“Гел галачиз квахьна” лагьай гафари чи рикIер тIарзава. “РикIел хуьнин” махсус ктабар акъуднаватIани, гилани чав “гел галачиз квахьна” гафарин сагьибар хьайибурун тIварар ахгакьзава.
Ингье и йикъара ихьтин кьве тIвар чав отставкада авай милициядин полковник, эсил Хив райондин Лака хуьряй тир Гьабибов Музафар Гьаруновича агакьарна:
Фейзуллаев Бадрудин Гьамзатович. 1922-йисуз Кьасумхуьрел дидедиз хьана. 1941-йисуз, дяве къарагъайла, Кьасумхуьруьн райвоенкоматдай эвер гайи ада Яру Армиядин жергейра къуллугъзавай. Телеф хьайи чка, вахт малум туш.
Фейзуллаев Фахрудин Гьамзатович. 1924-йисуз Кьасумхуьрел дидедиз хьана. 1942-йисуз гуьгьуьллувилелди фронтдиз фена, Кьасумхуьруьн райвоенкоматдай. Телеф хьайи чка, вахт малум туш.
Кьве стхадин багърийри гилани гъам чIугвазва, гел жагъун хъувуникайни вил атIузвач.
* * *
Дяведай хирер алаз хтайбурук фронтдиз 1941-йисуз фейи ивигарви Шагьбанов Буба Шагьбанович (1920-йисуз дидедиз хьайи), Хив райондин Лака хуьруьнви Гьабибов Абдулбари (1908-йисуз дидедиз хьайи), адан стха Гьабибов Гьарун (1910-йисуз дидедиз хьайи) ква. Ибурни Кьасумхуьруьн райвоенкоматдай 1941-1942-йисара Ватан хуьз фена.
Буба Шагьбанович дяведин эхирдал кьван фронтда хьана. ЧIехи Гъалибвал ада Берлинда къаршиламишна. Анай ам 1946-йисуз хурудал Ватандин дяведин орден, медалар алаз хтана. Кьасумхуьрел ислягь уьмуьр давамарна, хуьр-кIвал хвена, хизанар чIехи авуна. 1990-йисуз рагьметдиз фена.
Гьабибов Абдулбаридин кьисмет генани ажайибди я. Адани дяведа 1942-йисалай 1945-йисалди иштиракна, фронт суьрсетралди таъминардай частара стрелок (лишанчи аскер) яз къуллугъна. Варшава фашистрикай азад хъийидай женгера адал залан хирер хьана, Украинада госпиталриз аватна. Хуьруьз “телеф хьана” лагьай хабар хтанай. Амма 1946-йисуз вич хтана.
Гьабибов Гьаруна дяведа 1942-йисалай иштиракна. Ам тупунин расчетдин командир — лишанчи тир. Уьмуьрдин рехъ яз, ада виридалайни ислягь, гьакьван инсанперес пеше хкяна — муаллимвал. 1936-йисуз Дербентдин педучилище акьалтIарна, хайи районда культурадинни савадлувилин женг гегьеншарна. Вичин баркаллу ватанэгьлияр — Темирхан Шалбузов, Абумуслим Жафаров, Багьаудин ва МутIалиб Митаровар, Манаф Шамхалов хьтин рухвайрин дестеда истеклу чка кьуна.
Амма 1941-йисан гатуз чи вирибурун кьисметар, рекьер садрани такур жуьреда дегиш хьана. Вичел, хуьруьн муаллим яз, бронь алайтIани, Гьарун муаллимни дяведиз фена. Медени женг дяведин женгиниз элкъвена.
Кавказ патал женгер варцаралди давам хьана. 1942-йисан 19-декабрдин къайи югъ алукьна. Чуьлдал аламукьай гьар затIуни мурк кьазвай. Амма аскерриз мекьи жедай мажал авачир. ЧIехи къуватар агакьдалди Гьарунан дестеди хуьзвай терефдихъ душмандин танкарин чIулав сел ахмиш жезва, минометрайни тупарай чил-цав какахьдайвал ягъайдалай кьулухъ са шумуд танк, цIай кьуна, акъваз хьана. Са шумуда кьулухъ чIугуна. Амма бязибуру чи сенгеррин винелай чархар язава. Ина чан алай затI амукьун мумкин тушир. Какахьай женг. Мусибатдин агьни, цIугъни, экъуьгъунни япара гьахьзава. Са герендилай вири квахьна, секин хьана. Душманди кьулухъ чIугуна. Регьятдиз нефес къачуртIа жезвай. Гьа и геренда Гьарунан тупуниз мукьва чкадал душмандин мина хъиткьинна. Вилер цIу кайиди хьиз хьана. Им Гьарун муаллимдин эхиримжи женг хьана…
Инвалид яз хуьруьз ахъай хъувур Гьарун муаллимди вичин ислягь зегьмет давамарна. Лака цIийи мектебдин дарамат эцигна. Сифтегьан школа гуьгъуьнлай ирид йисандаз, муьжуьд йисандаз, тамам тушир юкьвандаз элкъвена. Ина виликан фронтовикди аялриз неинки хайи чIалан ва литературадин сирер чирна, гьакI ватандашвилин, женгчивилин, уьтквемвилин тербияни гана. Ветерандин гуьгъуьниз адан женгинин наградаярни хтана: “Женгинин лайихлувилерай”, “Кавказ оборона авунай”, “Германиядал гъалиб хьунай” медалар, Ватандин дяведин орден, ЧIехи Гъалибвилин юбилейрин медалар. Ибурал “Зегьметдин ветеран” медални алава хъхьана…
Гьарун муаллимдин тарсар гьихьтинбур хьанатIа, адан вичин хизандал вил вегьейлани чир жезва. Адан кьве хцикай — Музафаракайни Къазанфаракай милициядин полковникар хьана. Законар хуьдай органриз къведалди абуру Советрин Армиядин жергейра къуллугъна, вузра кIелна. Ахпа МВД-дин академиярни акьалтIарна.
Пуд лагьай хва Зейнала бубадин — муаллимвилин рехъ давамарзава. Ам хейлин йисара Хив райондин образованидин управленидин кьиле хьана.
ЧIехи бубадин ирс гила хтулрини птулри давамарзава.
Мерд Али
