Гьич са касни, са затIни рикIелай алатнавач
Няниз геждалди кIвалахал аламукьнаваз акуна, кайваниди заз зенг авуна:
— Я итим, сятдин муьжуьд жезва, нянин тIуьн недай вахтни хьанва. Ви рикIелай кIвалин рехъ алатнавани?
— Исятда хкведа, туьквенрай къачудай затI-матI авани?
— Ваъ, лазим затIар за къе базардай къачунва. Хтулар вал вил алаз акъвазнава. Геж тавуна, хъша, — кайваниди зак тади кутуна.
Компьютер хкудна, экв хкадарна, кабинетдин ракIарни агална, за машиндин патав камар къачуна.
— Абил стха, ваз нянин хийирар! Квез алукьзавай ЦIийи йис мубаракрай!- зи къаншардиз Рамазан атана. Адахъ цIуд йиса авай хьтин рушни галай.
— Вазни хийирар хьурай, Рамазан стха. Вазни, ви хизандизни алукьзавай йис мубаракрай.
— Вун кIвалахал геждалди алама хьи? КIвалахар гзаф авайни?
— Зун къе кIвалахални геж хьана. Вун и вахтунда аял галаз и магьледиз гьикI акъатнавайди я?
— Им зи хтул Саимат я. Зи рагьметлу дидедин тIвар алай адан кефи хаз женни. Саиматан тIалабун кьилиз акъудиз кIанз, зун вири шегьер тирвал къекъвена. Эхирни и магьледиз акъатнава. Эхиримжи умуд квай чка и «Зум» кантора тир. Амни агалнава,- Рамазан тахсир квайди хьиз заз килигна.
— Дуьньяда къуьрен карчни гьатзавай и девирда, вири шегьерда къекъвена, тачагънавайди вуч затI ятIа? — зи хиял хци хьана.
— Саимата школада хъсан къиметар аваз кIелзава. Адаз муаллимди Советрин Союздин Игит Эсед Салигьовакай кхьенвай макъала гьазурна гъваш лагьанва. Чаз ам, интернетдай жагъурна, чап ийидай чка лазим тир…
— Пашман жедай югъ садахъни тахьурай, Рамазан стха. Ша иниз,- за абур кабинетдиз тухвана. Ацукьдай чка къалурна, компьютер кухтуна, интернетдай Эсед Салигьован уьмуьрдин тарих жагъурна. Ам Ватандин ЧIехи дяведин Игит тирди, гьелбетда, чи яшда авайбуруз виридаз чида. Амма гьи хуьряй тиртIа, зи хиялдайни акъатнавай. КIелайла, вири рикIел хтана!
Чарчин вини кьилел Эсед Салигьован шикил алаз, адалай агъадихъ ам гьина ханатIа, чIехи хьанатIа, гьина кIелнатIа ва мус дяведиз фенатIа, гьакIни адан игитвиликай кхьенвай са шумуд чар чапна, за Саиматав вугана.
— Абил бубадиз чухсагъул лагь, — Рамазан кIвачел къарагъна.
— Чухсагъул, Абил буба, — регъуьвал кваз лагьана руша. Сифтедай пашманзавай адан вилер гила хъуьрезвай.
— ЧIехибуру лагьай кIвалахар кьилиз акъудиз алахъзавай квез баркалла, балаяр! Сагърай лагь ви чIехи бубадизни, галат хьунизни килиг тавуна ви эвердиз гьай лагьанвай! Сагърай лагь квез дуьз тарсар гузвай муаллимризни! — Рамазан хтулни галаз ракIарал кьван рекье хтуна, зун мад компьютердин патав хтана.
За а залум дяведа чанар гайи лезги халкьдин игитрин тIварар вири рикIел хкана. Кьурагь райондин КIирийрин хуьряй тир Эсед Салигьовакай макъала кIватIай къайдада мад, Советрин Союздин Игит хьайи Кьурагь райондин Цилингрин хуьруьнви Алиев Араз Къазимегьамедовичакай (1925-1984), Ахцегь райондин Хинерин хуьруьнви Алиев Гьазрет Агъаевичакай (1922-1981), Ахцегьрин хуьруьнви Эмиров Валентин Аллагьяровичакай 1914-1942) Докъузпара райондин Каракуьре хуьряй тир Велиев Мирза Девлетовичакай (1923-1944) макъалаяр гьазурна.
15-февралдиз Афгъанистандай чи кьушунар ахкъудна 31 йис тамам жезва. Афгъандин дяведин иштиракчи тирвиляй, за Игит Абас Исрафиловни фикирдай акъуднач, гьадакайни макъала гьазурна…
— Буба хтана! — кIвализ гьахьнамазди, хтулри зун къужахламишна. Геж хьанвайтIани, зал вил алаз акъвазна, хизанди нянин тIуьн тIуьнвачир. Фу тIуьрдалай кьулухъ за хтулар жуван патав ацукьарна. Сифте Ватандин ЧIехи дяведикай куьруь суьгьбет авуна, гьардав са Игитдикай макъала вугана.
— Килиг, балаяр за квез и ЦIийи йисуз жезвай муьгьлетрин вахтунда са тапшуругъ гузва. Ибур чи лезги халкьдихъ авай, куьн къе ислягьвилелди яшамиш хьун паталди чпин чанар ганвай Игитар я. И чарара абурун уьмуьрдикай ва игитвиликай кхьенва. Гьарда са игитдикай макъала къачуна, чира. Са гьафтедилай, чун вири кIватI хьана, тарихдин тарс тухуда. Абас Исрафиловакай суьгьбет за ийида. Виридалайни хъсан тарс ни чирайтIа, за адаз пишкеш гуда.
— Урра! — вирида сад хьиз гьарайна, зун къужахламишна. Ахпа гьарда вичиз са Игитдикай кхьенвай макъала къачуна, экзаменда билетар къачудай къайдада, секин хьана, кIелиз эгечIна.
Са гьафтедилай хтулар вири кIватI хьайила, за кIвалевайбур литературадин “тарсуниз” кIватIна. Аялри ашкъидивди, викIегьдиз гьазурвал акунвай. Зи шак гьасятда абурун чIехи дидедал фена. Ада вичин муаллимвилин къуватни кутунвайди малум жезвай. Гьелбетда, за сад вилик кутуна, муькуьди кьулухъ тунач. Виридаз виликамаз гьазурнавай пишкешар гана. Абас Исрафиловакай ва Афгъандин са бязи вакъиайрикай за ихтилатна.
Заз дяведа Игитвилин тIварар къачур ва чанар гайи вирибурун руьгьерин вилик уьзягъвилин буржи тамамарай хьиз хьана. Къуй гьар са кIвале, уьлкведа, вири дуьньяда ислягьвал хьурай!
Сардар Абил
