Тербиядин месэлайрай
Гьикьван квез куь аял виридалайни тербиялуди яз къалуриз кIан хьайитIани, эгер адак нукьсанар кватIа, патав гвай инсанриз аялдикай хъсан фикирар амукьдач. Диде-бубайри аял тербияламишунин карда рехъ ганвай гъалатIар, гьикI хьайитIани, винел акьалтда.
Гзаф вахтара аялри чIехибурун гаф атIуда, абуруз рахаз манийвалда. “Зи рахун кьатIмир!” гафарикай файда авач. Аял суьгьбетдик экечIун патал вичин нубат сабурлудаказ гуьзетиз вердишарна кIанда.
Бязи вахтара аялди туьквенда шейэр гъиле кьада, вичиз маса къачун истемишда. Ам вичин гуьгьуьлрин вилик пад кьаз вердишарун важиблу я. Туьквендиз фидалди виликамаз гьазур хьана кIанда. Куьне санал маса къачудай шейэрин сиягь туькIуьра. Куьне аялдик гьикьван фад чIехибуруз гьуьрмет авунин гьиссер кутуртIа, гьакьван хъсан я. Бязи аялриз и къайдаяр регьятдаказ чир жезва, муькуьбуруз и кар четин акъваззава. Куьне аялдиз гьуьрметдин гафарин “суьгьуьрчивал” къалура.
Аялдиз авуна кIанзавай крарин сергьятар чира. Гьелбетда, адаз чара инсанриз лугьун тавуна кIанзавай хабарар авайди кьатIунун четин я. Аял ре-гъуьвилин ва я айибвилин гьисс авачиз яшамиш жезва. Адахъ гьеле вичи ахъайнавай “сирери” уьмуьрдиз пис таъсир авуниз талукь тежриба авач. “Аялрин амалри” лагьайтIа, диде-бубайрин уьмуьр чIурун мумкин я. Бес ихьтин гьаларикай жува-жув хуьдай са мумкинвални авачни?
Сифтени-сифте “кIвалин сир” кардик кутаз чалишмиш хьухь. Аялдиз масабуруз ахъай тавуна кIанзавай крар чир хьана кIанда. ЧIехибуру аялдин активвилиз тIебии тушир манийвилер арадал гъиз хьайитIа, адаз диде-бубадин патавай къекъечIиз кичIе жеда. Адан кьиле ихьтин фикирар жеда: эгер дагъдиз экъечIайтIа, зун анай гьикI хьайитIани аватда, эвичIайтIа, парталар къазунда ва икI мад. Гьавиляй хъсан гуьгьуьлар аваз чIехибуру аялдиз азадвал гайила, адаз са декьикьадин лезет патал вичин уьмуьр “къурхулувилик” кутаз кIан жедач.
Эгер аял вичиз чин тийидай инсандихъ галаз регьятдаказ квекай хьайитIани рахазватIа, ида шагьидвалзавайвал, ам ихтибарвал авай хизанда чIехи жезва. Гьа са вахтунда акIни хьун мумкин я хьи, аялдиз чIехибурухъни са гьихьтин ятIани маса итижар хьун мумкин тирди чизвач. Месела, диде-бубайриз чпин крарал машгъул жедай мумкинвал авач, вучиз лагьайтIа абур азад вири вахт аялдиз серфун патал чалишмиш жезва. Аламат жедай кар туш хьи, ихьтин аялдиз маса инсанрихъ чпин гуьгьуьлрихъ галаз кьан тийизвай игьтияжар авайди чир жезвач.
Нариман Мамедов
журналист-педагог,
РД-дин культурадин лайихлу работник
