ТIугъвалдиз — ваъ!
(Эвел 46-нумрада)
Са сятинилай Умалатахъ галай кьве касдикай са жегьилни са медсестра, къекъвез тежезвайбур ацукьарзавай араба гваз, Абидан патав хтана.
— Ша, и арабада ацукь, чна вун кислороддин аппаратдик кутаз тухуда, — жегьил итимди Абидаз араба къалурна.
— Заз араба герек туш! Завай гьеле къекъвез жезма! — Абидаз арабада ацукьиз кIан хьанач.
— Духтурди вун арабада аваз твах лагьанва. Ацукь, чна вун сейрдиз тухуда, — атанвайда вичин гафунал кIевивална. Абид муьтIуьгъ хьана. Ам ацукьай араба жегьил духтурди яргъи дегьлиздиз акъудна, кьулухъай рум гана, регьятдиз вилик тухвана. Дегьлизра гьалтзавайбур вичиз язух къведай вилерай килигзавайди Абида гьиссзавай. Пуд лагьай мертебадиз хкаж хьайила, кислород гузвай аппарат азад жедалди са шумуд декьикьада дегьлизда акъваздайвал хьана. Кьве метр кьван а патахъ рикIин кIвалах ахтармишзавай духтуррин кабинет галай. Са пад ачух ракIарай са шумуд духтурди чархарал алай занбурагдал къатканвайдан кьилихъ мешвера тухузвай. Дегьлизра, палатайра авай духтурринни начагъбурун гьерекатар, теспачавилер акурла, са гьина ятIани къизгъин дяве физвай хьиз авай. Палатайра авайбур вири системайрик квайбур тир. Гагь са патай, гагь маса патай уьгьуьдин, тирш язавайбурун, угь ийизвайбурун, духтурдиз эверзавайбурун ванер къвезвай. И агьвалатар акур сагъ инсанни кефсуз хьун мумкин тир. Ни вуч лагьайтIани, духтуррал зурба зегьмет акьалтнавай. Гьич тахьайтIа, пакамалай няналди агалнавай либасдин къене аваз, пелел акьалтзавай гьекьни михьиз тежез, бес азабдин кар тушни? Дегишдай кас авачиз, бязибур кьвед-пуд йикъара кIвалахуниз мажбурзавай.
Абида гуьзетзавай палатадай чархар квай арабадаваз духтурди са яшлу итим акъудна. Кесибдин чина ивидин стIал кумачир жуьредин ранг авай. Ихьтин начагъзавай инсанар акурла, Абидан рикIелай вичин кефсузвал алатзавай. Адаз, абурун тIал-квал хабар кьуна, вичивай жедай куьмек гуз кIанзавай. Амма и азар масад тир: инсанриз сад-садавай яргъа хьун меслят къалурзавайди. Духтурди Абид алай араба гьа палатадиз тухвана…
* * *
Пакадин юкъуз Умалата Абид авай палатадиз кислород арадал гъизвай, чархар квай аппарат гъиз туна. Ада гьикI кIвалахзаватIа, вичи ахтармишна. Токдик кутурла, аппаратди, сварка ийизвай алатди хьиз, ван ийиз эгечIна. Адан къвалал алай истикандавай цяй ргазвай къайдада куркурар акъатиз башламишна. Цин юкьвай акъатзавай кислород истикандин кьилел алай къалпагъдал хкаж жезвай. Умалата гъиле авай пакетдай къеняй тIеквен авай шуькIуь рад хьтин шнур акъудна. Адан са кьил кислород акъатзавай истикандин къалпагъдихъ акална, кьве хел хьанвай муькуь кьил Абидан гардандихъай вегьена, вилик хкана, нерин хилера туна. Шнурдин кьве хиляйни кьезил гар акъатзавай.
— Руфун кIаникна къаткана, и кислороддал нефес чIугу, — Умалат вичин къаравушарни галаз хъфена. Абид, кьил аппарат авай патахъ элкъуьрна, руфун кIаникна къаткана. Кислороддал нефес къачуз башламишайвалди, уьгьуь акъваз хьана.
Абидахъ галаз са палатада авай Мегьамед кIвализ ахъайна, адан чкадал пакадин юкъуз Мегьамедрасул атана. Мегьамедрасул Ставрополдин крайда, Новопавловск шегьерда, яшамиш жез къад йисалай виниз тир. Адахъ вичин хсуси карханаяр, мугьманханаяр, бегьерлу чилер авай. Кьуд агъзурдав агакьна агьалияр яшамиш жезвай Маали хуьруьнвияр вири начагъ хьанва лагьай ван агакьай ам, вичин пар тухудай са машин ацIурна, дарманар, рапар ва мадни лазим затIар гваз хтанвайди тир.
— Хуьруьз хъфейла, фадлай такунвай мукьва-кьилийрал кьил чIугун тавуна жедани? Кьенвай мукьвабурун хизанриз башсагълугъвал тагана жедани? Гьикьван мукъаятвал авунатIани, нетижада Махачкъаладиз хтайла, зунни, зи юлдашни начагъ хьана. Сергьятар агална, чавай элкъвена хъфиз хьанач. Гьал къвердавай пис жез акурди, зун больницадиз атана,- арза авуна Мегьамедрасула.
Система кутазвай медсестра яшлуди, тежриба авайди тиртIани, дам жагъин тийиз, адан эрчIи гъил ивиламишна. Эхир ам, система туна, тахсир Мегьамедрасулак квай къайдада, хъел кваз палатадай экъечIна.
— А кесибди, кьилин духтурдин тIалабуниз килигна, (дегишдай кас авачиз), кIвалахиз къе пуд лагьай югъ я. Чна вирида гьакI кIвалахзавайди я. Медсестраяр, духтурар бес жезвач. Чи арадайни гзафбур начагъ хьанва. Хъел къвемир, стха. Ам кабинетдиз хтана, вич вичелай фена, ярх хьана. Са арадилай атай маса медсестради Мегьамедрасулан муькуь гъилик система кутуна…
* * *
Пуд лагьай гьафтедин эхирдай Абида вичин гьалар хъсан жезвайди гьиссна. Пакамаз, гьяд югъ тиртIани, кIвалахал атана, начагъбурун гьалар ахтармишзавай Умалатавай Абида вич кIвализ ахъаюн тIалабна.
— Ислен йикъалди чун ви гьалдиз килиг хъийин. Анализар хъсандиз акъатайтIа, чна вун ахъайда, — Умалата вичин гардандавай аппарат гъиле кьуна, Абидав ада тIуб тваз туна.
— Кислороддин кьадар пис туш. Кислороддик кутун тавуна гьикьван вахт я?
— Сенфелай кутурди туш. Ифинарни алатнава.
— Лап хъсан я. Пака чна вун ахъайда. Мад начагъ жемир, — Умалат къецел экъечIна…
Сардар Абил
