21-январдиз Дагъустан Республикада коррупциядиз аксивал авунин рекьяй кIвалах алакъалу ийидай Комиссиядин заседание хьана. Ам РД-дин Кьил, Комиссиядин председатель Владимир Васильеван регьбервилик кваз тухвана. Идан гьакъиндай “Лезги газетдиз” РД-дин Кьилин ва Гьукуматдин Администрациядин пресс-къуллугъди хабар гана.
Мярекат ачухай республикадин регьберди къейдна: “ЧIехи кIвалах тухванва, амма тахсиркарвилерин кьадар тIимил хьанвач. 2019-йисуз коррупциядихъ галаз алакъалу 732 тахсиркарвал дуьздал акъудна, им, 2018-йисав гекъигайла (715 тахсиркарвал), 17-дан гзаф я.
РД-дин Кьили алава хъувурвал, чи агьалийри коррупциядихъ галаз женг чIугунин барадай республикадин вилик-кьилик квай ксари тухузвай кIвалахдин тереф асул гьисабдай хуьзва.
Вичин рахунра региондин регьберди къуллугъдикай чIуру ниятар аваз менфят къачунин гьерекатрин вилик пад кьунал кьетIендаказ фикир желбна. “Агъсакъалри лугьудайвал, чи хасаратвал хьанвай Дагъустандин обществода коррупциядиз аксивал авунин месэлайрал машгъул чи Комиссияди къугъвазвай роль лап чIехиди я. Чи Комиссиядивай и барадай еке кIвалах тухуз жеда. Чна тахсиркарвилерин вилик пад кьунин месэлайриз асул фикир гана кIанда. Тахсиркарвилерин вилик пад кьун — им коррупциядин къурулушрихъ галаз алакъада авай къуллугърал алай ксар къуллугърикай азад авун ва я кIвалахдилай алудун лагьай чIал я”, — къейдна Владимир Васильева.
РД-дин Кьили мадни алава хъувуна: «Алатай йисуз чна республикадин исполнительный властдин органра ва чкадин самоуправленидин органра кIвалахзавай къуллугъчийри ва абурун гъилик квай тешкилатрин работникри коррупциядин жуьредин къанунсузвилериз рехъ гунин гьар са дуьшуьшдиз гьа органра килигунин кIвалах тешкилна. Идан нетижада тахсиркарвилер авунин шартIар арадал гъунихъ галаз алакъа аваз хьайи 50 касдилай виниз руководителар кIвалахдикай азадна.
Региондин регьбердин гафаралди, гъилевай йисуз и кIвалах давамарун, гьа и вахтунда прокуратуради вичин патайни серенжемар кьабулуниз кьетIен фикир гун лазим я. Гьа и кардик коррупциядиз акси Комиссиядивай вичин пайни кутаз жеда.
РФ-дин Силисдин комитетдин РД-да авай Силисдин управленидин руководителдин везифаяр тамамарзавайди тир Олег Потанина малумарайвал, 2019-йисуз Дагъустанда коррупциядин жуьредин тахсиркарвилерихъ галаз алакъалу яз агакьай 70 процент малуматриз талукь яз уголовный делояр къарагъарунин гьакъиндай къарар кьабулна. Ихьтин саки вири делояр суддив агакьарзава ва талукь тир приговорни акъудзава. И кIвалах къуватдин маса къурулушдихъ галаз санал кьиле тухузва”.
Докладдихъ яб акалайдалай гуьгъуьниз Владимир Васильева кIватI хьанвайбурун фикир бизнес патал лазим тир шартIар яратмишунин важиблувилел желбна, дуьзгуьн шартIар яратмишдайла, бизнесдивай республикадиз мадни еке менфят гуз жедайдакайни лагьана. “ШартIар арадал гъун коррупциядиз акси женг чIугун я”, — инанмишвал къалурна Дагъустандин Кьили.
Ахпа гаф РД-дин юстициядин министр Къазимегьамед Сефикъурбановаз гана. Ада 2018-2020-йисара коррупциядиз аксивал авунин барадай Россиядин Федерациядин Президентдин Указдалди тестикьарнавай Милли пландин подпунктарикай сад кьилиз акъудзавай гьалдин гьакъиндай малумат гана.
Ада мадни къейд авурвал, коррупцияди жемиятдин вири къурулушри дуьзгуьндаказ кIвалахун четинарзава, яшайишдин жигьетдай дегишвилер кьиле тухуниз кьецI гузва, республикадин тIвар чIуру патахъай акъудзава.
“Коррупциядиз акси женгинив илимдин бинедаллаз эгечIунихъни важиблу метлеб ава. И мурадралди ДГУНХ-дин бинедаллаз коррупциядиз аксивал авунин месэлайрай илимдинни методикадин центр тешкилнава. И центради методикадин рекьяй са жерге материалар гьазурнава. Алатай йисан кьвед лагьай паюна Махачкъалада коррупциядихъ галаз алакъалу тешкилатриз талукь яз, тIварар раиж тавуна, хабар кьунар тешкилна. Абурухъ галаз алакъалу материалар гъиле авай йисан 1-апрелдалди РД-дин Минюстдив агакьарда”, — малумарна министрди.
Министрдин докладдиз баянар гуналди, Дагъустандин Кьили къейдна: “Алай вахтунда чавай гьалар хъсанвилихъ дегишариз жеда. КIанзавайди кIвалахдив эгечIун я”.
РД-дин здравоохраненидин къурулушдин кIвалахда хъсанвилихъ хьанвай дегишвилерикай талукь тир министерстводин руководитель Жамалудин Гьажиибрагьимова малумат гана: “2019-йисан кьуд лагьай кварталда чна уьлкведин маса субъектрай тир азарлуяр кьабулунин гьисабдай чи медицинадин идарайриз буржлу хьанвай пулар арадал хкун патал 100 миллион манатдилай виниз такьатар серфна. Идалайни гъейри, вири субъектрихъ галаз санал 1 миллиардни 400 миллион манатдилай виниз тир кьадарда аваз хьанвай буржар алудна. Мадни къейд ийиз кIанзава хьи, чи кIвалах РД-дин ТФОМС-дихъ галаз алакъада аваз кьиле тухузва. Медицинадин рекьяй виниз тир технологийрал бинелу яз гузвай куьмекдин кьадар 40 процентдилай гзаф артух хьана. Чна неинки кьадардихъ галаз алакъалу мурадар вилик эцигзава, идалай гъейри чна алай йисуз куьмекар гунин кIвалах агъа кIан ирид рекьяй гегьеншарун пландик кутазва”.
Владимир Васильева РД-дин ТФОМС-динни РД-дин Минздравдин арада тухузвай кIвалахда хъсанвилихъ хьанвай дегишвилер ва министерстводин вичин агалкьунар къейдна.
“Къе куьне, дуьз рекьеваз фейила, ида гьихьтин менфят гузватIа, гьадан гьакъиндай шагьидвалзавай са шумуд малуматдихъ яб акална”, — лагьана эхирдай Дагъустандин Кьили.
«Лезги газет»
