(Эвел — 44-48-нумрайра)
…Абу-Бакр халифади (Аллагь рази хьурай вичелай) Абу-байдадизни (Аллагь рази хьурай вичелай) кагъаз рекье туна. Ана кхьенвай: “Дугъриданни, за Халид ибн Валид (кьушунрин эмир яз) тайинарнава, душмандиз аксина женг тухудайвал! Куьне аксивалмир, адаз яб це ва муьтIуьгъ хьухь. Зи (мусурман) стха! За Халид куь патав эмир яз ракъурун ам зи вилик валай дережадиз вине я ва я тахьайтIа, мукьвал я лагьай чIал туш. Амма, зи фикирдалди, адахъ (Халидахъ) дяве тухунин карда зурба магьирвал (бажарагъвал) ава, вични ихьтин четин гьалара. Чаз ва ваз хийир хьун Аллагьдиз кIан хьурай. Салам (саламатвал квез)!”.
Мусурманрин ва римлуйрин кьушунар сад-садал гьалтайла, абурун арада яргъалди зурба женгер кьиле фена. Ягъунрин нетижада гъалибвал мусурманрин патал хьана. Римлуйрикай лагьайтIа, гзафбур телефни хьана, есирдани гьатна.
И чIавуз Халид ибн Валидав (Аллагь рази хьурай вичелай) Абу-Бакр халифа (Аллагь рази хьурай вичелай) рагьметдиз фенвайдакай ва Умар ибн ХатIтIаб (Аллагь рази хьурай вичелай) халифа хьанвайдакай хабар агакьна. И хабар агакьарнавай кагъазда Халид (Аллагь рази хьурай вичелай) эмирвиляй акъудна адан чкадал Абу-Убайда (Аллагь рази хьурай вичелай) тайинарунин буйругъни авай. Халида (Аллагь рази хьурай вичелай) чарче авай хабар, мусурманрин арада къалмакъал гьат тавун патал, вичин рикIе чуьнуьхна. Ада и кардикай Абу-Убайдадиз (Аллагь рази хьурай вичелай) хабар гайила, гьадани и месэла, винидихъ къейд авур себеб фикирда кьуна, сир яз тун, садазни ашкара тавун меслятна. (ТIабарий) (Бидая ва Нигьая) (Тарихуль-Хуляфаъ, СуйутIий).
Абу-Бакр халифадин вафат (кьиникь)
Абу-Бакр халифа (Аллагь рази хьурай вичелай) гьижрадин 13-йисан джумадал-ахирагь вацра, саласадин йифиз, 63 йисан яшда аваз рагьметдиз фена. Адан халифвал 2 йисни 3 вацра давам хьана. Ам вичин руш Айишадин ужагъда (Аллагь рази хьурай чпелай), Пайгъамбардин (къуй Аллагьдин патай салават ва саламар хьурай вичиз) сурун патав кучукнава. (Абу-Бакр халифадин руш Айиша (Аллагь рази хьурай чпелай) Пайгъамбардин (къуй Аллагьдин патай салават ва саламар хьурай вичиз) паб тир ва гьакIни, Къуръанда къалурнавайвал (33-сура, 6-аят), Айиша (Аллагь рази хьурай вичелай) вири мусурманрин диде я.
Абу-Бакр халифади (Аллагь рази хьурай вичелай) вичелай гуьгъуьниз Умар ибн ХатIтIаб (Аллагь рази хьурай вичелай) халифа яз тайинарун патал къалурай меслят
Абу-Бакр халифади (Аллагь рази хьурай вичелай) вич рекьидалди вилик чIехи асгьабрихъ галаз меслят авуна: адалай гуьгъуьниз Умар ибн ХатIтIаб (Аллагь рази хьурай вичелай) халифа хьунин жигьетдай асгьабрин виридан фикир сад хьана. Гьа икI, Абу-Бакр халифа (Аллагь рази хьурай вичелай) вичелай гуьгъуьниз халифа тайинарай сад лагьай кас хьана.
Умар ибн ХатIтIаб (Аллагь рази хьурай вичелай) халифа яз тайинардай икьрар кхьин
Абу-Бакр халифадиз (Аллагь рази хьурай вичелай) Умаракай (Аллагь рази хьурай вичелай) халифа хьунин жигьетдай вири инсанрин разивал акурла, ада Усман ибн Аффаназ (Аллагь рази хьурай вичелай) эверна ва кагъаз кхьиз туна: “БисмилЛягьи — рРагьмани-рРагьим. Им — Аллагьдин расулдин халифади Абу-Бакра кьабулнавай къарар (кутIуннавай икьрар) я, вич дуьньяда уьмуьрдин эхирдив агакьнавайла ва Эхиратдин уьмуьрдиз мукьва хьанвайла… Дугъриданни, за Умар ибн ХатIтIаб куь халифа яз тайинарзава. Эгер ада сабур авуртIа ва адалатлувал къалурайтIа, заз адакай авай чирвал, фикир тестикь жеда. Эгер ада зулум авуртIа ва дегишвал туртIа, заз гъайбдикай (гележегдикай, сирлу крарикай) чирвал авач, заз кIанзавайди анжах хийир я. Гьар са касдиз вичи вуч къазанмишнатIа, гьам жеда. Зулум авур гьар са касдиз гьихьтин чкадиз (жазадиз) абур элкъвена хкведатIа чир жеда”.
Гуьгъуьнлай ада кагъаздал муьгьуьр эцигна ва Усман ибн Аффан асгьабди (Аллагь рази хьурай вичелай), инсарин патав экъечIна, а чар кIелна. Ахпа вирибуру Умар халифадиз “байгIат” (присяга) гана. И кар гьижрадин 13-йисан джумадал-ахирагь вацра кьиле фена…
(КьатI ама)
Ямин Мегьамедов,
диндин рекьяй алим
