Кьушунар ахкъудна кIанзава
Эрменистандин къецепатан крарин министр А.Айвазяна Туьркиядин гьукумдарривай Дагълух Къарабахдай чпин кьушунар ахкъудун истемишнава. Идакай “Новости” РИА-ди раижзава.
Дагълух Къарабахда ягъунар 27-сентябрдиз башламишна. 9-ноябрдиз Эрменистанди, Азербайжанди ва Россияди женгер акъвазарунин гьакъиндай пуд терефдин икьрардал къулар эцигна. Дяве чIугур кьве тереф чеб алай чкайрал аламукьна. Гуьгъуьнлай мад пуд район Бакудин гуьзчивилик кухтуна. Къалмакъалар кьиле фейи регионда вад йисан муддатда ислягьвал хуьдай россиявияр жеда.
Кьвед лагьай чкадал
Дуьньяда ВВС-дин жигьетдай Россия виридалайни къуватлу уьлквейрин сиягьда кьвед лагьай чкадал ала. ЦIинин йисуз тухванвай ахтармишунрал асаслу яз, идакай “FIight InternationaI” чешмеди хабар гана.
Къейдзавайвал, виридалайни къуватлу авиациядин техника США-дин яракьлу кьушунрихъ ава. “4143 авиатехника авай Россия военный авиациядин чIехи операторрин сиягьда кьвед лагьай чкадал ала. Ида виридуьньядин авиатехникадин умуми паркунин 8 процент тешкилзава”, — тестикьарзава чешмеди. 13232 машин авай США-ди сад лагьай чка кьунва.
Военный авиациядин къуватар гзаф авай вад уьлкведик Китайни, Индияни, Кьиблепатан Кореяни акатзава.
Къушарин грипп
Франциядин хуьруьн майишатдин министерстводи уьлкведа къушарин грипп пайда хьанвайдакай малумарнава.
“Reuters” чешмедин делилралди, ругуд агъзур уьрдегар авай къушарин фабрикада H5N8 вирус дуьздал акъуднава. Къушарин ферма кьетIен гуьзчивилик кутунва. Азар чукIунин вилик пад кьун патал фермада авай вири уьрдегар тергун кьетIнава.
Вирус недай затIарилай инсандикни акатун мумкин я. Къейдзавайвал, санай масаниз куьч жезвай къушар себеб яз, вирус Европадин тIебиатда активдаказ чкIизва.
Ичерни памадурар кьабулдач
Россельхознадзорди Россиядиз Азербайжандай ичерни памадурар гъунал къадагъа эцигнава. Идакай а къуллугъдин сайтда хабар ганва.
Къадагъадин къарар 10-декабрдилай къуватда гьатда. Ихьтин къарар суьрсетдик зарарлу гьашаратар квайвиляй акъуднава. ИкI, 22-октябрдилай къениндалди пешекарри 17 тахсиркарвал дуьздал акъудна: памадуррикни ичерик Кьиблепатан Америкадин памадуррин гъуьчI ва плодожорка квай. Нетижада Азербайжандай чи уьлкведиз ичерни памадурар гъунал къадагъа эцигуниз мажбур хьана.
Трампан умуд кьенвач
США-дин президент Д.Трампа Жоржия штатдин гьукумдарривай уьлкведин кьилин сечкийрин нетижайриз мад сеферда килиг хъувунин карда куьмек тIалабнава. Адан фикирдалди, чкадин законодательный собраниди сечкияр веревирдун лазим я. Идакай “Новости” РИА-ди хабар гузва.
Трампан фикирдалди, тIвар кьунвай штатда ахтармишунар тухвайтIа, гьасятда ва регьятдаказ вич гъалиб жеда. 2-ноябрдиз кьиле фейи президентдин сечкийрин нетижайрилай Трампа вичин наразивал идалай виликни къалурнай. Сесер гьисабунин, сечкийрин месэла гьялунин кар гьеле давам жезва. СМИ-дин такьатри раижнавайвал, гъалиб хьун патал Байденахъ бес кьадарда сесер хьана. Амма адалай тIимил сесер хьайи Трампа вичин гъалибвал субутуник умуд кутун давамарзава.
ТIугъвал
9-декабрдин пакаман делилралди, Россияда коронавирусди азарлу авурбурун кьадар — 2 515009-дав, сагъ хъхьанвайбурун кьадар 1 981526-дав агакьнава. ТIугъвалди чи уьлкведа 44159 кас кьена.
Коронавирусдин жигьетдай санлай дуьньядин рекъемар 9-декабрдиз ихьтинбур я: 68 599596 кас начагъ хьанва, 47 490 141 кас сагъ хъхьанва, 1 563801 — кьенва. И делилар “coronavirus-monitor.info” чешмеди раижна.
Гаджетрин хаталувал
“Прайм” агентстводин чешмедиз духтур-офтальмолог А. Адамяна малумарнавайвал, саки вири гаджетра ишлемишзавай вили рангуни ва HEV-нурари инсандин вилерин ишигъдиз ва хамуниз пис таъсирзава.
Пешекардин фикирдалди, и нурари вилерин пердейриз зарар гузва. Духтурди къейдзавайвал, эгер яргъал вахтунда гаджетар ишлемишайтIа, вилерин хцивал квахьда, вилер фад галатда. Адалайни гъейри, вили рангуни инсандин хам вахтунилай вилик кьуьзуь ийида. Вили рангуни йифен вахтунда инсандин ахвар атIунни мумкин я.
Адамяна вилерин экв хуьн патал хъипи светофильтр алай компьютердин махсус айнаяр ишлемишун теклифзава.
«Лезги газет»
