Сулейман-Стальский райондин агропромышленный комплексда хуьруьн майишатдин гзаф хилер кардик ква. Уьзуьмчивили, майвачивили, магьсулдарвили, малдарвили вилик йисарани райондин экономикада кьилин чка кьазвай, гилани гьакI я. Эхиримжи йисара райондин АПК-да хъархъун ва шуьмягъдин багълар кутунин, некьияр, халияр гьасилунин, балугъар туьретмишунин ва ихьтин маса цIийи хилер вилик тухунин кIвалахарни гъиле кьунва. ИкI, мисал яз, райондин хуьруьн майишатдин карханаяр, лежбервилинни фермервилин майишатар, арендаторар хали-къарпуз битмишарунив 5-6 йисан вилик эгечIна. Халидин саларин майданрихъ галаз сад хьиз, абур гьасилзавай инсанрин кьадарни йисалай-суз артух жезва.
Шадвал кутадай кар ам я хьи, цIийиз кардик кутазвай хуьруьн майишатдин хилер муниципальный райондин кьил Нариман Абдулмуталибован кьетIен гуьзчивилик ква.
— СтIал Сулейманан район гьар са рекьяй женнетдин са пIипI, адан чилерни берекатлу я, — рикI алаз тикрарда райондин кьили.
И йикъара Нариман Абдулмуталибов хуьруьн майишатдин ва суьрсетдин управленидин жавабдар пешекарар галаз ЦIийи Макьарин ва Кьулан СтIалрин мулкарал халийрин салар кутунвай участокриз фена, салан майвайрин майишатрин кIвалахрихъ ва мумкинвилерихъ галаз таниш хьана. Кьилди къачуртIа, арендаторар тир Надир Къадимован ва Даир Агъарзаеван майишатри, санлай къачурла, 20 гектардин майданар кьунва (гьар садахъ — 10 гектар). И майданар абуру гатфаринни гатун вахтунда субарендада къачунва. 10 гектардин участокдиз гьар са арендаторди 1,5 миллион манат пул харжнава. Чилерин чIехи паюна — 8 гектарда — халийрин салар кутунва, амай паюна — 2 гектарда — помидорар, истивутар, бадамжанар цанва.
Сезондин вахтунда агромайишатрин иесийриз чуьлдин кIвалахра ва бегьерар кIватI хъувуна хуьруьнвийри куьмекар гузва. Арендаторри лугьузвайвал, куьмекдиз атанвай гьар са касди йикъа 1200 манат пул къачузва.
Къейд ийиз кIанзава хьи, халияр гьасилзавайбуру кIвалахдин цIийи ва кIвенкIвечи къайдаяр ишлемишзава. ИкI, мисал яз, дигидай яд кьенят авунин мураддалди стIал-стIал яд гудай къайда кардик кутунва ва агрочIунар (агроволокно) ишлемишзава.
Алай йисуз хуьруьн майишатдин суьрсет гьасилзавайбуру халийрин бул бегьер кIватI хъувун гуьзлемишзава. Кьилди къачуртIа, арендаторар инанмиш я хьи, са гектардин майданрай абуру “Крестан” ва “Астраханский зеленый” хъуьтIуьн къарпузрин ва “Лада”, “Колхозница” сортарин халийрин саки 25 тонн бегьер вахчуда. Лежберри битмишарнавай халийрихъ райондин ва Дербентдин алишверишдин майданрал муьштерийрин патай еке игьтияж ава. Нариман Абдулмуталибовахъ галаз ихтилатдай вахтунда арендаторри чпин патай секинсузвал кутазвай месэлайрикайни лагьана. ИкI, мисал яз, хуьруьн майишатдин суьрсет гьасилзавайбуруз гьукуматдин патай куьмек герек я. Дигидай цин патахъай кьитвал, цадай хъсан еридин тумарин патахъай четинвал ава. Дагъустандин хуьруьн майишатдин туьквенрай маса къачузвай тумар лазим тир еридинбур туш. Имни чи республикада набататрин цIийи, хъсан сортар арадал гъунин кIвалах тухун тавунихъ галаз алакъалу я.
КIвалахдин гзаф йисарин тежриба авай арендатор Надир Къадимова гуьруьшдин вахтунда райондин кьиливай чкадин лежберри гьасилзавай суьрсет маса гудай чка туькIуьрун патал чилин участок чара авунин карда куьмек гун тIалабна.
Йикъан месэлаяр къейд авун яз, Нариман Абдулмуталибова райондин хуьруьн майишатдин ва суьрсетдин управленидин ва талукь маса къуллугърин пешекарриз хуьруьн майишатдин суьрсет гьасилзавайбуруз вири рекьерай куьмек гудай мумкинвилер жагъурунин тапшуругъар гана.
— Зун халидин салара кIвалах тешкилнавай гьалдилай, арендаторри чIугвазвай зегьметдилай ва абуру гьасилзавай халийрин бегьердилай рази я. За и кардай арендаторриз рикIин сидкьидай чухсагъул лугьузва, — къейдна ада. — Гьа са вахтунда, за арендаторриз субсидийрин рекьяй госпрограммайра иштиракунизни эвер гузва.
Хазран Кьасумов
