Кьвед лагьай лепе туш
ВОЗ-дин кьетIен гьаларин рекьяй директор Д.Ницана “ТIугъвал 2020: эвер гунар, къарарар, нетижаяр” лишандик кваз кьиле фейи конференциядал малумарайвал, коронавирусдин жуьрейри къалурзавайвал, тIугъвалдин кьвед лагьай лепе пайда хьанвач. И малуматар “Новости” РИА-ди раижзава.
Ада алай вахтунда бязи уьлквейра коронавирус акатзавайбурун кьадар артух, гьа са вахтунда бязи мулкара абурун кьадар тIимил жезвайдакайни хабар гана.
Адан фикирдалди, дуьньядин халкьарикай тIугъвалди анжах 5 процентдиз азият гуниз килигна, гзафбуру коронавирус еке къурхулувал арадал гъизвай азар тирди аннамишнавач. “Амма и 5 процент инсанар пис гьалда ава, абурун уьмуьр къурхулувилик акатнава”, — лагьана ада.
ЦIийи коронавирусдин тIугъвал чкIанвайдакай ВОЗ-ди 2020-йисан 11-мартдиз малумарнай.
Эхиримжи йикъара чи уьлкведа коронавирус акатзавайбурун кьадар артух жезва. 14-октябрдин делилралди, Россияда коронавирусди азарлу авурбурун кьадар 1 340 409-дав агакьнава. ТIугъвал себеб яз 23 205 кас кьена. Сагъ хъхьанвайбурун кьадар 1 039 705-дав агакьнава.
Коронавирусдин жигьетдай санлай дуьньядин рекъемар 14-октябрдиз ихьтинбур я: 38 129 806 кас начагъ хьанва, 1 086 141 — кьенва, 26 466 156 — сагъар хъувунва.
Наразивал къалурна
США-да авай эрменийрин диаспорайрин векилар уьлкведин чIехи са шумуд шегьерда митинграл экъечIна. Идакай, “Axios” чешмедал асаслу яз, “Лента.ру” сайтди хабар гузва.
Дагълух Къарабахда авай къал-къиждиз аксивал къалурзавай агъзурралди эрменийри Лос-Анджелес, Бостон ва Нью-Йорк шегьерра чпин наразивал малумарна. Кьилди къачуртIа, эрменийрин диаспорадин векилар Азербайжандин ва Туьркиядин векилханайрин вилик кIватI хьана, автомобилрин бязи рекьер агална. Идалай вилик эрменийрин диаспорадин векилри, тапан информация чапнава лугьуз, Америкадин “Los Angeles Times” газетдик тахсир кутунай.
Къарабахда женгер 27-сентябрдиз башламишна. Гьа сифте йикъарилай Эрменистандини Азербайжанди сада муькуьдак тахсирар кутазвай. Саки кьве гьафтеда ягъунар кьиле фейидалай кьулухъ, 9-октябрдиз, республикайрин къецепатан крарин министрри, Россиядин арачивал аваз, Москвада рахунар кьиле тухвана. Нетижада 10-октябрдин сятдин 12-даз женгер акъвазардай меслятдал атана. Амма баришугъвал малумарайдалай кьулухъни кьве республикадини, ягъунар давамарзава лугьуз, сада-садак тахсирар кутазва.
Каш себеб яз
ООН-ди 2020-йисуз кашак кьейибурун кьадар гьисабна. “Reuters” чешмеди хабар гузвайвал, идан гьакъиндай ООН-дин недай суьрсетдиз талукь вири дуьньядин программадин директор Д.Бизлиди малумарна.
Тешкилатдин делилралди, алай йисуз ирид миллион кьван инсанар каш себеб яз кьена. Бизлидин гафаралди, ихьтин акьалтIай четин месэладихъ галаз женг чIугун патал ООН-ди мукьвал тир зур йисан муддатда 6,8 миллиард доллар кIватIна кIан жеда.
Гьеле июлдиз хабар гайивал, тIугъвалдихъ галаз алакъалу сергьятвилер себеб яз, бязи уьлквейра недай затIар ва медицинадин куьмек агакьарунин жигьетдай хуьрерихъ галаз авай алакъаяр атIана. Ихьтин татугай гьалар себеб яз, дуьньяда гьар вацра 10 агъзур кас кашакди рекьизва.
Украинани экечIда
Европади Белоруссиядин президентдиз акси яз кардик кутазвай санкцийра Украинадизни иштиракиз кIанзава. Идакай “Европейская правда” чешмеди хабар гана.
Украинадин МИД-дин кьил Д.Кулебади малумарайвал, Евросоюзди Белоруссиядиз акси санкцийриз талукь месэлаяр гьялайдалай кьулухъ чпини ихьтин серенжемрик кьил кутун мумкин я.
Белоруссияда августдилай инихъ бязи ватандашрин иштираквал авай наразивилин серенжемар давам жезва. Абуру президент хкягъунин цIийи сечкияр кьиле тухун истемишзава.
Россия хкяна
Россия пуд йисан муддатда инсанрин ихтияррин рекьяй ООН-дин Советдин членвиле хкяна. Идакай “Новости” РИА-ди хабар гузва.
Вири дуьньядин тешкилатдин Генассамблеядин заседание кьиле фейи вахтунда Россиядиз 158 уьлкведи сес гана.
Женевада ООН-дин отделенидин патав гвай Россиядин гьамишан векилханади Twitter-да малумарайвал, Россия и Советдик кьуд йисан танафусдилай кьулухъ экечI хъувуна.
Ичкиди акьул кьери ийизва
Нью-Йоркдин медицинадин ахтармишунрин институтдин алимри субутнавайвал, мукьвал-мукьвал ички хъуни инсандин мефтIедиз пис таъсирзава. Кьилди къачуртIа, ички гзаф ишлемишуни инсандин акьул зайифарзава, виликдай авай чирвилер, тежриба квадарзава ва нетижада инсан кьиникьал гъидай азар пайда жезва.
Алимрин дестеди “Molecular Neurobiology” журналда чапнавай ахтармишунрин нетижаяр “Лента.ру” сайтди куьрелди раижнава.
«Лезги газет»
