Чи хуьрер
Гьуьрметлу кIелзавайди! И материал чал Хив райондин КъванцIилрин хуьряй чи мухбир, писатель Мегьамед Ведихова (М.Ведих) рекье турди я. Амма материал чав агакьдалди, вич кечмиш хьана. Вучда кьван, рагьметрай вичиз. Материал чна гьазурна, гьадан тIварунихъай агъадихъ гузва.
КъванцIил Хив районда машгьур хуьрерикай сад я. Ам гьи девирда хьайитIани, вичиз хас тир адетралди, халкьдин дуланажагъдин шартIаралди, бубайрин ирсинал амал авуналди тафаватлу жезва. Эхиримжи йисара ина хуьруьн асайиш генани вилик финин шартIар арадал атанва. Абур, гьелбетда, къейд авуниз, тариф авуниз лайихлу я. И месэлайрикай хуьруьн активистрикай сад тир Асланбег Асланбегова (шикилда) суьгьбетзава.
Асланбега хуьруьн культурадин кIвалин директорвиле кIвалахиз саки 40 йисалайни гзаф я. Вичин хиве авай буржийриз килигна, ада хуьруьн общественный уьмуьрда кьиле физвай вири кIвалахрани активвилелди иштиракзава.
А.Асланбегов КъванцIилрин хуьруьн почтадин отделенидин начальник Нуьгьов Алидин хизанда 1958-йисуз дидедиз хьана. Юкьван школада кIелна, Махачкъалада Дагъустандин культурно-просветительный училищеда чирвилер къачуна. Гуьгъуьнлай Советрин Армиядин жергейра къуллугъна. 1980-йисалай ада вичин уьмуьр культурадин рекьиз бахшнава. 1983-йисалай ам КъванцIила культурадин кIвалин директор я.
— Чи хуьр Хив районда сифте яз юкьван мектеб эцигай чка я. Ина школа-интернатни авай. Ана неинки чи хуьруьн, гьакI Сулейман-Стальский, Хив районрин гзаф хуьрерайни аялри кIелзавай. Абур, гьукуматдин патай куьмек яз, гзаф аялар авай хизанрай кIватIзавайбур тир. Абурун кIелунар, тIуьнралди, ксудай чкайралди пулсуздаказ таъминарунин крар гьукуматди вичин хивез къачунвай.
Чи хуьряй кьуд кас алимар акъатнава. Хайиров Айдабег — математикадин илимрин кандидат; Исмаилов Исмаил — доцент, биологиядин илимрин кандидат; Рамазанов Абдурашид — профессор, физикадинни математикадин илимрин доктор; адан стха Рамазанов Абдулкъафар — математикадин илимрин кандидат ва икI мад… Абуру хуьр рикIелай алудзавач, гьар йисуз гатуз хуьруьз хквезва.
Хуьруьнвийрикай Дагъустандилай къецепата карчивал кьиле тухузвай инсанарни ава. Абуруни хуьр аваданламишунин кIвалахрик екез къуьн кутазва. Месела, чи генерал Нариман Къазимегьамедова, гьеле вичикай министр жедалди, Москвада къуллугъдал аламаз, чи хуьруьн юкьвал алай куьгьне мискIин вичин харжидалди туькIуьр хъувуна, са гуьзел имаратдиз элкъуьрна.
Чи хуьре 2014-йисуз Хив райондин МЧС-дин участокдин часть ачухна. Ана хуьруьн ва патал хуьрерай хейлин жегьилри кIвалахзава. Ам пожарный машиндалди ва амай маса вири тадаракралди таъмин я.
КъванцIилрин хуьре районда сифтебурукай яз участковый больница кардик ква. Ана чи ва патал хуьрерин агьалийри, начагъ хьайила, чпин сагъламвал хъсанарзава. Адан дарамат куьгьне хьуниз килигна, чукIурна, адан чкадал вири къулайвилер авай, алай девирдин истемишунрихъ галаз кьунвай, лазим тир тегьерда тадаракламишнавай, 8 касдиз чка авай больницадин цIийи дарамат эцигна. Гьикьван къулай хьанва чи агьалийриз! Ада са шумуд хуьруьз къуллугъзава.
КъванцIила 2017-йисуз виш аялдиз тербия гуз жедай цIийи школа ишлемишиз вахкана.
Са кьве йис идалай вилик хуьруьз къвезвай рехъни лап хъсандиз туькIуьрна, къирни цанва. Виликдай хьиз, рекьиз -хуьлез физвайбурал гьалтзавай четинвилер амач.
Вири и хъсан дегишвилер Агъабегов Ярагьмед Агъабегович хуьруьн администрациядин кьиле акъвазайдалай кьулухъ хьанвайбур я.
Чанар сагърай Хив райондин кьиле авай ксарин! Хуьре цIийивилер арадал атуниз абуруни екез куьмекзава. Райондин администрациядин виликан кьил Бейдуллагь Мирзоеван куьмекни къейд авуниз лайихлуди я.
Жемятди хуьруьнвияр тир Дагъустандин кьетIен гьаларин рекьяй министр, генерал Нариман Къазимегьамедоваз, республикадин хуьруьн майишатдин министерстводин жавабдар къуллугъчи Мингьажудин Римихановаз иллаки еке чухсагъул лугьузва. Хуьр аваданламишунин крара абуру чIугур зегьметар екебур я.
Чпин хсуси карчивилел машгъул, чи республикадилай къеце яшамиш жезвай чи хуьруьнвияр тир Балакерим Мегьамедова, Расим Альдеровани хуьр аваданламишунин кIвалахриз еке куьмекар гузва. Ватандиз хтай гьар сеферда абуру хуьре мергьяматлувилин кIвалахар кьиле тухузва. Лекьре вич ацукьай чкадал цIакул тада лагьайвал, абурни гьакI я.
Мисал яз, Б.Мегьамедова вичин харжийралди хуьруьн сурара еке кьур эцигна, чилени иер плитаяр туна, анаг лап хъсандиз туькIуьрна. Диндиз талукь суварриз ва гьакIни чпин багърийрин сурарал кьил чIугваз физвай инсанриз къулай хьун патал ада еке столар, скамейкаяр заказ гана, абуралди кьур тадаракламишна. ЦIийи йисан вилик Балакерим Мегьамедова вичин патай, хуьруьнвийриз савкьат яз, куьчейра куькIуьрзавай фонарар къачуна, абуралди хуьруьн куьчеяр кьиляй-кьилиз безетмишна. И кIвалах участокдин электрик Назидин Асланбеговани Насир Мурадханова кьилиз акъудна. Къе хуьруьн куьчеяр йифизни экуь я.
Н.Къазимегьамедовани вичин патай хуьруьнвийриз хъсан савкьат авуна. Иер столар, скамейкаяр туькIуьриз туна, хуьруьз хкана. Мехъерриз, межлисриз ва маса мярекатризни абурукай менфят къачузва.
Ихьтин хийирлу крарик шерик тир чи хуьруьн вири кьегьал рухвайрин чанар сагърай!
Хуьруьн культурадин кIвал лап хъсан чкадал, хуьруьн юкьни-юкьвал ала. Адан къавар дегишарна, ханвай цларни ремонтнава. Бязи чкайра чиле авай тахтаярни дегишарнава. Н.Къазимегьамедова маса къачуна, аниз музыкадин алатарни багъишна, вири чкадал ала. Амма дарамат куьгьне хьанва. Къенин хуьруьн къаматдихъ галаз кьазмач, девирдин истемишунриз адавай къуллугъ ийиз жезвач. ГьакI хьайила, заз адал гьам райондин руководстводин, гьамни кар алакьзавай чи хуьруьнвийрин фикир желб ийиз кIанзава. Ачух чина чIуру кьацI хьиз, и нукьсан чи хуьруьн иер къаматдай акъатнайтIа, хъсан жедай.
Мад са кар ава: хъсан больницадихъ хъсан машинни хьанайтIа, агьалийриз адан куьмек мадни екеди жедай…
«Лезги газет»
