30-июлдиз РФ-дин экономикадин жигьетдай вилик финин министр Максим Решетников Дагъустан Республикада кIвалахдин рекьяй мугьманвиле хьана. Программада регионда са жерге серенжемар тешкилун къалурнавай. Абурукай кьилинди республикада карчивал ва бизнес хъендикай хкудун патал серенжемар кьабулун тир. Месэлаяр гьялунин карда Дагъустандин Кьилин везифаяр вахтуналди тамамарзавай Сергей Меликова ва гьукуматдин векилри иштиракна.
Максим Решетникован гафаралди, кар алай месэла Дагъустан Республика экономикадин жигьетдай виликди тухудай цIийи жуьре (модель) арадал гъун я. Ада регион виликди финиз кьецI гузвай четинвилер алуддай ва экономика хкаждай алава мумкинвилер ачухдай шартIар яратмишда.
“Дагъустан промышленностдин жигьетдай виликди физвай кар алай центрайрикай сад. Кьилдин месэла алай вахтунда региондин мулкунал кардик квай бизнес хъендикай хкудун я. И рекье, вири къуватар сад авуна, ахьтин шартIар яратмишна ва карчияр инанмишарна кIанда хьи, герек зегьмет чIугвазвай гьар са работник хуьз алакьин, гьа са вахтунда налогарни гун. Бизнес ва карчивал хъендикай хкудуни республикадиз алава инвестицияр желбдай къуватар артухарда”, — лагьана М.Решетникова.
Республикадин руководителди атанвай мугьманар хушвилелди кьабулна, абур Дагъустандиз къвезвайди ва иниз практикадинни методикадин куьмекар гузвайди сад лагьай сеферда туширди къейдна. Регион экономикадинни яшайишдин рекьерай вилик тухун патал тади гьалда гьялна кIанзавай месэлаяр тIимил туш. “Къейдна кIанда хьи, — лагьана Сергей Меликова, — и жигьетдай чаз гузвай куьмекди ва чи алахъунрини республика экономикадин жигьетдай виликди фин Россиядин юкьван дережайрив агакьарун лазим я. Чун патал им эвелимжи месэла я”. Региондин Кьили инин месэлайриз дериндай фикир гунай министрдиз сагърай лагьана.
Дагъустандин социально-экономический гьалара, субъектдин руководителдин фикирдалди, санлай къачурла, яваш-яваш ятIани, виликди финин гьерекат авайди гьиссзава. 2021-йисуз республикади Россиядин государстводин 26 программада иштиракзава. И серенжемри санлай 50 миллиард манатдив агакьна финансар желбзава. Республикади гьакI 22 миллиард манатдин къимет авай милли 12 проект кьилиз акъудунани иштиракзава. Ибурукай гъилевай йисан сад лагьай паюна Дагъустандин сад авунвай бюджетдиз налогринни маса жуьрейрин къазанжияр 25 миллиард манатдив агакьна атанва. Пландин тапшуругъар 100 процентдин тамамарнава. Алатай йисан гьа и вахтунив гекъигайла, вилик финин еришди 144 процент тешкилзава.
“Бизнес вилик тухун патал кьиле тухузвай серенжемрин сергьятра аваз чна са бязи налогрин кьадар саки кьве сеферда агъузарунин къарар кьабулна”, — къейдна субъектдин кьили. Ада гьакI республикадин мулкунал 2020-йисан 1-июлдилай налогар кIватIунин махсус къайда — “пешекарвилин къазанжийрал налог” кардик кутунвайди раижна. Ада агьалийриз карчивал авайдалай хъсан шартIара виликди тухудай мумкинвилер артухарун лазим я.
Виридалайни кьетIен, вичиз фикир тагана таз тежер месэлайрикай сад, Дагъустандин Кьили къейд авурвал, республика еридин целди таъминарун ва цIийи водоводар кардик кутун я. Иник Махачкъаладин чиркин ятар михьдай тадаракар ва коллектор эцигна куьтягьун, гьакIни ахьтинбур региондин вири шегьерра кардик кутун ква. Республикада чимивилинни энергетикадин комплексда гьалар хъсанарунин месэлани важиблуди я.
* * *
РФ-дин экономикадин жигьетдай вилик финин министр Максим Решетникова Дагъустандин журналистриз малумарайвал, Дербент шегьер тамамдаказ еримлу авунин пландик улакьрин, ЖКХ-дин, туризмдин хилериз талукь 80-далай виниз серенжемар акатнава.
РикIел хкин, 14-апрелдиз РФ-дин Гьукуматдин Председатель Михаил Мишустин кIвалахдин рекьяй Дагъустандиз атунин нетижада са жерге тапшуругъар тамамарунин сиягь туькIуьрнай. Абурукай сад 2025-йисалди Дербент вилик тухунин гьазурвилер акунин план тир.
“Дербент еримлу авунин план республикадин теклифрин бинедаллаз гьазурнава. Алай вахтунда ведомствойрихъ галаз меслятар, веревирдер авунин гьерекат кьиле физва”, — лагьана М.Решетникова.
Ада алава хъувурвал, къадим шегьер тамамдаказ вилик тухунин крар кьилиз акъудун патал федеральный гьукуматдин патай куьмекар агакьда.
«Лезги газет»
