авун тир.
«Лезги газет»
