“Са руш авай Хъимил хуьре” ктабдин автор Гьуьсейнов Къериб Арифшагьан хва Кьвепеле райондин Камарван хуьре 1958-йисуз дидедиз хьана. Юкьван мектеб акьалтIарай гада БДУ-дин физикадин факультетдик экечIна,1980-йисуз анаг куьтягьна.
ЯхцIур йисалай виниз я Къериб Гьуьсейнова хайи райондин мектебра аялриз чирвилер гуз. Чав агакьнавайди чи шаирдин 4 лагьай ктаб я.
Малум тирвал, алай девирда интернетди, сайтри чи уьмуьрда зурба чка кьазва. Инсанриз чирвилер, малуматар къачун, сада-садахъ галаз алакъаяр хуьн регьят хьанва. Заз Къериб муаллимдин тIвар сифте яз “фейсбукдин” чинра акуна. Къебеле районда яшамиш жезва, райондин сейли педагогрикай тир шаирди лезги чIалай азербайжан чIалаз, азербайжан чIалайни лезги чIалаз элкъуьруьнар ийизвай. Гьа икI чун кьисметди дуьшуьшарна, ада зи са кьадар шиирарни азербайжан чIалаз элкъуьрна.
Жегьил чIавалай шиирар кхьизвай Къериб муаллимди хайи чIалал кIел-кхьин, лезги эдебият интернетдай чирна, гьакIни хайи чIалал кхьиз гатIунна.
Адан сенятдин сала гьар жуьредин майваяр, цуьквер, тарар ава. Ина атир атирдик, иервал иервилик акахьнава. Тавар рикIи, вили кьадайбур я. Гьалалвал, дуствал, чIал, чил, Ватан, инсан, инсанвал, кIанивал кьилин темаяр я.
Чилин ругуд паюникай са пай хьайи Советрин Союз чкIайдалай кьулухъ, дуьньядин картада хьиз, инсанрин, халкьарин уьмуьррани дегишвилер кьиле фена. Са шумуд уьлкведа цIай акатнавай чкаяр, туьхуьн тийир къалар гьатна.
30 йис тир Азербайжандин са шумуд район Эрменистандик кваз. Инсанар чпин кIвалеривай, чилеривай хьанвай. И ргазвай къажгъан эхир са юкъуз алахьна. Гьелбетда, дяве, ягъунар кьиле фена.
Эхь, гъалибвал ивияр галачиз жедач. Агъзурралди жегьилар телеф хьана. Шелни хъвер акахьна. Чилин винел санани мад дяве таххьурай. И къал эхиримжиди хьанайтIа лап хъсан тир.
44 йикъан а цIаяри, гаф авачиз, эдебиятда, чкадин шаиррин кхьинрани вичин гел туна.
Къериб Гьуьсейнова, Къарабахда хьайи дяведа телеф хьайи тек са дишегьли, викIегь лезги руш Аресте Багъишовадин экуь руьгьдиз бахшна, “Са руш авай Хъимил хуьре” тIвар алай чIехи поэма кхьена. Ам кIелайла, шаирдин зурба зегьмет, жагъурунар, къекъуьнар аквазва. Эсер лезги ва азербайжан чIаларал кьилдин ктаб яз чапдиз гьазурнава.
Аресте Багъишова Хачмаз райондин Хъимил къишлах хуьряй тир. Ада сенгерра хер хьанвай са шумуд аскердиз куьмекна, абур кьиникьикай хвена. Амма вич телеф хьана. Игитвилелди… Кьейидалай кьулухъ ам “Ветен угърунда” (“Ватан патал”) ва Виридуьнядин “Florence Nightingale” медалриз лайихлу хьана.
Аялзамаз етимвили гатай, вич кьуд йиса аваз, буба Чернобылдин цIу къакъудай Арестедин аялвал, адан кьатIунар, дяведин рехъ, уьмуьр, Мектубе дидедин гьал, тIал поэмада, фильм хьиз, виликай физва. Шаирдивай дяведин цIаяр, гумар, туькьуьлвилер, инсанрин кьилел атай мусибатар, цIун юкьвай ягъидин винел лекьер хьиз физвай, иви кIвахьзавай, чан гузвай, рикIи цIай кьунвай жегьилар, абурун веревирдер гафунин къуватдивди гуз алакьнава. Къериб муаллимди и легьзеяр эбеди авунва. Ацукьдай кIвал авачир рушак, вичин са жуьт веледдикай фикирайла, фул акатзава:
Везифадал алайбурун
Гадаяр катна,
Дяведиз фин кесиб рушан
Бахтуна гьатна.
— Вал аманат я, чан диде,
Марданни Зегьра,
Заз Ватанди эвер ганва,
Дуьаяр ая!
Кьве бала дидедал аманат тур Аресте бубадин сурал гьалалвал къачуз физва. Дуьньядин кефер туна, кьиникьиз физвай рушан гуьгъуьна вацIар, къушар, кьвалар, са гафуналди, тIебиат шехьзавай. Амма бубадин сурай ван къвезва:
“Вач!” — лугьуз,
Сувай агъуз къван атана: “Вач!” — лугьуз.
Гьа икI, чи вилик дяведин сегьнеяр акъатзава. “Градрин”, “ПУА-йрин”, “Байракъдаррин”, “Искендеррин”, “Эльбрусрин”, бомбайрин, минайрин юкьва, гуьлледин харцик хер хьанвай шумудни са аскердин хъуьчIуькай кьур Арестеди, есир кьунвай кьуд аялдин буба тир эрмени аскердин хирер михьна, кутIунзава. Адан аялрин язух къвезва, вилерикай шехьзавай Зегьрани Мардан карагзава. Халатдиз гьуьрметзавачир душмандин вилик, халатдин туьгьмет кьабулзавач. Вичин инсанвилиз гьуьрметзава. Душмандин чин чинал хер алаз текдиз амай майордин куьмекдиз зверзава, адан хер кутIунзавайла, ягъидин гуьлледи Арестедин руьгь тандивай къакъудзава. Эсер и викIегь рушан руьгьдин гафаралди куьтягь жезва.
…Дуьнья са кIус дегиш хьанва,
Чаз акур часпарар амач.
АкьалтI хьанва фадлай дяве,
А чIулав хабарар амач.
Зи тIварунихъ тир куьчедлай
Зи тIвар алай са руш физва.
Ам галайвал гъиле цуьквер,
Са жегьилни мукьваз къвезва.
Гъил-гъилеваз абур кьведни
Зи гуьмбетдал къе атана.
Завай хийир-дуьа къачун
Зи къван тир рикIи кьатIана.
Хушбахт хьурай и жегьилар!
Мад дуьньяни ислягь хьурай!
КIанибуру сада-садаз
Михьи рикIив цуьквер гурай!..
Бес зи Мардан, бес зи Зегьра,
Хкажзаван виниз зи тIвар?-
Шаир стха, са мажалдив
Абурукай яхъ са хабар!..
Адан руьгь несилрив рахазва. Тек са вичин веледриз ваъ, вири жегьилриз, вири дуьньядиз хушбахтвал, ислягьвал хьун алхишзава.
Гуьлалийрин Эйваз,
ктабдин редактор, шаир — муаллим
